Streszczenie
Polski ustawodawca wprowadził do systemu prawa podatkowego pięć metod szacowania dochodów podatników w zakresie cen transferowych (metody ustawowe). W tym zakresie wyróżniamy metody tradycyjne oraz metody zysku transakcyjnego. Metodą, którą organy podatkowe są zobligowane stosować jako pierwszą jest metoda porównywalnej ceny niekontrolowanej. Niemniej jednak podatnicy nie są zobowiązani do określania ceny przedmiotu transakcji zgodnie z metodami wskazanymi w przepisach podatkowych, z wyłączeniem porozumień w sprawie ustalania cen transakcyjnych.
Polskie przepisy podatkowe w zakresie cen transferowych opierają się na podstawowej zasadzie określonej przez Wytyczne OECD [1] jako arm's length principle. Zasadę tę można scharakteryzować jako zasadę ceny rynkowej, co oznacza, iż przedsiębiorstwa dokonujące transakcji z podmiotami powiązanymi powinny ustalać ceny w taki sposób, w jaki zostałyby one ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi.
W wyniku przystosowywania polskiego prawa do uregulowań OECD w 1996 roku zmieniono konstrukcję ustaw o podatku dochodowym od osób prawnych [2] (przepisy art. 11 ust. 2 i 3 weszły w życie z dniem 1 stycznia 1997r.), w których wprowadzono po raz pierwszy zasadę ceny rynkowej oraz metody szacowania dochodów pomiędzy podmiotami powiązanymi. Ustawodawca określił pięć metod szacowania dochodów:
Metody tradycyjne
Wraz z implementacją wytycznych OECD przepisy dotyczące cen transferowych zostały usankcjonowane w polskim prawie, jednakże nie wprowadzono obowiązku dokumentacyjnego takich transakcji. Ustawodawca treścią nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych (dalej jako uCIT) w 2000 roku wprowadził nowy zapis, zobowiązujący podatników do sporządzania dokumentacji podatkowych takich transakcji począwszy od 1 stycznia 2001 roku.
Zakres przedmiotowy dokumentacji podatkowej został określony art. 9a ust. 1 uCIT, w którym to przepisie podatnik został zobowiązany do określenia:
(1) funkcji, jakie spełniać będą podmioty uczestniczące w transakcji (uwzględniając użyte aktywa i podejmowane ryzyko),
(2) wszystkich przewidywanych kosztów związanych z transakcją oraz formy i terminu zapłaty,
(3) metody i sposobu kalkulacji zysków oraz określenia ceny przedmiotu transakcji,
(4) strategii gospodarczej oraz innych działań w jej ramach - w przypadku gdy na wartość transakcji miała wpływ strategia przyjęta przez podmiot,
(5) innych czynników - w przypadku gdy w celu określenia wartości przedmiotu transakcji przez podmioty uczestniczące w transakcji uwzględnione zostały te inne czynniki,
(6) oczekiwanych przez podmiot obowiązany do sporządzenia dokumentacji korzyści związanych z uzyskaniem świadczeń - w przypadku umów dotyczących świadczeń (w tym usług) o charakterze niematerialnym.
Tym samym podatnik powinien przedstawić organom podatkowym m.in. metodę i sposób kalkulacji zysków oraz określić cenę przedmiotu transakcji (art. 9a ust. 1 pkt 3 uCIT). Należy zauważyć, iż metody określone przepisami art. 11 ust. 2 i 3 uCIT (metody ustawowe) nie są wiążące dla podatników sporządzających dokumentację podatkową, jednakże są zalecane ze względu na treść §3 ust. 4 RMF w sprawie cen transferowych [3] . Jeżeli zatem podatnik określi wartość rynkową przedmiotu transakcji w oparciu o metody tradycyjne, to organy podatkowe badając rynkowy charakter transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi, mają obowiązek zastosować metodę przyjętą przez podatnika pod warunkiem, że:
Tym samym podatnik może dokonać kalkulacji ceny transakcyjnej na podstawie metod ustawowych lub na podstawie innych metod, uznanych przez niego za optymalne dla danej transakcji.
Wyjątkiem od zasady indywidualnego wyboru przez podatnika metody określania zysków i kalkulacji ceny transakcyjnej są przepisy Działu IIa Ordynacji Podatkowej. W przypadku, gdy podatnik złożył wniosek o zawarcie porozumienia w sprawie ustalania cen transakcyjnych (APA) to jest on związany stosowaniem metod ustawowych (metod tradycyjnych lub metod zysku transakcyjnego).
Jeżeli podatnik stosuje metody ustawowe, powinien mieć na uwadze fakt, iż
organy podatkowe w pierwszej kolejności (jeżeli jest to możliwe) są zobowiązane
stosować metodę porównywalnej ceny niekontrolowanej, chyba że zastosowanie
innej metody pozwoli ustalić ceny w transakcjach pomiędzy podmiotami powiązanymi
na poziomie bardziej zbliżonym do wartości rynkowej i umożliwi dokładniejsze
określenie dochodów podatnika (§4 ust. 4 RMF w sprawie cen transferowych).
Niemniej jednak w przypadku zastosowania przez podatnika jednej z metod transakcyjnych,
organ podatkowy jest związany wybraną metodą, jeżeli oczywiście spełnione
zostały w/w warunki. Z praktyki wynika, iż właściwym jest zawarcie w dokumentacji
podatkowej argumentów przemawiających za inną metodą niż metoda porównywalnej
ceny niekontrolowanej, tak aby organ podatkowy posiadał wszelkie informacje
związane z procesem wyboru zastosowanej metody.
stan prawny: maj 2006
[1] Wytyczne OECD w zakresie cen transferowych dla przedsiębiorstw międzynarodowych oraz administracji podatkowych (dalej jako Wytyczne OECD).
[2] Nowelizacja ustawy z dnia 15 lutego 1992 roku o podatku dochodowym od osób prawnych (Dz. U. z 1993r., Nr 106, poz. 482 z późn. zm.) zmieniła konstrukcję art. 11 wprowadzając cytowane metody.
[3] Rozporządzenia
Ministra Finansów z dnia 10 października 1997 r. w sprawie sposobu i trybu
określania dochodów podatników w drodze oszacowania cen w transakcjach dokonywanych
przez tych podatników (Dz. U. Nr 128, poz. 833) - dalej jako RMF w sprawie
cen transferowych.
Policz swoje wynagrodzenie, składki na ZUS i zaliczkę na podatek
Zobacz, ile kosztuje niezapłacenie podatku w terminie
Oblicz ryczałt za wykorzystywanie prywatnego auta w celach służbowych
Sprawdź, ile zapłacisz za podróż zagraniczną pracownika
Sprawdź wysokość opłat za czynności urzędowe
Pobierz formularze PIT, CIT, VAT, NIP
Sprawdź aktualne składki ZUS, stawki PCC, wynagrodzenia, odsetki i inne