Wytyczne OECD oraz inne międzynarodowe
porozumienia w sprawie cen transferowych
Wytyczne OECD w sprawie cen transferowych stały się podstawą do określenia
wewnętrznych przepisów poszczególnych państw-członków tej międzynarodowej organizacji,
jak również dla ponadnarodowych porozumień w tej materii. Wytyczne wprowadziły
podstawową zasadę dla zagadnienia cen transferowych "the arm's length principle"
- czyli zasadę długości ramienia (zasadę ceny rynkowej).
Problematykę cen transferowych na świecie należy rozpocząć od źródła pierwszych
regulacji, których głównym inspiratorem były kraje wchodzące w skład Organizacji
Rozwoju Gospodarczego i Współpracy. OECD poprzez regulacje modelowej konwencji
w sprawie podatku od dochodu i majątku oraz wytycznych w sprawie cen transferowych
dla przedsiębiorstw międzynarodowych oraz administracji podatkowych z 1995 roku
zawarło zwięzłą definicję przedsiębiorstw powiązanych oraz określiło warunki
i skutki, gdy transakcje między tymi podmiotami nie spełniają kryteriów transakcji
rynkowych
.
Wprowadzenie wytycznych w sprawie cen transferowych wynika z faktu, iż rola
przedsiębiorstw międzynarodowych
[1]
w handlu międzynarodowym nabrała bardzo dużego znaczenia w ostatnich 20 latach.
To w dużej części odpowiada wzrostowi integracji narodowych gospodarek i postępu
technologicznego, w szczególności w obszarze komunikacji. Wzrost znaczenia MNEs
rozwija kompleksowe zagadnienie opodatkowania zarówno po stronie administracji
podatkowych jak również MNEs, od kiedy regulacje poszczególnych krajów w zakresie
opodatkowania MNEs nie mogą być rozpatrywane oddzielnie, ale powinny być rozpatrywane
w szerszym znaczeniu międzynarodowym
[2].
Rozwiązania w zakresie przedsiębiorstw powiązanych przedstawione w modelowej
konwencji oraz wytycznych OECD są zasadą generalną, którą umawiające się państwa
mogą doprecyzować w takim zakresie, w jakim nie pozostaje to niezgodne z innymi
wytycznymi w przedstawionych regulacjach OECD oraz lokalnym prawem podatkowym.
Należy zwrócić uwagę, iż rozwiązanie to zostało przeniesione do polskiego ustawodawstwa
w przepisach ustaw o podatku dochodowym oraz umów o unikaniu podwójnego opodatkowania.
Szczególne znaczenie dla cen transferowych ma główna zasada badania i tworzenia
dokumentacji transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi o nazwie
arm's
length, którą można scharakteryzować jako
zasada ceny rynkowej,
co oznacza, iż przedsiębiorstwa powinny ustalać ceny w transakcjach w taki sposób,
w jaki zostałyby one ustalone pomiędzy podmiotami niepowiązanymi. Znaczenie
tej zasady jest bardzo istotne z punku widzenia konstrukcji cen transferowych,
ponieważ wszystkie podstawowe metody szacowania cen w transakcjach oparte są
na porównywalności danych uzyskanych od podmiotów niezależnych ustalonych w
podobnych okolicznościach faktycznych z możliwością odpowiednich korekt.
W wyniku harmonizacji przepisów w zakresie cen transferowych dokonanych przez
ODCE zawiązano The Pacific Association of Tax Administrators (PATA), która jest
organizacją skupiającą kraje regionu oceanu spokojnego, w skład którego wchodzą
administracje podatkowe Stanów Zjednoczonych, Kanady, Australii i Japonii. Organizacja
ta powstała z potrzeby uregulowania procesu tworzenia cen transferowych w wymianie
handlowej oraz kapitałowej pomiędzy krajami członkowskimi, a jej główne zasady
oraz tryby postępowania są zgodne z wytycznymi ODCE w zakresie cen transferowych
dla przedsiębiorstw międzynarodowych oraz administracji podatkowych
[3], jak również przepisami art. 9 modelowej koncepcji
ODCE w sprawie podatku od dochodu i majątku
[4].
W celu wyeliminowania mnożenia dokumentacji podatkowej w każdym z poszczególnych
państw, członkowie PATA opracowali i opublikowali w dniu 12 marca 2003 roku
"Zestaw dokumentacji cen transferowych"
[5],
który wskazuje wytyczne w celu ujednolicenia dokumentacji podatkowej tak, aby
spełniała ona wymagania wszystkich krajów członkowskich, jednakże zastrzeżono,
iż owe wytyczne nie są nadrzędne wobec prawa krajowego i stosowanie ich jest
fakultatywne.
Zestaw dokumentacji cen transferowych ma na celu wyjście naprzeciw problemom,
na jakie mogą natrafić w działalności gospodarczej przedsiębiorstwa międzynarodowe
dokonujące transakcji pomiędzy krajami-członkami PATA, a w szczególności poprzez
obniżenie kosztów tworzenia odpowiedniej dokumentacji oraz sankcji za stosowanie
cen transferowych w różnych krajach członkowskich.
Przedsiębiorstwa pragnące zastosować w praktyce życia gospodarczego wytyczne
PATA muszą spełnić obligatoryjnie trzy warunki tak, aby uniknąć zanegowania
dokumentacji podatkowej cen transferowych przez poszczególne kraje, którymi
są:
- W procesie cen transferowych stosować reguły zasady arm's length[6], co oznacza,
iż przedsiębiorstwo musi dołożyć wszelkich starań, aby w procesie tworzenia
cen transferowych zachować wierność regułom zasady arm's length, w szczególności
poprzez:
- analizę kontrolowanych transakcji,
- poszukiwanie porównywalnych transakcji pomiędzy niezależnymi przedsiębiorstwami
zgodnie z zasadą arm's length,
- wybór i zastosowanie metody określania cen transferowych ustalonych
przez PATA zgodnych z wytycznymi ODCE w tym zakresie.
- Właściwe udokumentowanie procesu tworzenia cen transferowych zgodnych
z zasadą arm's length[7],
co oznacza, iż przedsiębiorstwo powinno zapewnić dostęp do dokumentacji
zebranej podczas procesu tworzenia cen transferowych, które podatnikowi
dają możliwość określenia, czy ceny przezeń stosowane mają charakter rynkowy,
a które administracji podatkowej umożliwiają weryfikację kontrolowanych
transakcji pomiędzy podmiotami powiązanymi oraz minimalizują kontrowersję
wokół badanego tematu,
- Przekazanie w odpowiednim czasie dokumentacji cen transferowych zgodny
z zasadami arm's length[8],
co oznacza iż przedsiębiorstwo powinno przedstawić przedmiotową dokumentację
w odpowiednim czasie na żądanie członków administracji podatkowych PATA,
które to działanie ma na celu zastosowanie ochrony przed sankcjami zagwarantowanymi
przez PATA TPDP.
Zestaw dokumentacji cen transferowych w dziale "Dokumentacją dostarczana przez
Podatników"
[9] określa,
jakie dokumenty oraz zasady należy stosować przygotowują w praktyce dokumentację
cen transferowych tak, aby uniknąć sankcji za jej niewłaściwe sporządzenie.
Przedstawione powyżej rozwiązania zmierzają do minimalizacji po stronie przedsiębiorstw
działającym w środowisku międzynarodowym konsekwencji stosowania transferu dochodu
(zysku) niezgodnych z zasadą arm's length.
Stan prawny: 01.2006
Dawid Michalak
[1] Dalej w artykule
przedsiębiorstwa międzynarodowe będą określane zgodnie z wytycznymi OECD jako
MNEs.
[2] OECD Transfer Pricing Guidelines
for Multinational Enterprises and Tax Administrations, OECD 1995/1997, s.
P-1 (wstęp) - dalej w artykule jako Wytyczne OECD w sprawie cen transferowych.
[3] OECD Transfer pricing guidelines
for multinational enterprises and tax administration.
[4] OECD Model convention with
respect to taxes on income and on capital .
[5] PATA Transfer pricing Documentation
Pakage (dalej PATA TPDP) - Zestaw dokumentacji cen transferowych,
[6] PATA TPDP - Efforts to comply
with arm's length princeiple in establishing transfer pricing (II.A.)
[7] PATA - Contemporaneous documentation
of efforts to comply with arm's length princeiple (II.B.)
[8] PATA - Timly production
of documentation evidencing efforts to comply with the arm's length principle
(II.C.)
[9] "Transfer pricing documentation
to be provided by taxpayers" - PATA TPDP s. 4-7