Pierwszy konkretny sygnał o zmianach dała wicepremier i minister rozwoju Jadwiga Emilewicz. - Mamy dziś rekordowo niski zasiłek dla bezrobotnych, wynoszący nieco ponad 700 zł powiedziała w stacji telewizyjnej Polsat i dodała, że w rządzie już trwają prace nad podwyższeniem świadczenia. Miałoby ono wzrosnąć nawet dwukrotnie w stosunku do dziś obowiązujących stawek.
- Rozmawiamy o podwyżce do kwoty około połowy płacy minimalnej, czyli zasiłek wyniósłby w okolicach 1200 - 1300 zł brutto - poinformowała Emilewicz.
Z kolei minister rodziny pracy i polityki społecznej Marlena Maląg na poniedziałkowej konferencji prasowej powiedziała, że nie jest to jeszcze ten etap, by podnosić zasiłki dla bezrobotnych. - Na razie priorytetem jest ochrona miejsc pracy - zaznaczyła minister Maląg. Dodała, że jej resort analizuje sytuację i w razie potrzeby podwyższy zasiłki.
Zobacz: Bezrobocie w Polsce. Epidemii w statystykach jeszcze nie widać
Dopytaliśmy o stan prac nad zmianami w zasiłkach dla bezrobotnych wiceministra rodziny i pracy Stanisława Szweda, który podkreślił, że analizy w resorcie trwają na bieżąco, ale zastrzegł też, że decyzja o podwyżce może się znaleźć w jednej z aktualizacji tarczy antykryzysowej (ta jest przygotowywana w resorcie Jadwigi Emilewicz).
Aktualne stawki zasiłku obowiązują tylko do 31 maja 2020 r., więc i tak z mocy prawa będą rewaloryzowane. Jak dowiedzieliśmy się w resorcie pracy, nowe stawki mogłyby więc zacząć obowiązywać od 1 czerwca 2020 r.
- Początek czerwca to byłby najwłaściwszy chyba termin na wprowadzenie nowych stawek - wyjaśniał wiceminister rodziny i pracy Stanisław Szwed, dopytywany, kiedy mógłby być "ten właściwy moment" na zmiany. Dodał też, że wzrost zasiłków byłby w przedziale od 1000 do 1300 zł brutto.
Również Szwed, podobnie jak minister Maląg, zwraca uwagę, że w pierwszej kolejności pomoc jest kierowana na ratowanie firm i zachowanie miejsc pracy. Jak mówił, na razie nie ma dramatycznego wzrostu bezrobocia rejestrowanego w urzędach pracy. - Na bieżąco kontrolujemy sytuację. O wiele więcej będziemy mogli powiedzieć, jak spłyną do nas dane za kwiecień - zastrzegł. Według niego przyrostu bezrobocia można spodziewać się w wakacje.
Co warte odnotowania, w urzędach pracy rejestrują się głównie ci, którzy potrzebują darmowego ubezpieczenia zdrowotnego. Osób uprawnionych do pobierania zasiłku wśród zarejestrowanych jest zaledwie 20 proc. Czy nowa tarcza antykryzysowa, w której mają znaleźć się m.in podwyżki dla bezrobotnych, zmieni to?
- Z tego, co mi wiadomo, ani zasady przyznawania zasiłku ani okres, na jaki udzielane jest świadczenie, na razie nie ulegną zmianie, chyba że sytuacja na rynku pracy bardzo się zmieni. Wówczas będziemy reagować elastycznie – mówi wiceminister Szwed. Bezrobocie rejestrowane na koniec roku ma wynieść od 10 do 14 proc. Przy najbardziej ponurym scenariuszu bez pracy może zostać nawet 3,4 mln ludzi.
Przypomnijmy, dotychczasowe stawki zasiłku, które obowiązują do 31 maja 2020r. wynoszą:
- 861,40 zł brutto przez 90 dni, później 676,40 zł brutto; dla osób ze stażem od 5 do 20 lat pracy,
- 689,12 brutto, później analogicznie 541,12 brutto; dla osób ze stażem nie przekraczającym 5 lat,
- 1033,68 brutto, później 811,68 brutto, dla pracowników z co najmniej 20-letnim stażem pracy.
Dla przykładu, przestojowe dla osób samozatrudnionych lub na umowach cywilnoprawnych, które rząd przyznał w związku z nadzwyczajną sytuacją na rynku pracy wywołaną pandemią koronawirusa na okres maksymalnie 3 miesięcy, to 80 proc. minimalnego wynagrodzenia, czyli 2080 zł brutto.
Stan wyjątkowy już mamy. Na rynku pracy
Warunki do otrzymania zasiłku
Z powodu ograniczeń w funkcjonowaniu urzędów pracy można zarejestrować się w urzędzie pracy elektronicznie (należy mieć do tego jednak podpis kwalifikowany lub profil zaufany – najszybciej można je wyrobić teraz w banku) lub można zgłosić się telefonicznie.
Zasiłek przysługuje, jeśli w okresie 18 miesięcy poprzedzających dzień zarejestrowania w urzędzie pracy, byłeś zatrudniony (umowa o pracę lub umowa zlecenia) i zarabiałeś co najmniej minimalne wynagrodzenie tj. 2600 zł brutto (od wynagrodzenia tego były odprowadzane wszystkie składki społeczne oraz na Fundusz Pracy)
.
Co ważne, nie ma znaczenia wymiar czasu pracy (czy był to etat, czy pół), ważna jest podstawa oskładkowania. Ważne jest też to, że do okresu składkowego nie wlicza się urlopów bezpłatnych trwających łącznie więcej niż 30 dni.
Od tej reguły jest jednak kilka wyjątków. Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje np. osobom powracającym z urlopu macierzyńskiego, rodzicielskiego lub urlopu wychowawczego a za nich nie są odprowadzane składki na Fundusz Pracy. Ta sama zasada dotyczy też osób, które mają co najmniej 55 lat (kobiety) lub 60 lat (mężczyźni) oraz bezrobotnych do 30 r. ż. skierowanych do pracy przez urząd pracy.
Prawo do zasiłku dla bezrobotnych mają również samozatrudnieni lub przedsiębiorcy, którzy odprowadzali do ZUS wszystkie składki (łącznie z Funduszem Pracy) od podstawy, która była nie mniejsza niż minimalne wynagrodzenie za pracę (czyli od 2600 zł brutto).
Okresy składkowe: co się wlicza
Co, poza pracą, wlicza się jeszcze do okresu składkowego uprawniającego do zasiłku? Są to m.in. urlopy: macierzyński, wychowawczy, chorobowy oraz świadczenia rehabilitacyjne i renty, o ile postawą wymiaru tych zasiłków i świadczeń była co najmniej równowartość płacy minimalnej, czyli kwota zasiłku/renty wynosiła 2600 zł brutto i więcej.
Prawo do zasiłku nabywa się dopiero po 90 dniach od rejestracji, jeśli w okresie 6 miesięcy poprzedzających zarejestrowanie w urzędzie pracy wypowiedzieliśmy pracodawcy umowę o pracę lub rozwiązaliśmy ją za porozumieniem stron. Analogicznie, jeśli przedsiębiorca zawiesił działalność gospodarczą. Od tej reguły znowu są wyjątki. Okres wyczekiwania na zasiłek nie obowiązuje w sytuacji, gdzie porozumienie stron z pracodawcą nastąpiło z powodu: upadłości, likwidacji pracodawcy lub zmniejszenia zatrudnienia z przyczyn dotyczących zakładu pracy lub z powodu zmiany miejsca zamieszkania.
Okres na jaki przysługuje zasiłek
Zasiłek dla bezrobotnych przysługuje generalnie na 180 dni, o ile w powiecie stopa bezrobocia na dzień 30 czerwca 2019 r. nie przekraczała 150 proc. przeciętnej stopy bezrobocia w kraju. W regionach o wyższej stopie bezrobocia, świadczenia przyznawane są na rok. Roczny zasiłek przysługuje też wszystkim pracownikom (bez względu na stopień bezrobocia w regionie) powyżej 50 r.ż, którzy mają co najmniej 20-letni staż składkowy.
Również na rok otrzyma zasiłek rodzic, który ma na utrzymaniu co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat, a małżonek jest także osobą bezrobotną i utracił prawo do zasiłku oraz osoba, która samotnie wychowuje co najmniej jedno dziecko w wieku do 15 lat.
Zapisz się na nasz specjalny newsletter o koronawirusie.
Masz newsa, zdjęcie, filmik? Wyślij go nam na #dziejesie