Zysk zatrzymany w spółce kapitałowej
Zysk zatrzymany w spółce kapitałowej (Sp. z o.o. i S.A.) nie może zostać
uznany za przychód podatkowy w postaci nieodpłatnego świadczenie z tytułu korzystania
z "cudzego" kapitału. W przypadku przekroczenia terminu płatności dnia dywidendy
spółka kapitałowa jest zobowiązana do naliczenia przychodu podatkowego za okres
korzystania ze środków pieniężnych należących do udziałowców i akcjonariuszy
tj. od dnia następnego po dniu dywidendy do dnia rzeczywistej wypłaty.
Wspólnikom spółki z ograniczoną odpowiedzialnością i akcjonariuszom spółki akcyjnej
przysługuje prawo do udziału w zyskach spółek kapitałowych. Prawo takie usankcjonowane
jest wprost w przepisach Kodeksu Spółek Handlowych, i tak:
- Udziałowcy (Sp. z o.o.) mają prawo do udziału w
zysku wynikającym z
rocznego sprawozdania finansowego i przeznaczonym do podziału uchwałą zgromadzenia
wspólników. Umowa spółki może przewidywać inny sposób podziału zysku. Jeżeli
umowa spółki nie stanowi inaczej, zysk przypadający wspólnikom dzieli się w
stosunku do udziałów (art. 191 KSH).
- Akcjonariusze (S.A.) mają prawo do udziału w
zysku wykazanym w sprawozdaniu
finansowym, zbadanym przez biegłego rewidenta, który został przeznaczony przez
walne zgromadzenie do wypłaty akcjonariuszom. Zysk rozdziela się w stosunku
do liczby akcji. Jeżeli akcje nie są całkowicie pokryte, zysk rozdziela się
w stosunku do dokonanych wpłat na akcje. Statut może przewidywać inny sposób
podziału zysku (art. 347 KSH).
Należy zauważyć, iż zysk o którym mowa powyżej określa się na podstawie ksiąg
rachunkowych spółki kapitałowej zgodnie z przepisami ustawy o rachunkowości.
Bilansowy zysk netto może, zgodnie z powyższym, zostać podzielony pomiędzy wspólników
lub akcjonariuszy, jednakże przepisy nie przewidują obowiązku jego podziału.
Podział zysku jest więc fakultatywny i zależy od decyzji udziałowców lub akcjonariuszy.
Powyższa sytuacja rodzi określone konsekwencje finansowe dla spółek kapitałowych,
gdyż podjęcie uchwały o podziale lub pozostawieniu zysku w spółce może powodować
powstanie przesłanek uzasadniające zastosowanie określonych przepisów prawa
podatkowego. W takim przypadku należy rozpatrzyć następujące sytuacje, których
interpretacja na gruncie prawa podatkowego jest odmienna:
(1) decyzja o podziale zysku pomiędzy udziałowców oraz akcjonariuszy i wypłata
dywidendy w ustalonym terminie,
(2) decyzja o podziale zysku pomiędzy udziałowców oraz akcjonariuszy i wypłata
dywidendy z opóźnieniem (po ustalonym terminie - po dacie dywidendy),
(3) decyzja o pozostawieniu zysku w spółce kapitałowej.
Pierwsza z w/w sytuacji nie rodzi żadnych konsekwencji podatkowych po stronie
spółki kapitałowej. W drugim przypadku sytuacja się komplikuje, ponieważ przekroczenie
terminu wypłaty dywidend (dnia dywidendy) powoduje roszczenie udziałowców i
akcjonariuszy o jej zapłatę (jest to należność wymagalna).
W tym przypadku zachodzi konieczność rozpatrzenia przepisów podatkowych traktujących
o nieodpłatności świadczeń za wykorzystywanie środków pieniężnych przez spółkę
kapitałową od daty upływu terminu płatności (dnia dywidendy) do jego rzeczywistej
zapłaty.
Rozpatrzenia również wymaga oznaczenie dnia dywidendy (kiedy dywidenda powinna
zostać wypłacona). Zgodnie z KSH dzień dywidendy ustala się w terminie dwóch
miesięcy od dnia podjęcia uchwały o podziale zysku i jej wypłacie. Oznacza to,
iż aby można było mówić o nieodpłatnym świadczeniu dla spółki kapitałowej muszą
zajść następujące przesłanki:
(1) została powzięta uchwała o podziale zysku i wypłacie dywidendy oraz
(2) został ustalony dzień dywidendy oraz
(3) spółka kapitałowa nie wypłaciła dywidendy w dniu dywidendy (przekroczyła
termin wypłaty dywidendy).
W takiej sytuacji spółka kapitałowa jest zobowiązana do naliczenia przychodu
podatkowego za okres korzystania ze środków pieniężnych należących do udziałowców
i akcjonariuszy tj. od dnia następnego po dniu dywidendy do dnia rzeczywistej
wypłaty.
Trzeci przypadek nie może rodzić powstania obowiązku podatkowego po stronie
spółki z o.o., ponieważ stosownie do art. 191 KSH przed podjęciem uchwały przez
zgromadzenie wspólników o przeznaczeniu zysku do podziału między wspólników,
wspólnicy nie nabywają prawa do dywidendy, a w konsekwencji nie można w takim
przypadku uznać, że spółka uzyskała nieodpłatne świadczenie w postaci prawa
do niepopłatnego korzystania z "cudzego" kapitału [Pismo MF z dnia 4.04.2002r.
nr PB 4/AK-031-23/03]. Analogiczną interpretację należy zastosować do spółek
akcyjnych (art. 347 KSH).
Stan prawny: 12.2005
Dawid Michalak