Wybór odpowiedniej formy rozliczania dochodu
Podstawową formą opodatkowania dochodów są zasady ogólne, według dwustopniowej, progresywnej skali podatkowej – 12 i 32 proc. W ten sposób rozliczać się mogą zarówno przedsiębiorcy, jak i pracownicy zatrudnieni na etatach oraz osoby wykonujące pracę na podstawie umów cywilnoprawnych. Nie jest to jednak jedyny sposób rozliczania dochodu.
Wyboru odpowiedniej formy rozliczania dochodu lub przychodu dokonują przedsiębiorcy. Mogą zdecydować się na takie jak:
- skala podatkowa 12 i 32 proc.,
- podatek liniowy – 19 proc.,
- ryczałt od przychodów ewidencjonowanych.
Dochód zatrudniony kontra dochód niezatrudniony
Rozróżnienie na dochód zatrudniony i niezatrudniony można sprowadzić do tego, że pierwszy jest wypracowany za pośrednictwem płatnika przez osobę zatrudnioną, a drugi przez przedsiębiorców.
Formy rozliczania dochodu dla osób zatrudnionych
Osoby zatrudnione mogą wykonywać pracę na podstawie różnych stosunków prawnych. Mogą to być:
- umowa o pracę,
- umowa o dzieło,
- umowa-zlecenie,
- umowa agencyjna,
- kontrakt menedżerski itp.
Dochód uzyskany przez osobę zatrudnioną jest opodatkowany na zasadach ogólnych, według skali podatkowej, a zaliczki na podatek dochodowy odprowadza płatnik – podmiot zatrudniający.
Na koniec roku podatkowego płatnik wysyła do swojego pracownika informację podatkową PIT-11, na podstawie której ten rozlicza się z fiskusem. Trafia ona również do urzędu skarbowego. PIT-11 to informacje o uzyskanych przez podatnika dochodach oraz pobranych zaliczkach na podatek dochodowy od osób fizycznych jak i o wysokości potrąconych składek na ubezpieczenie społeczne i zdrowotne.
Samozatrudnienie – jak rozliczać dochód na własnej działalności?
Osobą samozatrudnioną jest wykonujący działalność gospodarczą we własnym imieniu, na własne ryzyko i na własny rachunek. Istnieją przy tym, według przepisów prawa podatkowego, dwie formy samozatrudnienia podatnika:
- pozarolnicza działalność gospodarcza,
- działalność wykonywana osobiście.
Ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych traktuje takie formy samozatrudnienia jako osobne źródła przychodów. Samozatrudnienie może być rozliczane w ramach jednego z takich źródeł, a to przedsiębiorca już podczas rejestracji działalności lub na początku roku kalendarzowego może podjąć decyzję, jaką formę opodatkowania wybierze. Może to być opodatkowanie skalą podatkową, podatkiem liniowym lub przychodów – ryczałtem ewidencjonowanym.
Dochody pozyskiwane na podstawie działalności wykonywanej osobiście powinny być jednak opodatkowane wyłącznie według skali podatkowej. Zgodnie z art. 13 ustawy o PIT za przychody z działalności wykonywanej osobiście uważa się m.in.:
- przychody z osobiście wykonywanej działalności artystycznej, literackiej, naukowej, trenerskiej, oświatowej i publicystycznej, w tym z tytułu udziału w konkursach z dziedziny nauki, kultury i sztuki oraz dziennikarstwa itp.;
- przychody z działalności duchownych, osiągane z innego tytułu niż umowa o pracę;
- przychody z działalności polskich arbitrów uczestniczących w procesach arbitrażowych z partnerami zagranicznymi;
- przychody otrzymywane przez osoby wykonujące czynności związane z pełnieniem obowiązków społecznych lub obywatelskich.
EPorównanie form rozliczania dochodu
Obecnie stosowane są trzy główne metody rozliczania dochodu (przychodu). W tabeli poniżej przedstawiamy ich porównanie:
Skala podatkowa | Podatek liniowy | Ryczałt od przychodów ewidencjonowanych | |
|---|---|---|---|
Podstawa opodatkowania: | Dochód | Dochód | Przychód |
Dla kogo? | Wszyscy przedsiębiorcy | Przedsiębiorcy, prócz tych, którzy świadczą w tym samym zakresie lub w tym samym roku usługi na rzecz byłego lub obecnego pracodawcy | Przedsiębiorcy z wykluczeniem podatników opodatkowanych kartą podatkową, korzystający z okresowego zwolnienia od podatku dochodowego, osiągający przychody z określonych źródeł |
Stawka podatkowa: | 12 proc. dla podstawy w wysokości 120 000 zł i 32 proc. od nadwyżki ponad kwotę 120 000 zł | 19 proc. | Stawki 17, 15, 14, 12,5, 12, 12, 8,5, 5,5, 3 proc. |
Podstawa rozliczeń z fiskusem: | Księga przychodów i rozchodów lub pełna księgowość | Księga przychodów i rozchodów lub pełna księgowość | Ewidencja przychodów |
Korzystanie z ulg i preferencji podatkowych: | Tak | Nie | Nie |
Płatności cykliczne: | Zaliczki na podatek dochodowy (miesięcznie lub kwartalne) | Zaliczki na podatek dochodowy (miesięczne lub kwartalne) | |
Kwota wolna od podatku: | 30 000 zł | Brak | Brak |
Co ciekawe, ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych wymienia wiele kategorii przychodów, których uzyskanie nie powoduje pojawienia się konieczności odprowadzania od nich podatku. Katalog zwolnień podatkowych znalazł się w art. 21 ustawy o PIT. Między innymi dochód niepodlegający opodatkowaniu to dochód osób do ukończenia 26. roku życia, pracujących seniorów, powracających do kraju. Także rodzin 4+, gdy nie przekraczają limitu kwoty 120 000 zł.
Aspekty prawne i podatkowe różnych form rozliczania dochodu
Opodatkowanie skalą podatkową jest progresywne – im więcej zarabiasz, tym więcej podatku odprowadzasz do urzędu skarbowego. Jednocześnie w tej formie masz prawo do ulg i preferencji podatkowych, między innymi rozliczenia ze współmałżonkiem czy jako osoba samotnie wychowująca dziecko. Ponadto możesz skorzystać z kwoty wolnej od podatku, a nawet uzyskiwać dochód niepodlegający opodatkowaniu podatkiem dochodowym od osób fizycznych.
Musisz odprowadzać zaliczki na PIT co miesiąc lub co kwartał oraz prowadzić podatkową księgę przychodów i rozchodów.
W przypadku podatku liniowego stawka opodatkowania jest zawsze taka sama, bez względu na wysokość uzyskiwanych dochodów, które są podstawą opodatkowania. Tutaj nie możesz już korzystać z preferencyjnych rozliczeń czy ulg. Prowadzisz księgowość na podstawie KPiR lub księgi rachunkowej oraz odprowadzasz zaliczki podatkowe.
Ryczałt jest uproszczona formą opodatkowania, dostępną dla określonych w przepisach podatników. Korzyścią dla nich jest to, że prowadzą tylko ewidencję przychodów i w wielu przypadkach korzystają z atrakcyjnej stawki opodatkowania.
Wybór odpowiedniej formy rozliczania dochodu – kluczowe kroki
Zanim wybierzesz odpowiednią dla siebie formę opodatkowania swoich dochodów, zobacz, która bardziej Ci się opłaca. Czy lepiej płacić podatek według skali progresywnej lub podatku liniowego, ale mieć możliwość odliczenia kosztów od podstawy opodatkowania? Czy może lepszym wyjściem będzie ryczałt, zwłaszcza jeśli dla Twojej działalności stawka takiego opodatkowania przychodów ewidencjonowanych będzie atrakcyjna?
Skali podatkowej nie trzeba nikomu zgłaszać – jest automatycznie nakładana na podatników. W przeciwnym wypadku musisz powiadomić urząd skarbowy o wyborze.