Procesy kredytobiorców mają ruszyć z kopyta. MS: sądy dostaną narzędzie

- Chcemy, by sądy orzekały szybciej w sprawach frankowych. Na pewno nie będzie to jednorazowe działanie, problem szybko się nie rozwiąże, nasze działania będą wielowątkowe. Mam nadzieję, że pierwsze efekty naszych działań, które planujemy w różnych dziedzinach, będą widoczne jeszcze w tym roku - powiedziała PAP Biznes Wiewiórowska-Domagalska, która w styczniu została powołana na pełnomocniczkę ministra sprawiedliwości ds. ochrony praw konsumentów.

Mam nadzieję, że rozwiązania, które będziemy krok po kroku wdrażać, będą usprawniały procedowanie w sądach, co wpłynie na szybkość orzekania w sprawach frankowych - dodała.

Dynamika napływu nowych powództw klientów przeciwko bankom nadal jest wysoka, a w dotychczas wydanych wyrokach dotyczących kredytów walutowych sądy w przeważającej mierze rozstrzygają na korzyść kredytobiorców.

Z danych Ministerstwa Sprawiedliwości wynika, że w samym 2023 roku do sądów rejonowych i okręgowych w I instancji wpłynęło łącznie 90,2 tys. spraw dotyczących roszczeń z umów bankowych w denominowanych/indeksowanych do franka szwajcarskiego, czyli o 36 proc. więcej niż w 2022 roku.

Dynamiczny napływ nowych spraw dotyczących kredytów walutowych sprawił, że sądy stały się niewydolne, a największe zatory powstały w Sądzie Okręgowym w Warszawie.

- Pierwszym krokiem, który podjęliśmy, było wzmocnienie obsady asystenckiej sądu w Warszawie. Sąd Okręgowy dostaje 9 nowych asystentów, ale trwają prace nad tym, żeby było ich jeszcze więcej. Jest to o tyle ważne, że jest to sąd, w którym jest około 25 proc. wszystkich spraw frankowych. Wzmocnienie kadrowe powinno być odczuwalne, sąd ten powinien szybciej orzekać - powiedziała Wiewiórowska-Domagalska.

Poinformowała, że chce, by bankowe pozwy o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału nie obciążały sądów.

- Przygotowujemy różnego rodzaju analizy prawne, przy wykorzystaniu Instytutu Wymiaru Sprawiedliwości. Pierwsza analiza dotycząca prowadzenia spraw o wynagrodzenie za korzystanie z kapitału będzie gotowa w drugim kwartale tego roku - powiedziała Wiewiórowska-Domagalska.

- Gdy dowiemy się, jaki jest wynik analiz przeprowadzonych przez Instytut Wymiaru Sprawiedliwości, analizy zostaną udostępnione sądom, zorganizujemy na ten temat publiczną dyskusję, a następnie wówczas sądy będą podejmować decyzje, czy i w jakim zakresie będą korzystały z możliwych ścieżek postępowania. Pierwsze tego typu działania zostaną zorganizowane w ciągu kilku miesięcy - dodała.

Podała, że obecnie będzie się skupiała się na dwóch elementach - na kontaktach z sądami i nad ustalaniem kwestii dotyczących digitalizacji akt, co umożliwić ma sprawniejsze rozstrzyganie sporów.

- W tym momencie dyskutujemy z wydziałem frankowym w Warszawie, jaki byłby najlepszy sposób digitalizowania akt - powiedziała Wiewiórowska-Domagalska. - Planujemy szkolenia sędziów, mam nadzieję, że w szybkim tempie, w ciągu kilku miesięcy, uda się przygotować materiały szkoleniowe, które byłyby przydatne zwłaszcza dla tych sądów, które od niedawna zajmują się sprawami frankowymi - dodała.

Poinformowała, że ruszyły także prace nad bazą danych z orzecznictwa Trybunału Sprawiedliwości.

- Jest już zespół, powstał pierwszy projekt i za chwilę ruszamy z konsultacjami z sądami - powiedziała Wiewiórowska-Domagalska.

Rynkowi eksperci oceniali wcześniej, że ostatnie wyroki TSUE powinny wpłynąć na przyspieszenie postępowań sądowych w sprawie kredytów frankowych, a 2024 rok może być rekordowy pod względem liczby wyroków.

Zdaniem pełnomocniczki trudno obecnie określić, jak będzie się kształtował napływ nowych spraw sądowych.

- To zależy od kilku czynników. Od tego, jaka będzie polityka banków dotycząca ugód, czy będą one proponowały ugody osobom, które jeszcze nie są w sporze sądowym, czy będą "prowokowały" do wchodzenia w spór sądowy. Na pewno znaczenie będzie miała również polityka kancelarii prawnych - część z nich prowadzi bardzo intensywne kampanie promocyjne mające na celu zdobycie klientów - i skuteczność tych kampanii - powiedziała Wiewiórowska-Domagalska.

Frankowicze masowo, od kilku lat, wygrywają sprawy frankowe, ale jest jeszcze duża przecież grupa osób, która nie zdecydowała się na złożenie pozwu. Potencjał do dalszego dużego napływu pozwów więc istnieje, ale w jakim zakresie będzie on zrealizowany to trudno ocenić, bo to zależy od bardzo wielu czynników - dodała.

Banki proponują klientom również zawarcie ugody w sprawach frankowych, jako alternatywny do pozwów, sposób rozwiązania sporów.

Pełnomocniczka ma nadzieję, że zwiększy się zainteresowanie banków i klientów zawieraniem takich ugód.

- Mam także nadzieję, że uda nam się także wypromować ideę zawierania ugód. Bankom wciąż opłacają się ugody. Ścieżkę ugodową będziemy promowali, mam nadzieję, że zwiększy się zainteresowanie banków i klientów zawieraniem ugód w sprawach frankowych - powiedziała Wiewiórowska-Domagalska.

Według NBP, ryzyko prawne związane z portfelem walutowych kredytów mieszkaniowych pozostaje wciąż najważniejszym ryzykiem dla stabilności finansowej sektora bankowego. Perspektywa procesów sądowych i zawierania dalszych ugód powoduje konieczność tworzenia przez banki rezerw na pokrycie strat.