Przegląd zmian prawnych wchodzących w życie w 2020 roku

ENERGETYKA

Nowa taryfa Taurona Sprzedaż na sprzedaż energii elektrycznej dla gospodarstw domowych wchodzi w życie 1 stycznia 2020 r., po tym, jak Urząd Regulacji Energetyki (URE) zatwierdził ją w połowie grudnia 2019 r. W przypadku pozostałych trzech wniosków spółek obrotu URE nie wydał pozytywnej decyzji.

"Urząd uznał za uzasadnione koszty przedstawione przez Tauron. Natomiast koszty przedstawione w pozostałych wnioskach taryfowych zostały uznane za nieuzasadnione" - powiedział prezes URE Rafał Gawin podczas konferencji prasowej. Wyjaśnił, że chodzi o koszty własne, koszty zakupu świadectw pochodzenia i koszty energii elektrycznej.

Nowelizacja ustawy Prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw, która ma na celu poprawę jakości powietrza i ograniczenie tzw. niskiej emisji powstającej w wyniku spalania węgla w piecach domowych:

- 1 stycznia wchodzą w życie pojedyncze przepisy dot.: definicji kotła na paliwo stałe o znamionowej mocy cieplnej nie większej niż 500 kW; odpowiedzialności karnej za oświadczenie projektanta dotyczące możliwości podłączenia projektowanego obiektu budowlanego; zobowiązania do przyłączenia obiektu budowlanego do sieci ciepłowniczej o ile jest to technicznie możliwe.

Pozostałe przepisy ustawy weszły w życie w 2019 r.

RYNEK PRACY

Minimalne wynagrodzenie wzrasta w 2020 r. o 350 zł do 2 600 zł. To oznacza, że płaca minimalna stanowić będzie już 49,7% prognozowanego na 2020 rok przeciętnego wynagrodzenia w gospodarce narodowej.

"Wzrost minimalnego wynagrodzenia wpłynie pozytywnie na sytuację finansową gospodarstw domowych. W porównaniu do roku 2015 płaca minimalna wzrośnie o 850 zł, to wzrost prawie o połowę w ciągu ostatnich pięciu lat" - skomentowała minister rodziny, pracy i polityk społecznej Marlena Maląg.

Wraz z minimalnym wynagrodzeniem rośnie także wprowadzona w 2017 roku minimalna stawka godzinowa dla określonych umów cywilnoprawnych. Jej główny cel to ograniczanie zjawiska nadużywania umów cywilnoprawnych oraz ochrona osób najniżej wynagradzanych. W 2020 r. minimalna stawka godzinowa wynosić będzie 17 zł - wzrost z 14,7 zł w 2019 r.

Od 1 stycznia dodatek za staż pracy nie będzie miał wpływu na wysokość minimalnego wynagrodzenia za pracę. Zmiana przepisów ma zapewnić bardziej sprawiedliwy i przejrzysty kształt minimalnego wynagrodzenia za pracę oraz poprawić sytuację pracowników otrzymujących wynagrodzenie na najniższym poziomie.

"Na tę zmianę czekali od lat pracownicy z długim stażem pracy, którzy dostawali niższe stawki wynagrodzenia zasadniczego niż przykładowo zaczynający pracę absolwenci, bo do minimalnej pensji wliczano im dodatek za wysługę lat. [...] Z nowym rokiem przywracamy wartość dodatku za wysługę lat" - skomentowała minister rodziny, pracy i polityk społecznej Marlena Maląg.

Dodatek stażowy nie będzie więc pierwszym elementem, który zostanie wyłączony z minimalnego wynagrodzenia i który nie będzie miał wpływu na wysokość wynagrodzenia. W świetle obowiązującego prawa do ustalania wysokości minimalnego wynagrodzenia nie wlicza się już dodatku za pracę w nadgodzinach, nagrody jubileuszowej czy odprawy emerytalnej i rentowej. Od 2017 roku do minimalnej pensji nie wlicza się też dodatku za pracę w nocy.

PODATKI

Od 1 stycznia 2020 r. PIT, CIT i VAT podatnik wpłaci do urzędu skarbowego wyłącznie na indywidualny rachunek podatkowy, tzw. mikrorachunek podatkowy. Na ten rachunek podatnik będzie wpłacał także odsetki za zwłokę powstałe od zaległości podatkowych z tytułu PIT, CIT i VAT oraz koszty upomnienia. Numer mikrorachunku w każdej chwili można wygenerować na stronie podatki.gov.pl, na przykład tuż przed dokonaniem przelewu podatkowego. Zwroty nadpłat będą realizowane na dotychczasowych zasadach, czyli np. na ROR

PRAWO DLA PRZEDSIĘBIORCÓW

1 stycznia 2020 r. wejdzie w życie ustawa, która ma ograniczyć zatory płatnicze. Nastąpi skrócenie (do maks. 30 dni od dnia doręczenia faktury) terminów zapłaty w transakcjach handlowych, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny (z wyłączeniem podmiotów publicznych będących podmiotami leczniczymi). Skrócenie (do maks. 60 dni) terminu zapłaty w transakcjach, w których wierzycielem jest mikro-, mały lub średni przedsiębiorca, a dłużnikiem duży przedsiębiorca (tzw. transakcja asymetryczna). Najwięksi podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych (grupy kapitałowe i podatnicy CIT, których dochód przekracza rocznie 50 mln euro) będą corocznie przekazywać ministrowi ds. gospodarki (MR) sprawozdania o stosowanych przez siebie terminach zapłaty. Sprawozdania te będą publicznie dostępne. Pierwsze raporty dotyczące praktyk płatniczych mają być opublikowane w 2021 r. (zostaną w nich podane informacje za 2020 r.). Na firmy, które najbardziej opóźniają regulowanie swoich zobowiązań, prezes Urzędu Ochrony Konkurencji
i Konsumentów będzie nakładał kary pieniężne.

Zgodnie z ustawą poszkodowani przez zatory będą mieli prawo do ulgi na złe długi w PIT i CIT, na wzór mechanizmu funkcjonującego w podatku VAT. Oznacza to, że wierzyciel, który nie otrzyma zapłaty w ciągu 90 dni od upływu terminu określonego w umowie lub na fakturze, będzie mógł pomniejszyć podstawę opodatkowania o kwotę wierzytelności (z kolei dłużnik będzie miał obowiązek podniesienia podstawy opodatkowania o kwotę, której nie zapłacił). Odsetki ustawowe za opóźnienia w transakcjach handlowych wzrosną o 2 pkt. proc., czyli do poziomu 11,5%. Jedynie w transakcjach, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny będący podmiotem leczniczym, odsetki pozostaną na dotychczasowym poziomie, czyli 9,5%.

"Obecnie, według szacunków, nieterminowe płatności dotykają ok 80% przedsiębiorstw w Polsce, a często w praktyce mamy do czynienia z narzucaniem nawet 180-dniowych terminów płatności. Przedsiębiorstwo, które nie dostaje pieniędzy w terminie, samo nie ma za co płacić swoim kontrahentom, brakuje mu pieniędzy na spłatę kredytów czy opłaty. Często odbywa się to kosztem pracowników, którzy np. nie otrzymują pensji, a w skrajnych przypadkach zatory doprowadzają nawet do upadku firm" - skomentowała minister rozwoju Jadwiga Emilewicz.

Od 1 stycznia wejdzie również w życie duża część Pakietu Przyjazne Prawo (PPP), które zakłada m.in. prawo do popełnienia błędu - przedsiębiorca, gdy popełni błąd (za który grozi mandat karny lub kara pieniężna), nie dostanie kary, a jedynie pouczenie oraz będzie zobowiązany do usunięcia naruszeń oraz ich skutków w wyznaczonym przez organ terminie. Prawo do błędu obejmie przedsiębiorców zarejestrowanych w CEIDG. Będzie obowiązywać przez rok od dnia podjęcia działalności gospodarczej po raz pierwszy albo ponownie, po upływie co najmniej 36 miesięcy od dnia ostatniego zawieszenia lub zakończenia działalności. Od 1 stycznia 2020 r. wykonywanie rzemiosła będzie możliwe także przez spółkę jawną, komandytową, komandytowo-akcyjną, czy jednoosobową spółkę kapitałową. Warunkiem jest to, by co najmniej jeden ze wspólników miał kwalifikacje zawodowe, a pozostali wspólnicy byli małżonkiem lub krewnymi w linii prostej (małżonek, dziecko lub rodzic). Z początkiem roku poszerzą się też możliwości podejmowania i wykonywania
działalności gospodarczej w Polsce przez naukowców z zagranicy, którzy już pracują w naszym kraju.

W PPP przewidziano także kolejne ułatwienia sukcesji przedsiębiorstw: zasada przejęcia koncesji, zezwoleń, licencji oraz pozwoleń w przypadku zmiany właściciela przedsiębiorstwa osoby wpisanej do CEIDG; możliwość powołania po śmierci małżonka przedsiębiorcy tymczasowego przedstawiciela (gdy przedsiębiorstwo należy do przedsiębiorcy i małżonka); rozszerzenie katalogu przedmiotów zapisu windykacyjnego o ogół praw i obowiązków wspólnika spółki osobowej, z jednoczesnym poszanowaniem zasad zmiany wspólnika w spółce osobowej z Ksh.

Od 1 lutego przyszłego roku wchodzi w życie ustawa, która wprowadzi "Mały ZUS Plus". Uprawnieni do korzystania z Małego ZUS-u w dotychczasowej formule powinni zgłosić chęć korzystania z tej ulgi do 8 stycznia 2020 roku. Następnie - od 1 lutego - będą mogli opłacać składki w ramach Małego ZUS-u Plus, który tego dnia wejdzie w życie. Mały ZUS Plus to rozszerzenie dotychczas funkcjonującego Małego ZUS-u, który od początku 2019 r. pozwolił najmniejszym przedsiębiorcom opłacać niższe składki na ubezpieczenia społeczne, proporcjonalnie do wysokości przychodu osiągniętego przez nich w roku wcześniejszym (zgłosiło się ponad 186 tys.). Mały ZUS Plus ma objąć ok. 320 tys. osób, których składki będą liczone proporcjonalnie do dochodu. Wzrośnie próg przychodowy, który dopuszcza do skorzystania z ulgi. Dotychczas kwota ta odpowiadała 30-krotności minimalnego wynagrodzenia obowiązującego w grudniu w roku ubiegłym (63 tys. zł). Teraz będzie to 120 tys. zł. Wydłużony będzie również termin zgłaszania się do Małego ZUS-u
Plus, by przedsiębiorcy mieli czas na zgłoszenie się w ciągu 30 dni. Utrzymane zostało natomiast czasowe ograniczenie korzystania z ulgi - uprawnienie do opłacania Małego ZUS-u plus będzie przysługiwało przedsiębiorcom przez 3 lata w ciągu kolejnych 5 lat.

"Nasz projekt utrzymuje mechanizmy, które pozwalają korzystającym z ulgi wypracować staż wymagany do emerytury. Przedsiębiorcy muszą jednak pamiętać o tym, że opłacanie niższych składek przełoży się w przyszłości na niższe emerytury czy renty" - powiedział wiceminister rozwoju Marek Niedużak.

W 2020 r. przedsiębiorcy będą mogli po raz pierwszy skorzystać także z ulgi podatkowej (w PIT i CIT) IP box, która daje im prawo do rozliczenia dochodów pozyskanych w 2019 r. z komercjalizacji wytworzonych bądź rozwiniętych i udoskonalonych praw własności intelektualnej według preferencyjnej stawki podatkowej w wysokości 5%. Ulga IP box jest dopełnieniem obowiązującej od 2016 r. ulgi B+R, która gwarantuje przedsiębiorcom dodatkowe odliczenie od podstawy podatkowania kosztów poniesionych na działalność badawczo-rozwojową.

Od 1 stycznia 2020 r. podniesiony zostaje limit małego podatnika z 1,2 mln euro do 2 mln euro, większa liczba przedsiębiorców będzie także mogła skorzystać z wyższej jednorazowej amortyzacji środków trwałych (do wysokości równowartości 50 tys. euro łącznej wartości tych odpisów amortyzacyjnych) oraz wpłacać kwartalnie zaliczki na podatki dochodowe.

FINANSE

Od 1 stycznia 2020 roku wejdzie w życie tzw. prezydencka ustawa frankowa, podpisana w lipcu tego roku przez Andrzeja Dudę. Wsparcie nadal będzie udzielane kredytobiorcom posiadającym status bezrobotnego, zmienią się natomiast zasady udzielania pomocy finansowej z Funduszu Wsparcia Kredytobiorców. Wsparcie będzie przyznawane kredytobiorcom, dla których wartość wskaźnika RdD (czyli stosunku wydatków związanych z obsługą miesięcznej raty kapitałowej wraz z odsetkami kredytu hipotecznego do miesięcznego dochodu gospodarstwa domowego) przekracza 50% (wobec 60% obecnie). Wysokości maksymalnego wsparcia będzie wynosić 2 tys. zł miesięcznie (dotychczas 1,5 tys. zł), a maksymalny okres pomocy zwiększy się do 36 miesięcy wobec 18 miesięcy obecnie, co daje maksymalną łączną wysokość wsparcia na poziomie 72 tys. zł.

HANDEL DETALICZNY

Od 1 stycznia 2020 r. handlować będzie można w siedem niedziel w roku. Zakaz handlu nie będzie więc obowiązywał w dwie niedziele poprzedzające pierwszy dzień Bożego Narodzenia, w niedzielę bezpośrednio przed Wielkanocą oraz w ostatnie niedziele stycznia, kwietnia, czerwca i sierpnia.

"Dodatkowym wyzwaniem dla polskiej branży są zmiany regulacyjne. Ograniczenie handlu w niedziele przyczyniło się do rozwoju sklepów internetowych, które notują wzrost ruchu i obrotów. Sieci muszą też przygotować się na dalszy wzrost płacy minimalnej. [...] Wyraźnie widać, że poprawa efektywności staje się kluczem do przetrwania na rynku" - skomentował menedżer w Bain & Company Poland/CEE Patryk Rudnicki.

Sieci detaliczne muszą inwestować coraz większe środki w poprawę efektywności, aby sprostać narastającej konkurencji ze strony gigantów e-commerce. Z najnowszej analizy Bain & Company wynika, że największy potencjał do poprawy wydajności leży w obszarze zakupów, logistyce i zatrudnieniu.

Od 1 stycznia 2020 r. zostaną podniesione stawki akcyzy na alkohol etylowy i wyroby tytoniowe o 10%. Ostatnia zmiana stawek akcyzy na alkohol etylowy i wyroby tytoniowe miała miejsce 1 stycznia 2014 r. i wynosiła odpowiednio: 15% i 5%. Przewiduje się indeksację stawek podatku akcyzowego na wyroby akcyzowe będące używkami, tj. alkohol etylowy, piwo, wino, wyroby winiarskie, wyroby pośrednie, wyroby tytoniowe, susz tytoniowy i wyroby nowatorskie, ale jednocześnie z indeksacji wyłączono cydr i perry o mocy nieprzekraczającej 5% (wyroby te pozostaną opodatkowane preferencyjną stawką podatku akcyzowego w wysokości 97 zł od 1 hektolitra gotowego wyrobu), a także akcyzę na papierosy elektroniczne, na które do końca czerwca 2020 r. obowiązuje zerowa stawka akcyzy. Wyroby te będą opodatkowane efektywną stawką akcyzy od 1 lipca 2020 r.

"Podwyżka akcyzy na poziomie 10% na wyroby alkoholowe jest nieefektywna ekonomicznie, wątpliwości budzi także argumentacja o zmianie struktury konsumpcji napojów alkoholowych w Polsce" - informował Związek Pracodawców Polski Przemysł Spirytusowy (ZPPPS) w liście otwartym do premiera.

"Podwyższenie akcyzy na alkohol i papierosy nie spowoduje wzrostu szarej strefy" - uważa wiceminister finansów Leszek Skiba.

Podatek od sprzedaży detalicznej (tzw. podatek od sklepów wielkopowierzchniowych) zostanie zawieszony do 1 lipca 2020 r. Według Centrum Informacyjnego Rządu (CIR) podatek dla branży handlowej wprowadzono w 2016 r. - nie był on jednak pobierany w związku z nakazem wydanym przez Komisję Europejską. W maju 2019 r. Sąd Unii Europejskiej (SUE) przyznał Polsce rację i orzekł, że podatek od sprzedaży detalicznej nie stanowi pomocy państwa. Sąd stwierdził nieważność decyzji KE i obciążył ją kosztami poniesionymi przez nasz kraj w związku z postępowaniem. Wyrok SUE jest jednak nieprawomocny. KE odwołała się od niego do Trybunału Sprawiedliwości UE (TSUE).

Projekt zakładał, że podatek od sprzedaży detalicznej będą płacić sprzedawcy, którzy osiągnęli w danym miesiącu przychód ze sprzedaży detalicznej ponad 17 mln zł. Sprzedaż przez internet nie będzie opodatkowana. Przewidziano dwie stawki podatku: 0,8% od nadwyżki przychodu powyżej 17 mln zł do 170 mln zł miesięcznie oraz 1,4% od nadwyżki przychodu ze sprzedaży ponad 170 mln zł miesięcznie.

W projekcie ustawy budżetowej na 2020 r., przesłanym w grudniu 2019 r. do Sejmu, uwzględniono dochody z podatku od sprzedaży detalicznej.

"Podatek od sprzedaży detalicznej wprowadzono ustawą z dnia 6 lipca 2016 r. o podatku od sprzedaży detalicznej (Dz.U. z 2016 r. poz. 1155). W związku z toczącym się postępowaniem w drugiej instancji przed Trybunałem Sprawiedliwości UE ustawą z dnia 12 grudnia 2019 r. o zmianie ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej kontynuuje się zawieszenie stosowania przepisów ustawy o podatku od sprzedaży detalicznej na okres dalszych 6 miesięcy, tj. do dnia 30 czerwca 2020 r." - czytamy w projekcie.

W maju 2020 r, kończy się czteroletni okres przejściowy dla zakazu sprzedaży papierosów mentolowych wprowadzony przez tzw. dyrektywę tytoniową Unii Europejskiej. Według różnych szacunków z rynku z dnia na dzień może zniknąć nawet 30% sprzedawanych obecnie papierosów.

"Likwidacja mentoli uderzy w polskich rolników. Wzrost szarej strefy oznaczać będzie mniejsze zapotrzebowanie na tytoń, co może doprowadzić do częściowej likwidacji upraw ze względu na niską ich opłacalność" - skomentował w mediach dyrektor Polskiego Związku Plantatorów Tytoniu Przemysław Noworyta.

Dyrektywa tytoniowa nie obejmuje jednak e-papierosów, a przede wszystkim tzw. nowatorskich wyrobów, które na razie utrzymają mentolową ofertę, a wśród nich są podgrzewacze tytoniu IQOS.