Jerzy Stuhr wyjaśnia, dlaczego jesteśmy skazani na polskie piekiełko. W opluwaniu innych jesteśmy demokratyczni

- Znowu dotykam spraw niełatwych - przyznaje profesor Jerzy Stuhr. - Wciąż mam taką agresję. Chcę, by z trudnych tematów móc się w końcu zaśmiać. Twierdzi jednak, że Polacy nie mają poczucia humoru, szczególnie gdy sprawy dotyczą nas samych. Nie rozumie tych wszystkich publicznych połajanek i nagonek na artystów. - Jeśli milczymy, mówi się, że nie mamy odwagi, że się wycofujemy po tym, jak włożyliśmy kij w mrowisko. Kiedy zajmujemy stanowisko w dyskusji, zarzuca się nam mieszanie się do polityki - konstatuje. - Wszystko się pokićkało.

*Prof. Jerzy Stuhr: *Ależ co to jest za grupa? Jakiś anonimowych psychopatów. Gdzie są ci naganiacze? To tylko tchórzliwe wpisy z internetu. Co to są za głosy? Mnie też ostatnio ktoś pod wywiadem dla jednego z portali filmowych skomentował - cytuję: _ Wypieprzaj do Italii, albo do Moskwy _.

Traktuję je z takim samym politowaniem jak to, gdy sąsiad ze wsi na mnie napada wołając: _ Inteligenty chamy, nieroby! _

Kiedy pod koniec lat 70. w Trybunie Ludu obsmarowano mnie słowami _ Nam wodzirejów w tym kraju nie trzeba _, było to groźniejsze niż dzisiaj. Niż te wszystkie szczekania internautów. Kiedy wówczas zobaczyłem te słowa w gazecie, pomyślałem sobie: _ Boże, dadzą jeszcze jakiś film zrobić, czy to już koniec? _. To samo powiedziałem mojemu synowi po tej nagonce przy okazji _ Pokłosia _. Co dziś z niej zostało? Prasa dobrze oceniła zarówno film, jak i rolę Macieja. A dobre recenzje uwieńczyła prestiżowa nagroda Orła. To się liczy.

" Jeśli milczymy, mówi się, że nie mamy odwagi, że się wycofujemy po tym jak włożyliśmy kij w mrowisko. Kiedy zajmujemy stanowisko w dyskusji, zarzuca się nam mieszanie się do polityki. Wszystko się pokićkało. "Absolutnie nie. Nie czytam wpisów z sieci. Zaglądam tam sporadycznie, głównie z ciekawości, czytając publikacje wywiadów, których udzieliłem. Sporadycznie trafiam więc na tego rodzaju komentarze. W czasach PRL-u mogło mieć to konkretne konsekwencje. Ludzie za mniej ważne rzeczy uznawani byli za wrogów ustroju. Ale te czasy szczęśliwie mamy już za sobą.

Nie wiem, czemu wciąż spotykam się z odmową. Zdaję sobie sprawę, że gdy biorę się za opisanie poważnego tematu, nie będzie łatwo. Ale z każdym moim filmem tak było. Kiedy napisałem _ Historie miłosne _, wstydziłem się pokazać je decydentom. Takich tam parę scenek, role kilku facetów granych przez jednego aktora. Ale to właśnie jest ryzyko, artystyczna rzecz wymaga ryzyka.

[

Fot. Kadr z filmu Spis cudzołożnic ]( http://static1.menstream.pl/i/art/43/212779_big.jpg )

Znowu dotykam trudnych tematów. Pewnie taki decydent, który ma moc przyznawania lub nie pieniędzy na film, poważnie się zastanawia, czy warto. To jest jakiś strach urzędników przed nagonką na nich, że społeczne pieniądze są wydawane na niesłuszne idee, szkalujące Polskę. A mój nowy film to znowu temat drażniący spokój naszego sumienia, film który może spowodować jakieś reperkusje, a może nawet w przyszłej karierze politycznej zaszkodzi temu urzędnikowi.

To dość osobista historia. Ciągle mam ambicję, taką agresję, aby pójść w kierunku komedii. Chcę, by z tych trudnych tematów móc się zaśmiać. Nie wyśmiać, ale zaśmiać! To duża różnica. Tak, jak między satyrą a paszkwilem. Ta pierwsza to kpienie z przywar ku uzdrowieniu. Paszkwil to już dobicie, sponiewieranie, dowalenie.

Polacy mają przede wszystkim tendencję do wyśmiewania, a nie do zaśmiania się. Taki film to grząski teren. Sam nie wiem czasem, jak się po nim poruszać. Trzeba wziąć pod uwagę zmieniające się poczucie humoru, drażliwość naszego narodu, kompleksy, z którymi nie potrafimy się zmierzyć.

Zobaczymy, co z tego wyniknie. Trwa to już dwa lata. Jednak znów jestem brany pod uwagę. Przeszedłem do drugiego etapu. Może się to wreszcie skończy dla mnie pozytywnie. Za parę dni mają być wyniki. " Właściwie to twórca nie powinien nic mówić. Tylko, że ja już sam siebie nie widzę w takiej roli. Będzie się ode mnie wymagało, bym mówił dużo i często. Nie mogę po prostu powiedzieć: zrobiłem film, pokazałem go, a teraz głos macie Wy. Oceńcie moją pracę. "

Bardzo bym prosił.

Przez ostatnie dwa, trzy lata twórcy udowodnili chyba swoją odwagę. Podejmują trudne tematy. _ Pokłosie _, _ Róża _, _ Obława _- to dzieła, które otwierają pewien korytarz filmowy. Cieszę się bardzo, że filmowcy biorą się za weryfikację naszej najnowszej historii.

Nie chodzi o samo prowokowanie. Bunt, co prawda, jest jedną z bardziej inspirujących postaw twórczych. Jednak dziś wielu myli się on z prowokacją, z samym szokowaniem. Jeśli się na niego decydujemy, to buntujmy się, prowokujmy, ale w imię czegoś, a nie tylko po to, by zaistnieć. Taki bunt ma nas uzdrowić!

Dlatego też wolałbym nie wypowiadać się jeszcze na jego temat. Ludzie mają tę przypadłość, że ferują wyroki i opinie nie znając dzieła. Poczekamy zobaczymy, ten film wciąż jest w fazie powstawania.

Lincz to za dużo powiedziane. Na pewno będzie musiał swoje zebrać za rolę Lecha Wałęsy. Janusz Głowacki, scenarzysta _ Wałęsy _ tak mi dowcipnie powiedział: _ Nie przejmuj się. Poczekaj, zaraz Więckiewicz przejmie pałeczkę. Wszyscy od Bolków go zwymyślają i Maciek będzie miał spokój _.

[

Fot. M. Lasyk/Reporter/East News ]( http://static1.menstream.pl/i/art/18/252178_big.jpg )

To też będzie kontrowersyjne i ciekawe dzieło. Podobnie jak _ Róża _, którą bardzo cenię. To odkrycie takiego kawałka historii Polski, który ja mało znam. Ale takich tematów ważnych i kontrowersyjnych jest więcej. Choćby Wołyń, który też czeka na taki film. To kolejna sprawa, która narobi zamieszania. Jakby tylko ktoś dobrze potrafił to zrobić... To trzeba pokazać z talentem, a nie tylko z publicystycznym zacięciem. To nie powinien być reportaż.

To nie jest dobry moment na taki film. A już z pewnością nie o samej katastrofie. Przecież widać, co się dzieje, kiedy próbuje się interpretować to, co się stało. Raz widziałem w moim życiu film powstający na gorąco, _ in statu nascendi _. Andrzej Wajda robił _ Człowieka z Żelaza _. Bardzo mi to wówczas imponowało. Tworzył wraz z tworzeniem się historii. Jednak jest to szalenie trudne. Twórca może grzebać w historii, która się już stała. Ta, która się dzieje, to wielka niewiadoma.

Bardzo ryzykuje. Mnie zainteresowałby bardziej kameralny film o losach rodzin, najbliższych osób, które zostały osamotnione po takiej katastrofie. Wówczas film trzymałby się daleko od tej całej polityki. Niestety, dziś tę tragedię traktuje się propagandowo. A sztuce nie wolno wkraczać na teren propagandy, ani jednej ani drugiej opcji.

Kinematografia to fabryka. Kino to zakład produkcyjny, który tylko czasami tworzy sztukę. Tego chłamu jest naprawdę wiele. Ale to nie tylko nasz problem, tak dzieje się na całym świecie. Skupmy się na tym nielicznych przypadkach, kiedy film chce być sztuką. Zawsze wiąże się to z ryzykiem, zwłaszcza kiedy porusza się tematy drażliwe, niejednoznaczne.

To nie jest polityka. To sprawy bliskie Polakom, bo związane z ich - nie tak znowu daleką - przeszłością. Owszem czasem się ociera o politykę. Jeśli chce się opisać jakiś życie społeczne, to trzeba się otrzeć o politykę. Ale kiedy Wajda robił _ Kanał _, albo _ Pokolenie _, to co nie wolno mu było? Albo taki Andrzej Munk, który kręcił _ Zezowate szczęście _, czy _ Pasażerkę _?

Obywatel - Jerzy Stuhr Dodaj wykresy do Twojej strony internetowej

Bo świat mediów się zmienił totalnie. To jest przepaść. Wówczas prawie każdy film mógł liczyć na ponad milion widzów. A władza miała wtedy kompleks kultury. Mimo to tamte czasy nauczyły mnie pewnej rzeczy - każda wypowiedź przez ekran jest ryzykowna i wymaga odwagi.

Marzę, by nasi twórcy brali się za barki na najnowszą historią, ale robili to inteligentnie. Swoim studentom, tym przyszłym reżyserom, mówię: Nie grzebcie się tylko w sobie, czy przywołując Gombrowicza: _ Nie ciamkajcie się w sobie _. Jesteście pokoleniem wolnym od totalitaryzmu i kompleksów.

**

Rzeczywiście? Czasem mam wątpliwości, czy tak jest...**

Myślę w tej chwili o twórcach, a pan z pewnością o odbiorcach. Niestety zawsze tak jest, że sztuka wyprzedza odbiorcę, wyprzedza myślenie ludzi. Artysta daje drogowskaz, który ludzie czasem rozumieją i za nim podążą - wówczas sztuka odnotowuje wielki sukces - jednak zwykle nie jest on rozumiany i długo będzie trzeba czekać na akceptację. Odbiorcy zawsze pozostają za, z tyłu. Zakompleksieni, pełni zadawnionych urazów, resentymentów i tak dalej. Stąd te wszystkie ataki.

Na pewno jesteśmy narodem, który lubi szkalować i opluwać tych, którym się powiodło. Nie koniecznie są to akurat artyści, czy twórcy. Ta nasza narodowa przywara powoduje, że w tym opluwaniu jesteśmy bardzo demokratyczni. Wystarczy, że komuś się wiedzie i już znajdą się tacy, co z ukrycia, anonimowo, zaczną go atakować.

Trochę tak. Przez trudną historię nasz naród jest bardzo podzielony. Tyle zaszłości wciąż pokutuje w naszym myśleniu. Została w nas ta nienawiść wsi do miasta, Wschodu do Zachodu, tych co po tej i po tamtej stronie. To trwa i długo jeszcze się tego nie wyleczy. To największy polski problem. Prawdziwe _ Wesele _ - _ Pon jest taki, a jo taki _. Wyspiański potrafił to trafnie opisać: _ Pon się boją we wsi ruchu. Pon nos obśmiewają w duchu _. Tak mówił Czepiec.