Długi Polski rosną. Warte są już tyle, ile koncern Google

Według ostatnich danych, opublikowanych przez resort finansów, dług publiczny Polski pod koniec maja sięgnął 678,6 miliarda złotych. W ciągu miesiąca urósł o kolejne 2 procent. To oznacza, że na każdego Polaka, bez względu na wiek, przypada prawie 17,8 tysiąca złotych zobowiązań.

Jutro problemem finansów publicznych zająć się ma rząd. Tymczasem ekonomiści biją na alarm, ostrzegając, że brak radykalnych posunięć, które mają naprawić polskie finanse publiczne, popchnąć mogą Polskę w kierunku problemów porównywalnych z tymi, z jakimi boryka się Grecja. Obniżeniem wiarygodności straszą nas też międzynarodowe agencje ratingowe.

Wszystko dlatego, że dług Polski przekracza 50 procent PKB, czyli nasze zobowiązania warte są mniej więcej połowę tego, co przez rok produkuje cała gospodarka. Choć z drugiej strony, w skali Europy plasujemy się pod tym względem w środku stawki.

Dług liczony dla aktualnej daty - według danych za V 2010 opublikowanych przez MF

_ - To prawda, w skali Europy sytuacja Polski nie jest zła, ale proszę pamiętać, że my mamy zapisane w konstytucji, że dług nie może przekroczyć 60 procent PKB - _mówi w rozmowie z *Money.pl *profesor Marian Noga, ekonomista i były członek Rady Polityki Pieniężnej. _ - W naszym przypadku właśnie ten bat konstytucyjny jest głównym problemem, którego inne kraje nie mają. _

Modzelewski: VAT musi pójść w górę. I to jak najszybciej

Krajami, które w Europie żyją w największym stopniu na kredyt są - według opublikowanego w kwietniu raportu Eurostatu - Włochy, Grecja i Belgia. W dwóch pierwszych przypadkach ogrom długu przekracza wartość rocznej produkcji całej gospodarki. Belgom do poziomu 100 procent brakuje zaś bardzo niewiele. Najbardziej gospodarne okazują się z kolei władze Estonii. Ten niewielki, nadbałtycki kraj zadłużony jest zaledwie na kwotę stanowiącą 7 procent PKB. Polska zadłużona jest siedmiokrotnie bardziej. Włochy i Grecja - aż szesnastokrotnie.

_ - To prawda, że nasz dług w porównaniu z niektórymi państwami Europy jest niski, ale to że jesteśmy w środku stawki nie powinno nas uspokajać, bo nie wiadomo kiedy trafimy na jej początek - _ przestrzega profesor Marek Góra, ekonomista z warszawskiej Szkoły Głównej Handlowej, niegdyś doradca prezydenta Aleksandra Kwaśniewskiego. _ - Kraj, żeby się dobrze rozwijał, potrzebuje stabilnych podstaw. Jedną z nich są niewysokie długi. Inaczej balast gigantycznych długów będzie nam utrudniał dalszy rozwój. _

źródło: Eurostat, dane zbiorcze za rok 2009
dla krajów spoza strefy euro przeliczenie według kursu z 19 lipca

Nominalnie największe wrażenie robią przekraczające 1,7 biliona euro długi Niemiec, choć Włochy gorsze są o jedyne 2 miliardy euro. Rozmiary debetu w państwowych kasach każdego z tych dwóch krajów są porównywalne z rynkową wartością ośmiu największych firm świata razem wziętych. Poziom biliona euro przekroczyli też Francuzi i Brytyjczycy.

Dla porównania, polski dług przeliczony według obecnego kursu na dolary, można porównać z wartością amerykańskiego giganta handlowego Wal-Mart. Nasze zobowiązania wystarczyłyby też na wykupienie całego internetowego potentata Google.

_ - Niemcy są jednak dużo bogatszym krajem niż Polska, a co za tym idzie dużo bardziej wiarygodnym. Nawet jeśli ich zadłużenie jest ogromne - _ komentuje profesor Góra.

Ważny - zdaniem profesora Mariana Nogi - jest również inny aspekt. Jest nim majątek, jakim dysponują poszczególne kraje. _ - Choć dług Włoch jest znacznie większy niż Polski, Włosi hipotetycznie dysponują majątkiem, który w razie potrzeby pozwoliłby im ten dług szybko spłacić - _ ocenia były członek RPP. _ - My takiego majątku nie mamy. _

Jeśli przeliczyć cały dług publiczny danego kraju na liczbę mieszkańców okaże się, że Polska plasuje się w unijnym ogonie. Na każdego z nas przypada bowiem równowartość nieco ponad 4,3 tysiąca euro. Porównywalnie z sumami obciążającymi Czecha czy Słowaka.

Daleko nam na szczęście do Belgów. Polityka rządu w Brukseli doprowadziła do stanu, w którym każdy Belg może czuć się obciążony rekordową w skali Europy kwotą przekraczającą 30 tysięcy euro. To więcej niż w najbardziej niegospodarnych Włoszech czy Grecji! Przypadające na statystycznego Belga zadłużenie jest siedem razy większe niż obciążenia statystycznego Polaka.

źródło: Eurostat, dane zbiorcze za rok 2009
dla krajów spoza strefy euro przeliczenie według kursu z 19 lipca

_ - Zwykły Belg jest jednak dużo bogatszy od przeciętnego Polaka. Bo to bogactwo należy mierzyć nie tylko dochodami, ale również całym otoczeniem tworzonym przed choćby dziadków i pradziadków - _ ocenia Marek Góra. _ - W Belgii mają autostrady, dobre drogi, rozbudowane miasta i ta praca i wytwory wielu pokoleń przekładają się na to że jest to społeczeństwo bogatsze. _

Najskromniej w tym ujęciu prezentują się Bułgarzy. Na jednego mieszkańca tego kraju przypada - w przeliczeniu - ledwie 662 euro całego długu publicznego. To niewiele. Zarabiający średnią krajową Polak mógłby spłacić cały dług przypadający na jednego Bułgara po miesiącu pracy. I jeszcze trochę by zostało. Średnia płaca w Polsce to, według obecnego kursu, około 800 euro.

Naszym portfelom trudno jednak równać się z portfelami mieszkańców Europy Zachodniej. Statystycznie zarabiającego Duńczyka stać byłoby przykładowo na spłacenie co miesiąc nie jednego, a siedmiu Bułgarów.

_ - Widać tu potwierdzenie tezy o Europie dwóch prędkości. Belgowie, Włosi czy Francuzi mają znacznie większe długi, bo są znacznie od nas bogatsi - _ wyjaśnia profesor Marian Noga._ - Kraje biedniejsze nie zadłużają się tak mocno z prostej przyczyny: nie mają z czego oddać. _

Gdyby wartość długu każdego kraju, jaki przypada na jednego mieszkańca porównać ze średnią pensją, jaką zarabia się w danym państwie okaże się, że to jednak nie Bułgarzy musieliby pracować na długi swojego kraju najkrócej.

Statystycznemu mieszkańcowi Estonii zarobienie na _ jego _ część długu Estonii zajęłoby niecały miesiąc. To zdecydowanie najlepszy wynik w całej Unii Europejskiej, choć - paradoksalnie - wcale nie musi wyjść Estonii na dobre. Zdaniem profesora Góry, bardzo restrykcyjne podejście Estończyków do życia na kredyt, w efekcie ogranicza rozwój tego kraju.

Dla porównania, Włoch zarabiający tamtejszą średnią krajową, gdyby zaczął pracować na swój kawałek zadłużeniowego tortu w styczniu, skończyłby dopiero w połowie lutego rok później. Musiałby pracować prawie dwa miesiące dłużej od statystycznego Greka oraz trzy i pół miesiąca więcej niż przeciętny Węgier.

źródło: Eurostat, OECD, narodowe urzędy statystyczne

Polacy mieszczą się w tym zestawieniu w środku stawki. Na _ swoją część długu _ Polski każdy z nas musiałby pracować prawie pół roku. Nieco tylko krócej od statystycznego Brytyjczyka, za to dłużej niż w krajach skandynawskich. Polacy wypadają niestety prawie najgorzej w całym naszym regionie Europy. Więcej czasu - choć tylko nieznacznie - poświęcić musieliby jedynie Słowacy. Większość krajów tak zwanej _ starej Unii _ wypada jednak znacznie gorzej od Polski.

Czy to znaczy, że z naszymi finansami publicznymi nie jest najgorzej i problem nieco demonizujemy? Porównanie z innymi krajami Unii Europejskiej mogłoby tak właśnie sugerować.

Profesor Marek Góra przestrzega jednak, że takie porównanie wprost, może być ryzykowne: _ - Bardzo istotne znaczenie odgrywa wiele szczegółów, takie jak region, położenie, stan gospodarki, stan społeczeństwa _ - mówi ekonomista.

_ - Nie popadałbym w skrajny pesymizm, choć i do przesadnego optymizmu podstaw również nie ma - _ ocenia Marian Noga. Zastrzega jednak, że z poziomem zadłużenia zmierzyć się musimy. Nie tylko ze względów konstytucyjnych, ale również w związku z perspektywą wprowadzenia w Polsce wspólnej, europejskiej waluty.

Tym bardziej, że pozornie niezła pozycja Polski na europejskiej mapie zadłużenia niedługo może się zmienić. Większość krajów Unii w ostatnim czasie postanowiło zdecydowanie zmierzyć się z problemem długów. Nawet kosztem narażenia się obywatelom i ryzykując głośne protesty. W tej większości Polski jak dotąd nie ma. A to może skończyć się źle. Profesor Dariusz Filar, w rozmowie z Money.pl przestrzegał, że skutki zaniechań możemy odczuć szybciej, niż się spodziewamy. Pierwsze mogą pojawić się już w przyszłym roku.

KOMENTARZ ( http://www.money.pl/u/money_chart/graphchart_ns.php?ds=-1%20year&de=today&sdx=0&i=&ty=1&s%5B0%5D=inflacja&fg=1&w=450&h=200&cm=0 Inflacja ) Źródło: Money.pl na podstawie danych GUS