Zakaz pieców na gaz. Oto najważniejsze terminy

Unia Europejska konsekwentnie dąży do eliminacji gazu jako źródła ogrzewania budynków. Zgodnie z nowelizacją dyrektywy budynkowej, już od 2025 r. państwa członkowskie nie mogą finansować instalacji kotłów gazowych ze środków publicznych. Wyjątkiem od zakazu finansowania kotłów gazowych od 2025 r. będą systemy hybrydowe, czyli takie, w których kocioł gazowy działa wspomagająco obok odnawialnych źródeł energii, np. pompy ciepła czy paneli słonecznych.

Od 2030 r. montaż kotłów gazowych w nowych budynkach będzie zabroniony, a do 2040 r. urządzenia te mają całkowicie zniknąć z istniejących obiektów. Zmiany wpisują się w unijny pakiet Fit for 55, zakładający ograniczenie emisji CO2 o 55 proc. do 2030 r. oraz osiągnięcie neutralności klimatycznej do 2050 r.

W Polsce ogrzewanie gazowe stosuje około 2 mln gospodarstw domowych, z czego ponad 230 tys. kotłów zakupiono z pomocą programu "Czyste Powietrze".

W połowie lipca wojewódzkie fundusze ochrony środowiska ponownie uruchomiły nabór wniosków o dotacje na kotły gazowe. Wsparcie skierowano do właścicieli domów jednorodzinnych, którzy między 28 maja a 31 grudnia 2024 r. wymienili stare piece na gaz, ale nie mogli wcześniej uzyskać dofinansowania z powodu wstrzymania naboru. Na dopłaty przeznaczono 70 mln zł, co ma wystarczyć dla ok. 3 tys. gospodarstw domowych. Wnioski można składać przez trzy miesiące od 15 lipca lub do wyczerpania środków.

Dotacje przyznawane są na zasadach sprzed reformy programu, a więc obejmują m.in. zakup i montaż kotła gazowego, instalację c.o. i c.w.u., dokumentację projektową oraz trwałą likwidację starego źródła ciepła. To prawdopodobnie ostatnia taka szansa – od 2025 r. finansowanie urządzeń na paliwa kopalne z funduszy publicznych będzie zabronione. W nowej odsłonie Czystego Powietrza, obowiązującej od marca 2025 r., wsparcie obejmuje już wyłącznie rozwiązania oparte na odnawialnych źródłach energii.

Eksperci prognozują, że korzystanie z gazu stanie się nieopłacalne – nie tylko z powodu wymogów UE, ale też rosnących cen paliwa. Od lipca 2024 r. ceny gazu wzrosły o 17 proc., a od stycznia 2025 r. taryfy dystrybucyjne Polskiej Spółki Gazownictwa – średnio o 24,7 proc. Oznacza to podwyżki od kilku do nawet 30 zł miesięcznie, w zależności od taryfy.

Dodatkowym ciosem będzie system ETS2, który od 2027 r. obejmie m.in. emisje z budynków. Jak tłumaczyła Maria Niewitała-Rej z Instytutu Reform, nowe regulacje mogą oznaczać dla przeciętnego gospodarstwa domowego nawet 1,2 tys. zł rocznych kosztów z tytułu emisji CO2 – przy średnim poziomie 6 ton rocznie. Ekspertka podkreśla jednak, że ETS2 to także źródło funduszy na wymianę źródeł ciepła.

UE wymaga, by każde państwo członkowskie opracowało strategię odejścia od gazu w budynkach do 2040 r. Dla milionów polskich gospodarstw to perspektywa kosztownych zmian.

Przypomnijmy jednak, że Polska i 14 innych państw - w tym Niemcy, Włochy, Hiszpania, Czechy i kraje bałtyckie - apelują do Komisji Europejskiej o wprowadzenie poprawek, zanim mechanizm zacznie działać.

Według wyliczeń ekspertów banku ING, zakup uprawnienia do emisji jednej tony CO2 za ok. 45 euro, przełoży się na wzrost ceny litra benzyny o 46 gr. i o 54 gr. za litr oleju napędowego. W przypadku kosztów ogrzewania węglem mogą one wzrosnąć o 44 zł za MWh, a węgla nawet o 400 zł za tonę.

Rząd od kilku miesięcy informuje, że chce odwleczenia w czasie wejścia w życie systemu ETS2 o trzy lata, czy do 2030 r. Teraz jednak, jak wynika z nieoficjalnych informacji "Rzeczpospolitej", rząd premiera Donalda Tuska najchętniej w ogóle nie zgadzałby się na wprowadzenie tego systemu, a przynajmniej nie w takiej formie jak obecnie.