Zapowiedziany przez Europejski Bank Centralny skup obligacji państw strefy euro jest co do zasady zgodny z prawem - ocenił rzecznik generalny Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej w opinii poprzedzającej rozstrzygnięcie w tej sprawie. Wskazał jednak na warunki.
EBC postanowił ponad dwa lata temu, że może skupować obligacje wybranych krajów strefy euro w teoretycznie nieograniczonej ilości. Warunkiem jest wystąpienie danego kraju z wnioskiem o taką interwencję oraz zobowiązanie się do przeprowadzenia reform strukturalnych i do ograniczenia wydatków. Decyzja uspokoiła sytuację na rynkach. Do tej pory żaden kraj nie poprosił o taką interwencję, jednak program skupu obligacji może być uruchomiony w tym roku, aby pobudzić wzrost w gospodarce strefy euro i walczyć z niską inflacją.
Sama zapowiedź takiego działania nie spodobała się wielu politykom w Niemczech. Peter Gauweiler z bawarskiej CSU zaskarżył w 2012 r. decyzje EBC do Niemieckiego Trybunału Konstytucyjnego. Ten na początku 2014 r. przekazał postępowanie Trybunałowi Sprawiedliwości UE.
W wydanej w środę opinii rzecznik generalny Trybunału Pedro Cruz Villalon oświadczył, że program EBC jest co do zasady zgodny z prawem, jednak zgodność ta będzie zależeć od określonych warunków, jeśli program zostanie wdrożony.
_ - EBC musi dysponować szerokim zakresem uznania w planowaniu i prowadzeniu polityki pieniężnej UE, a sądy powinny kontrolować działania EBC zachowując wysoki stopień rozwagi, gdyż brak im specjalistycznej wiedzy i doświadczenia, które posiada EBC w tej dziedzinie _ - czytamy w informacji po decyzji rzecznika.
Villalon wskazał, że program skupu obligacji jest niekonwencjonalnym narzędziem polityki pieniężnej, jednak mimo wszystko musi być zgodny z określonymi przepisami prawa. Chodzi np. o _ zakaz monetyzacji _, czyli zamiany na pieniądze długu państw członkowskich. Rzecznik ocenił, że jeśli dojdzie do wdrożenia programu, to EBC powinien powstrzymać się od bezpośredniego udziału w programie wsparcia finansowego stosowanego wobec danego państwa.
Prawo unijne zakazuje bezpośredniego skupu obligacji przez EBC od państw członkowskich. Dlatego Europejski Bank Centralny chciałby to robić na rynku wtórnym (czyli kupować papiery nie od rządów, ale inwestorów - w praktyce od banków komercyjnych).
Rzecznik podkreślił, że aby zakaz monetyzacji był przestrzegany obligacje objęte skupem powinny móc osiągnąć cenę rynkową. A to po to, by istniała faktyczna różnica między kupnem obligacji na rynku pierwotnym i wtórnym (zakup na rynku wtórnym dokonany w kilka sekund po chwili emisji obligacji na rynku pierwotnym mógłby spowodować, że rozróżnienie między obydwoma rynkami stałoby się nieuchwytne).
Villalon zwrócił uwagę, że EBC, jeśli wyda odpowiednie akty prawne dotyczące programu, powinien odpowiednio uzasadnić te niekonwencjonalne działania, jasno i precyzyjnie wskazując nadzwyczajne okoliczności, które je uzasadniają. W wydanym w 2012 r. komunikacie dotyczącym skupu obligacji, na podstawie którego rozpatrywana jest ta sprawa nie przedstawiono bowiem tych okoliczności.
Z wypowiedzi szefa EBC Mario Draghiego wynika, że instytucja, którą kieruje w ciągu kilku tygodni zdecyduje, czy musi podjąć dodatkowe działania, by ożywić gospodarkę strefy euro. Europejski Bank Centralny nie ma już przestrzeni, by walczyć za pomocą konwencjonalnych środków, takich jak obniżenie stóp procentowych, z utrzymującą się na bardzo niskim poziomie inflacją w strefie euro.
Opinia rzecznika generalnego nie jest wiążąca dla Trybunału Sprawiedliwości. Zadanie rzeczników generalnych polega na przedkładaniu Trybunałowi, przy zachowaniu całkowitej niezależności, propozycji rozstrzygnięć w prawnych sprawach, które rozpatrują.
