Jak wynika z analizy obwieszczeń Krajowego Rejestru Zadłużonych postępowanie, o którym mowa, jest codziennie otwierane przez kilkunastu przedsiębiorców w całym kraju. Jest to zatem bardzo popularne narzędzie restrukturyzacji długu dając szansę wielu przedsiębiorcom uchronieniu się przed bankructwem.
Czym jest postępowanie o zatwierdzenie układu? Co zmienia tzw. opcja z obwieszczeniem o ustaleniu dnia układowego?
Przepisy obowiązujące od 1 grudnia 2021r. w nowej formie, a wprowadzone od czerwca 2020 r., dotyczące uproszczonego postępowania restrukturyzacyjnego, okazały się popularnym mechanizmem restrukturyzacji zadłużenia i "uzyskania oddechu" w czasach pandemicznych.
Obecne przepisy ustawy Prawo restrukturyzacyjne (dalej "PR"), dotyczące postępowania o zatwierdzenie układu, oparte są na całkiem nowym podejściu do restrukturyzacji, w którym przedsiębiorca sam zdecyduje o przystąpieniu do procedury, bez udziału sądu. Dokonując obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego zyskuje ochronę przed wierzycielami.
Takiej konstrukcji przed 2021r. w polskim prawie nie było, a otwarcie postępowania restrukturyzacyjnego zawsze wymagało postanowienia sądu. Przepisy PR umożliwiają szybką decyzję o restrukturyzacji. Próba ratowania zadłużonego biznesu niejednokrotnie wymaga szybkich działań, a długotrwałe oczekiwanie na decyzję sądu o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego może unicestwić szansę na przetrwanie przedsiębiorstwa.
Kiedy następuje otwarcie postępowania o zawarcie układu i jakie są jego skutki?
Przed otwarciem postępowania restrukturyzacyjnego dłużnik powinien przygotować spis wierzytelności, spis wierzytelności spornych, wstępny plan restrukturyzacji, a wcześniej zawrzeć umowę z wybranym doradcą restrukturyzacyjnym, który będzie pełnił funkcję nadzorcy układu. Nadzorca układu może dokonać obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego w Krajowym Rejestrze Zadłużonych (dalej "KRZ", postępowanie restrukturyzacyjne toczy się w całości za pośrednictwem tego rejestru), co powoduje zawieszenie toczących się egzekucji (a prowadzenie nowych, obejmujących długi powstałe przed dniem otwarcia postępowania, jest niedopuszczalne) oraz ograniczenie rozwiązania umów kluczowych dla funkcjonowania przedsiębiorstwa, które zdefiniuje nadzorca układu.
Układem objęte są także wierzytelności zabezpieczone rzeczowo (hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym, przewłaszczeniem na zabezpieczenie), o ile propozycje układowe przewidują pełne ich zaspokojenie (w odniesieniu do tych wierzycieli nie wchodzi zatem w grę umorzenie zobowiązań).
Dłużnik jest ograniczony w bieżącym zarządzaniu przedsiębiorstwem w związku z nadzorem sprawowanym przez nadzorcę układu, jego zgody wymaga podejmowanie czynności wykraczających poza zakres tzw. zwykłego zarządu przedsiębiorstwem. Rolą nadzorcy układu, oprócz bieżącego nadzoru nad przedsiębiorstwem, jest wsparcie dłużnika w przygotowaniu głosowania i sporządzeniu planu restrukturyzacji, który wskaże dłużnikom proponowane metody oraz terminy naprawy biznesu – co daje wierzycielom szanse na odzyskanie niezapłaconych wierzytelności na warunkach uzgodnionych w ramach układu.
Jak wygląda proces uchwalania układu z wierzycielami?
Przedsiębiorca ma trzy miesiące od ustalonego przez siebie dnia układowego na zawarcie układu z wierzycielami i jego złożenie do sądu w celu zatwierdzenia. Uchwała wierzycieli o przyjęciu układu zapada, jeżeli wypowie się za nią większość głosujących wierzycieli, którzy oddali ważny głos, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności przysługujących głosującym wierzycielom.
Powyższe zasady liczenia większości powodują, że wierzyciele milczący, czyli tacy, którzy nie wzięli udziału w głosowaniu (przy czym nie chodzi tu o wierzycieli świadomie pominiętych przez dłużnika) tracą możliwość blokowania zawartego układu. Z punktu widzenia dłużnika w takiej sytuacji kluczowym będzie wykazanie, że powiadomił on wszystkich wierzycieli o otwarciu postępowania, przedstawił im proponowane warunki układu i przedstawił informację o sposobie głosowania. Głosowanie może odbywać się na zgromadzeniu wierzycieli zwołanym przez nadzorcę oraz poprzez oddanie karty do głosowania za pośrednictwem systemu KRZ (to wymaga założenia przez wierzyciela konta w systemie KRZ).
Głosowanie nad układem może zostać przeprowadzone w grupach wierzycieli, obejmujących poszczególne kategorie interesów (np. ustanowione według wysokości wierzytelności, rodzaju umów itd.). W sytuacji ustanowienia takich grup, układ zostaje przyjęty, jeżeli w każdej grupie wypowie się za nim większość głosujących wierzycieli z tej grupy, mających łącznie co najmniej dwie trzecie sumy wierzytelności, przysługujących głosującym wierzycielom z tej grupy.
Istnieje dodatkowo możliwość przyjęcia układu pomimo głosowania danej grupy przeciwko, jeśli układ przewiduje zaspokojenie w stopniu nie mniej korzystnym niż w przypadku przeprowadzenia postępowania upadłościowego. Innymi słowy, nawet jeśli wierzyciele z danej grupy głosują przeciwko, układ jest przyjęty jeśli dłużnik wykaże, że wierzyciele ci w razie upadłości nie uzyskaliby więcej niż oferuje im układ.
Czy warto skorzystać z postępowania o zawarcie układu przy upadku firmy?
Jako pozytywne aspekty przepisów regulujących postępowania o zatwierdzenie układu z opcją obwieszczenia o ustaleniu dnia układowego mogę wskazać:
- Ograniczenie zaangażowania sądu w toku restrukturyzacji co jest korzystne z uwagi na poważne opóźnienia sądów restrukturyzacyjnych w załatwianiu spraw związane ze zwiększoną ich liczbą;
- Indywidualne czynności egzekucyjne wierzycieli ulegają wstrzymaniu na czas trwania postępowania;
- Kluczowe dla dłużnika umowy nie mogą być rozwiązane.
Minusem (głównie dla wierzycieli) jest długi czas oczekiwania na rozpatrzenie wniosków o zatwierdzenie układu (ostatnio w Warszawie ok. 5 miesięcy) oraz nieprzejrzystość i brak niektórych funkcjonalności KRZ.
Przepisy te mogą stanowić niejednokrotnie szansę na uniknięcie trwałej niewypłacalności i upadłości przedsiębiorcy, o ile restrukturyzacja oparta będzie na rzetelnie przygotowanym i realistycznym biznes planie (planie restrukturyzacyjnym), który w dalszym okresie czasu będzie realizowany przez dłużnika.
Z drugiej strony należy pamiętać, że nieudana restrukturyzacja (nieprzyjęcie układu lub jego niezatwierdzenie albo późniejsze niewykonywanie) i tak prowadzi najpewniej do upadłości dłużnika, tylko później (tym samym zmniejszając stopień zaspokojenia wierzycieli).
Autorem artykułu jest Tomasz Chilarski, radca prawny, doradca restrukturyzacyjny, doktor nauk prawnych, specjalizujacy się w prawie spółek oraz prawie upadłościowym i restrukturyzacji przedsiębiorstw.
Artykuł powstał w ramach współpracy merytorycznej Akademii Biznesu i Business Centre Club.
Artykuł sponsorowany