Dwie dekady temu średnio zarabialiśmy około 15 dolarów. Dziś ponad 800. S**amochód kosztował 100 pensji i trzeba na niego było czekać co najmniej kilka lat. Dziś w rok można uskładać na auto i pójść je kupić od ręki, tak jak każdy inny towar. Za czasów PRL-u standardem były puste półki, stanie w kolejkach i _ przedsklepowe _ listy obecności.
W styczniu 1990 roku rozpoczęto reformowanie gospodarki - wszedł w życie pakiet ustaw nazywany programem Balcerowicza.
Money.pl postanowił sprawdzić, jak wyglądała sytuacja Polski w przeddzień wprowadzenia reform, w 1989 roku - ostatnim, w którym funkcjonowała gospodarka planowa - i porównać ją z obecnymi czasami.
Po dwudziestu latach funkcjonowania kapitalizmu w Polsce Money.pl zorganizował plebiscyt na najlepszego i najgorszego ministra finansów XX-lecia. Kto w największym stopniu przyczynił się do budowy wolnego rynku w Polsce a kto najwięcej zepsuł?
[
Zachęcamy do głosowania na najlepszego ministra finansów minionego 20-lecia! ]( http://www.money.pl/plebiscyt/xx-latka/ )
Zobacz krótkie sylwetki 16 dotychczasowych szefów resortów finansów.
Choć dziś zarabiamy 120 razy więcej niż 1989 roku, a licząc w dolarach ponad 50 razy tyle, nie oznacza to, że jesteśmy w stanie kupić kilkadziesiąt razy więcej niż wtedy. W tym czasie w szybkim tempie rosły ceny - inflacja na przestrzeni ostatniego dwudziestolecia wyniosła prawie 2700 procent.
Kiedyś w siermiężnym _ peesesiaku _ mogliśmy nabyć nieco ponad tysiąc bochenków chleba lub 2,1 tys. jaj. Średnia pensja wystarczyłaby na 95kg wołowiny, 108 kg kurczaka lub 29 kg szynki. W tamtych czasach zakupy mięsa to jednak tylko hipotetyczne rozważania.
12 tys. proc. *
o tyle w ciągu 20 lat wzrosła przeciętna pensja w złotych *Sklepy najczęściej świeciły pustkami, a mięso, cukier czy alkohol były na kartki_ . _Ale nie było gwarancji ich realizacji. Aby zdobyć kawałek mięsa, trzeba było odstać kilka godzin w kolejce.
Dlatego handel żywnością kwitł nieoficjalnie: na bazarach lub dzięki przedsiębiorczości rodziny ze wsi, poza tym kupowano po znajomości _ pod ladą. _ Zawód sprzedawczyni dawał duże profity_ . _
*640 proc. *
tyle wyniosła inflacja na koniec grudnia 1989 rok.Na koniec 2008 roku - rocznik statystyczny podsumowujący rok 2009 ukaże się dopiero w połowie bieżącego roku - w hipermarkecie można było całą naszą przeciętną pensję wydać na ponad 120 kilogramów wołowiny, prawie 140 kilogramów szynki i aż ponad 500 kilogramów kurczaka. Poza tym kupimy więcej chleba i jaj - pieczywa o 600 bochenków, jaj o ponad 5200.
Pod koniec lat 80. do towarów bardzo deficytowych należał alkohol i kawa. Jednak gdy w _ Społem _rzucili siermiężna Arabicę lub Żytnią, to przeciętny Kowalski za całą średnią pensję mógł kupić niecałe 13 kilogramów kawy i 42 półlitrówki wódki. Tradycyjnie musiał odstać kilka godzin w kolejce.
| CO MOŻNA BYŁO KUPIĆ ZA ŚREDNIĄ PENSJĘ W 1989 i 2008 ROKU | ||
|---|---|---|
| 1989 | 2008 | |
| chleb (bochenek 0,8 kg) | 1017 | 1591 |
| mięso woł. (kg) | 95 | 122,5 |
| szynka wieprz. (kg) | 29 | 139,8 |
| kurczęta (kg) | 108 | 505 |
| mleko (2%, 3-3,5% litr) | 5043 l | 1074,5 l |
| jajka (szt.) | 2088 | 7360 |
| masło (ilość szt. 250, 200 gr.kostek) | 57 | 841,2 |
| kawa (opakowanie 100, 250 gr, szt) | 127 | 510,2 |
| papierosy (paczka,szt.) | 1369 | 394,6 |
| odbiornik TV (szt.) | 0,16 | 4,8 |
| samochód (szt.) | 0,01 | 0,11 |
| benzyna (litr) | 442,4 | 804,4 |
| pralka elektryczna | 0,47 | 3 |
| wódka (butelka 0,5 l) | 42 | 158,8 |
| gazeta codzienna | 3539,3 | 2058,7 |
źródło: GUS
Kolejek można było uniknąć udając się na zakupy do Pewexu lub Baltony, gdzie płaciło się walutami obcymi. W przeliczeniu na złote, ceny w tych specjalnych sklepach były jednak dla większości poza zasięgiem.
**[
]( # ) 1 stycznia 1990 roku w życie weszło 10 ustaw pakietu reform gospodarczo- ustrojowych nazywanych *planem Balcerowicza.
Nazwę tę utworzono od nazwiska autora tych reform, ówczesnego wicepremiera i ministra finansów Leszka Balcerowicza *(na zdjęciu).
Obecnie w każdym sklepie spożywczym bez problemu można kupić za przeciętne wynagrodzenie **10 razy więcej niż 20 lat temu kawy i prawie 4 razy więcej wódki.
Ówczesne problemy z zakupami artykułów spożywczych są jednak niczym w porównaniu do ograniczeń, jakie występowały w przypadku sprzętu AGD i RTV. Dwadzieścia lat temu pralkę, lodówkę, czy telewizor można było kupić, spędzając w kolejce co najmniej kilka dni.
Nikogo nie dziwiły zapisy, komitety kolejkowe, spanie w aucie przed sklepem i sprawdzanie listy obecności potencjalnych klientów co godzinę. Ale nawet wtedy na zakup, jakiegokolwiek z tych urządzeń nie wystarczała jedna przeciętna pensja.
Nic dziwnego, że pralka automatyczna była wówczas uznawana za symbol luksusu i stała jedynie w co czwartym domu.
Dwie dekady później można kupić za jedną pensję 2-3 pralki i lodówki, a telewizorów 21 calowych nawet prawie cztery. Dziś, jeden z PRL-owskich wyznaczników dobrobytu, pralka automatyczna, jest w prawie 90 proc. domów.
| JAK ZMIENIŁA SIĘ POLSKA W CIĄGU 20 LAT | ||
|---|---|---|
| 1989 | 2008 | |
| pralka automatyczna (na 100 gosp.dom.)* | 25,3 | 86,7 |
| samochód (na 100 gosp. dom.)* | 28,6 | 54,7 |
| telewizor (na 100 gosp. dom.)* | 113,3 (w tym tylko 14,6 kolorowe) | 98,5 |
| abonenci telefoniczni (mln) | 3,12 | 9,2 (stacjonarne) 44,1(komórkowe) |
| liczba pasażerów w transporcie lotniczym | 2,3 | 5,5 |
| linie kolejowe eksploatowane (tys. km) | 24,3 | 20,0 |
*-dane na koniec 1988 roku Źródło: GUS
fot: PAP/CAF/Cezary Langda 
fot: PAP/CAF/Ireneusz Radkiewicz [ ( http://static1.money.pl/i/glass.gif ) ] zobacz całą galerię(http://galerie.money.pl/od;pustych;polek;po;jarmark;europa,galeria,3244,0.html)Dwadzieścia lat temu niemal każdy marzył o kolorowym telewizorze. Jednak na sto gospodarstw domowych kolorowy ekran posiadało mniej niż 15 rodzin.
W ciągu dwudziestu lat Polska mocno zmieniła się także pod względem motoryzacji. Wtedy nieco więcej niż co czwarta rodzina miała samochód. Obecnie ma go niemal 55 procent z nich.
Dwadzieścia lat temu kupno poloneza, małego i dużego fiata lub jednej z marek produkowanych przez bratnie kraje (enerdowskiego wartburga lub trabanta, czeskiej skody, rumuńskiej daci lub radzieckiej łady) wymagało albo odpowiednich znajomości albo kilkuletniego oczekiwania. Czas ten był jednak i tak niezbędny, bo samochód kosztował ponad 100 przeciętnych miesięcznych pensji.
14,6 proc.
taki odsetek rodzin posiadał pod koniec lat 80. telewizor kolorowy
20 lat temu za średnią pensję - tylko w należących do państwa stacjach CPN - można było zatankować 442 litry benzyny E94. Teraz miesięczna wypłata wystarcza na zatankowanie ponad 800 litrów benzyny.
Na koniec 1989 roku w Polsce było nieco ponad 3 miliony linii telefonicznych. Dwadzieścia lat później użytkowników telefonów stacjonarnych jest 9,2 miliona. Do tego należy jednak doliczyć ponad 44 milionów abonentów komórek, których wtedy nie było.
| Polska gospodarka na przestrzen 20 lat w raportach Money.pl | |
|---|---|
 |
*Jak bardzo wzbogaciliśmy się w Wolnej Polsce * 20 lat po symbolicznym upadku komunizmu w naszym kraju, żyje nam się znacznie lepiej. PKB wzrosło o 70 procent. |
 |
*Pozbyliśmy się długów po PRL-u. Zaciągnęliśmy nowe * Przez ostatnie 20 lat odziedziczone po PRL-u długi kosztowały III RP 22 miliardy dolarów. |
 |
*GPW: 2700 procent w 18 lat * Akcje największego inwestora warte są ponad 2,6 mld złotych. |