Spadek z dobrodziejstwem inwentarza a długi zmarłego

Spadek z dobrodziejstwem inwentarza to jeden ze sposobów przyjęcia spadku po zmarłej osobie. Spadkobierca wówczas dziedziczy zarówno aktywa, jak i długi spadkodawcy, które wchodzą w skład masy spadkowej. Za długi odpowiada on jednak wyłącznie do wysokości odziedziczonych aktywów. Oznacza to, że spadkobierca nie ponosi całkowitej odpowiedzialności za długi spadkowe. Ma on wyłącznie obowiązek spłacenia ich do wysokości odziedziczonego majątku.

Oświadczenie o przyjęciu spadku z dobrodziejstwem inwentarza należy dokonać w ciągu 6 miesięcy od dnia, kiedy spadkobierca dowiedział się o otwarciu spadku. Samo przyjęcie zaś może odbyć się przed notariuszem lub na drodze sądowej w toku procedury nazywanej stwierdzeniem nabycia spadku. Jeżeli natomiast spadkobierca nie złoży odpowiedniego oświadczenia w wyznaczonym terminie, przyjęcie spadku nastąpi samoistnie z takim samym skutkiem. 

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza wiąże się również z koniecznością sporządzenia inwentarza spadkowego, w którym zawarte zostaną informacje na temat przedmiotów należących do spadku. Można to zrobić za pomocą wykazu inwentarza, który sporządza spadkobierca, a następnie składa go przed notariuszem lub sądem. Wówczas spadkobierca musi liczyć się z koniecznością zapłaty taksy notarialnej. 

Drugą możliwością jest sporządzenie spisu inwentarza stanu czynnego spadku, którego przygotowaniem zajmuje się komornik sądowy na podstawie postanowienia sądu. Spis inwentarza podobnie, jak wykaz pozwala dokładnie wyliczyć, do jakiej maksymalnej kwoty będzie trzeba spłacić długi zmarłego. Dokument ten wiąże się także z koniecznością uiszczenia opłaty w wysokości 10 proc. przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia za każdą rozpoczętą godzinę plus 23 proc. podatek VAT.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza to sposób na ochronę spadkobiercy oraz jego majątku przed odziedziczonymi długami. Przyjęcie spadku w ten sposób ogranicza odpowiedzialność spadkobiercy, dlatego też będzie ono korzystnym rozwiązaniem wtedy, kiedy nie mamy pewności co do tego, czy spadkodawca ma jakieś długi, ale jednocześnie wiemy, że w skład jego masy spadkowej wchodzi majątek. 

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie zawsze jednak będzie dobrym rozwiązaniem. Przede wszystkim nie będzie ono opłacalne, w sytuacji, gdy spadkodawca nie pozostawił po sobie żadnego majątku, a wyłącznie długi. Warto również zorientować się, czy dziedziczone nieruchomości nie są objęte hipoteką, ponieważ w takim przypadku wierzyciel ma prawo domagać się od spadkobiercy spłacenia całego zobowiązania.

Każdy spadkobierca może nie tylko przyjąć spadek wprost lub z dobrodziejstwem inwentarza, ale również ma on prawo do odrzucenia spadku w całości. Nie ma znaczenia tutaj to, czy w skład odziedziczonej masy wchodzą długi, czy też nie. 

Aby odrzucić spadek z zadłużeniem, należy złożyć odpowiednie oświadczenia w obecności notariusza lub w sądzie rejonowym. Jeżeli po odrzuceniu zgodnie z kolejnością dziedziczenia, spadek przejdzie na dzieci spadkobiercy, wówczas musi on również odrzucić spadek w imieniu małoletniego.

Zgodnie z treścią Kodeksu cywilnego do masy spadkowej nie wchodzą prawa i obowiązki zmarłego związane z jego osobą oraz te, które z chwilą jego śmierci przechodzą na oznaczone osoby niezależnie od tego, czy są one spadkobiercami.

Oznacza to, że w skład długów spadkowych nie wchodzą:

• roszczenia z umów cywilnoprawnych,
• roszczenia o pieniężne zadośćuczynienie za doznaną kwotę, chyba że zostało uznane na piśmie albo, gdy powództwo zostało wytoczone za życia poszkodowanego. 

W przypadku kredytu natomiast spadkobierca przejmuje jedynie dług. Umowa między spadkodawcą a bankiem wygasa z chwilą jego śmierci. 

Przyjęcie spadku z kredytem przebiega w podobny sposób, co przyjęcie spadku z innymi długami. Spadkobierca będzie zobowiązany do spłacenia kredytu gotówkowego, ale wyłącznie do wysokości środków pochodzących z aktywów masy spadkowej. 

Zasada ograniczenia odpowiedzialności na podstawie przyjęcia spadku z dobrodziejstwem inwentarza nie ma natomiast zastosowania przy kredytach hipotecznych. Jeżeli zatem spadkobierca przyjmie mieszkanie, na którym jest hipoteka, będzie on zobowiązany spłacić dług do wartości hipoteki, niezależnie od ograniczeń wynikających z wartości stanu czynnego spadku.

Przyjęcie spadku z dobrodziejstwem inwentarza będzie dobrym rozwiązaniem wtedy, gdy nie wiemy, co wchodzi w skład masy spadkowej i podejrzewamy, że spadkodawca mógł pozostawić po sobie długi spadkowe. Przyjmując spadek z dobrodziejstwem inwentarza, zapewnimy sobie bezpieczeństwo wynikające z tego, że spłatę długów będziemy dokonywać wyłącznie do wysokości odziedziczonych aktywów. Po spłaceniu długów otrzymamy natomiast pozostałe aktywa.

Decyzję o przyjęcie spadku należy jednak podjąć na podstawie dokładnego przeanalizowania sytuacji majątkowej zmarłego. Jeżeli długi przewyższają wartość majątku, lub w jego skład wchodzi nieruchomość objęta hipoteką, wtedy warto zastanowić się, czy korzystniejszym rozwiązaniem nie będzie odrzucenie spadku.