Czym jest rodzinny kapitał opiekuńczy i kto może się ubiegać o świadczenie?

Na początek warto odpowiedzieć sobie na pytanie, co to jest rodzinny kapitał opiekuńczy. Zasady udostępniania takiego świadczenia zostały określone w ustawie, która była elementem Polskiego Ładu. Świadczenie w postaci rodzinnego kapitału opiekuńczego ma wesprzeć finansowo młodych rodziców z tytułu urodzenia się w rodzinie drugiego i kolejnego dziecka. Środki finansowe z rodzinnego kapitału opiekuńczego nie będą opodatkowane. 

Jak już wspomnieliśmy, nie wszyscy rodzice otrzymają rodzinny kapitał opiekuńczy. Dla kogo jest przeznaczony? Dla matki lub ojca dziecka w związku z urodzeniem się drugiego i kolejnego dziecka w rodzinie w wieku od 12. do ukończenia 35. miesiąca życia. 

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje rodzinie bez względu na to, czy rodzice są w związku małżeńskim czy też nie. Mają do niego prawo także osoby samotnie wychowujące dzieci. Rodzice po rozwodzie są w takiej sytuacji, że świadczenie będzie przysługiwało temu z nich, który z dzieckiem zamieszkuje i utrzymuje je. Oboje będą mogli złożyć wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy i zostanie przyznany w wysokości połowy kwoty świadczenia, jeśli zgodnie z orzeczeniem sądu dziecko jest pod opieką naprzemienną obydwojga rodziców:

• rozwiedzionych,
• żyjących w separacji,
• żyjących w rozłączeniu.

Do świadczenia uprawnieni mogą być także ci, którzy przyjęli dziecko na wychowanie i wystąpili do sądu opiekuńczego z wnioskiem o przysposobienie dziecka.

Na wniosek uprawnionych świadczeniobiorców będzie wypłacany rodzinny kapitał opiekuńczy. Wniosek o świadczenie może być składany od 1 stycznia 2022 roku. Możliwe jest złożenie wniosku tylko online, za pośrednictwem:

• portalu Emp@tia Ministerstwa Rodziny i Polityki Społecznej,
• PUE ZUS,
• bankowości elektronicznej. 

Przyznawaniem i naliczaniem oraz wypłatą rodzinnego kapitału opiekuńczego zajmuje się ZUS. Trzeba przy tym spełnić kilka warunków:

• Złożyć wniosek pomiędzy 9. a 13. miesiącem życia dziecka – wtedy rodzinny kapitał opiekuńczy będzie przysługiwał Ci w pełnej wysokości od miesiąca, w którym dziecko skończy rok.
• Złożyć wniosek o świadczenie w styczniu – w przypadku gdy dziecko ma już rok, ale nie ma jeszcze trzech lat – wtedy kapitał zostanie policzony od nowego roku.

Rodzinny kapitał opiekuńczy przysługuje na drugie i każde kolejne dziecko w rodzinie, a nie ma przy tym znaczenia to, ile lat ma pierwszy potomek – może być nawet pełnoletni. W przypadku tego świadczenia nie ma zastosowania kryterium dochodowe. 

Kiedy składasz wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy, musisz wskazać w nim takie informacje jak:

• dane wnioskodawcy,
• dane małżonka wnioskodawcy lub drugiego rodzica dziecka w przypadku rodziców wspólnie wychowujących dziecko,
• dane dziecka, na które wnioskodawca ubiega się o kapitał,
• dane pierwszego dziecka w rodzinie,
• numer rachunku płatniczego w kraju lub numer wydanego w kraju instrumentu płatniczego w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011 roku o usługach płatniczych.

Rodzinnego kapitału opiekuńczego nie otrzymają rodzice jednego dziecka, niezależnie od jego wieku. ZUS odmówi wypłaty świadczenia Rodzinnego Kapitału Opiekuńczego także wtedy, gdy:

• dziecko zostało umieszczone w pieczy zastępczej,
• rodzic składający wniosek został pozbawiony władzy rodzicielskiej,
• członkowi rodziny przysługuje za granicą na dziecko świadczenie o podobnym charakterze, chyba że przepisy o koordynacji systemów zabezpieczenia społecznego lub dwustronne umowy międzynarodowe dotyczące zabezpieczenia społecznego stanowią inaczej. 

Jeśli przyjęty będzie i zaakceptowany wniosek o rodzinny kapitał opiekuńczy, świadczenie to będzie wypłacane po 1000 zł miesięcznie przez rok lub w ratach po 500 zł miesięcznie przez dwa kolejne lata. Łącznie rodzinny kapitał opiekuńczy wypłacony może być na kwotę 12 tys. zł.