Emerytury Polaków za granicą. Prezes ZUS wskazuje na duży problem

Specjaliści ZUS podczas dni poradnictwa w Montrealu, Ottawie, Winnipeg, Mississauga i Toronto udzielali Polakom przez minione kilka dni bezpłatnych porad, w tym dotyczących uzyskiwania świadczeń.

- Najwięcej problemów mają Polacy z corocznym udowadnianiem, że żyją, z przekazywaniem dokumentów i skompletowaniem dokumentów niezbędnych do rozpoczęcia wypłat emerytur - mówił prezes ZUS, który podczas pobytu w Kanadzie prowadził rozmowy z Service Canada oraz Retraite Quebec na temat możliwych uproszczeń formalności dla emerytów i lepszej wymiany informacji między instytucjami.

- Do Kanady wysyłamy ok. 13 tys. świadczeń emerytalnych, kilkaset osób rocznie umiera, ale kilkunastu zmarłych system nie zauważa - wyjaśnił prezes ZUS, podkreślając, że łącznie, w odniesieniu do wszystkich wypłacanych świadczeń zagranicznych, rocznie ZUS zapobiega nadpłacie po zgonie ok. 24 mln zł.

- ZUS ma program wymiany elektronicznej informacji z krajami takimi jak Austria, Francja, Niemcy, Szwecja, Wielka Brytania i Australia. Zaproponowaliśmy to również Kanadzie, która taką umowę ma np. z Królestwem Niderlandów, ale trochę czasu zajmie odejście od listownego poświadczania życia - powiedział Derdziuk.

Dodał, że to właśnie standardy dotyczące dokumentów są jednym z problemów polskich emerytów za granicą, ponieważ ZUS do wypłaty świadczeń nie może otrzymywać dokumentów w formie skanu.

- Być może udałoby się wprowadzić możliwość np. e-wizyty dla usprawnienia niektórych formalności. ZUS musi mieć dowód, który byłby do zaakceptowania przez sąd. Czy nagranie rozmowy byłoby takim dowodem? Muszę też uwzględniać archiwizację, tworzenie dokumentacji danej osoby, zautomatyzowanie przetwarzania danych i ochronę danych osobowych - tłumaczył Derdziuk.

Wskazał na przykład rentę wdowią, w przypadku tego świadczenia ZUS rozmawia z kanadyjskimi instytucjami o ustaleniu formy wspólnego dokumentu do usprawnienia rozpatrywania wniosków.

Derdziuk powiedział, że dla wielu mieszkających za granicą Polaków przechodzących na emeryturę problemem jest udokumentowanie pracy w Polsce, choć w przypadku Kanady niektóre problemy rozwiązała umowa o zabezpieczeniu społecznym z 2009 r.

- W przypadku osób urodzonych przed 1949 r., które pracowały przed 1999 r., reguły ich dotyczące zakładały, że mogą dostać emeryturę po odpowiednim czasie pracy - kobiety 15 lat, mężczyźni - 20 lat, pojawiał się problem, jeśli brakowało stażu pracy. Umowa Polski z Kanadą pozwala na wypłatę pro rata (w proporcji). Osoba, która pracowała w Polsce np. 18 lat, a w Kanadzie kolejne lata, dzięki temu właśnie spełnia kryteria, a emeryturę wylicza się proporcjonalnie do tych 18 lat pracy w Polsce – tłumaczył prezes ZUS.

Dodał, że m.in. takie przypadki zdarzały się podczas dni poradnictwa, kiedy Polacy o niepełnym stażu pracy dowiadywali się, że mogą uzyskać świadczenia. Zwrócił uwagę, że innym problemem bywa skompletowanie dokumentów do wyliczenia kapitału początkowego i podkreślał, że warto kontaktować się z byłymi pracodawcami i poszukiwać w archiwach. - Osoby mieszkające w Kanadzie otrzymują świadczenia do Kanady - dodał Derdziuk.

Prezes ZUS zwrócił uwagę, że Polacy coraz lepiej rozumieją, także dzięki obserwowaniu krajów, w których mieszkają, że warto dłużej pracować, jeśli pozwala zdrowie. - To jest 5 do 8 proc. wyższa emerytura za każdy rok późniejszego przejścia na emeryturę - podkreślił Derdziuk.

Dodał, że choć w kwestii wieku emerytalnego w Polsce jest konsensus (60 lat dla kobiet i 65 lat dla mężczyzn), to jednak rośnie liczba pracujących emerytów. - Na ok. 8 mln emerytów i rencistów mamy ok. 840 tys. pracujących dalej. Ludzie aktywni zawodowo są zdrowsi, ale to korzyść nie tylko dla emerytów i budżetu, także dla pracodawców, którzy nie tracą wiedzy starszych pracowników, choć warto zadbać o dostosowanie np. godzin pracy. Podam przykład ZUS. Wprowadzenie renty wdowiej wymagało wiedzy historycznej i tylko dzięki doświadczonym pracownikom z większym stażem mogliśmy się przygotować - powiedział prezes ZUS.

Pytany, czy zachęcanie Polaków do powrotu z emigracji odniosło skutek, Derdziuk powiedział, że nie ma takich danych. - Ostatnio liczba emerytur wysyłanych do Kanady wzrosła, ponieważ na emeryturę przechodzą ci, którzy wyjeżdżali po stanie wojennym i później. Kanada też wysyła świadczenia do Polski, w 2013 było to do tysiąca świadczeń, teraz jest to bliżej 5 tys., przekazywanych przelewem. Różnicą staje się tylko jurysdykcja podatkowa - powiedział prezes ZUS.