EBOiR (ang. The European Bank for Reconstruction and Development - EBRD) to międzynarodowa instytucja finansowa założona w 1991 r. w celu wsparcia budowy gospodarki rynkowej w Europie Środkowej i Wschodniej, w tym w Polsce. Jego działania skupiały się m.in. na reformie systemów bankowych, liberalizacji cen, prywatyzacji czy tworzeniu otoczenia prawnego dla działalności gospodarczej i ochrony praw własności.
Z czasem bank rozszerzał obszar swojej działalności, np. w 2006 r. zaczął inwestować w Mongolii, w 2009 r. w Turcji, po 2012 r., w wyniku "arabskiej wiosny" w Jordanii, Tunezji, Maroku, Egipcie, a także w Kosowie. W trakcie kryzysu w strefie euro do wspomaganych przez pożyczki z EBOiR krajów dołączył Cypr (w 2014 r.) i Grecja (w 2015 r.). Ostatnio do grupy tej dołączyły także Chiny, a w kolejce czeka jeszcze Liban. W tej chwili działa on w ponad 30 państwach, a jedynym krajem, który przestał korzystać z pomocy Banku są Czechy. W 2015 r. inwestycje EBOiR sięgnęły 9,4 mld euro.
Poszczególne państwa są reprezentowane w banku poprzez Radę Gubernatorów, w których ich przedstawicielem jest minister finansów lub gospodarki. Bieżącym zarządzaniem bankiem zajmuje się Rada Dyrektorów EBOiR.
Bank działa przede wszystkim przez lokalne banki w danych krajach, udzielając kredytów prywatnym firmom, głównie na projekty infrastrukturalne oraz kluczowe branże. Część finansowania trafia jednak także do partnerów państwowych. Jednak finansowanie ze strony EBOiR nie jest - jak zaznacza Bank - udzielane na preferencyjnych warunkach.
W naszym kraju Bank angażuje się w projekty promujące gospodarkę niskoemisyjną, rolę sektora prywatnego w gospodarce, a w szczególności w sektorze energetycznym, chemicznym, zasobów naturalnych, transportu i usług komunalnych, np. poprzez zaangażowanie kapitałowe jako inwestor mniejszościowy w procesie prywatyzacji spółek komunalnych/państwowych. Kolejny cel to rozwój bardziej zrównoważonego sektora finansowego. Chodzi tu przede wszystkim o wsparcie kredytowania małych i średnich przedsiębiorstw oraz rozwój rynków kapitałowych w walucie krajowej, by zmniejszyć jego zależność od napływu kapitału z zagranicy.
Do tej pory Bank zaangażował się w Polsce w 365 projektów o wartości 7 mld 824 mln euro, z czego 88 proc. trafiło do podmiotów prywatnych. EBOiR brał np. udział w procesie prywatyzacji Polkomtela, Gamratu (producent chemikaliów) czy częściowej prywatyzacji koncernu chemicznego Grupy Azoty. Wspierał też np. Santander Bank w przeprowadzeniu połączenia BZ WBK i Kredyt Banku czy wziął udział w ofercie publicznej Alior Banku. Wartość aktywnych projektów EBOiR w Polsce wynosi w tej chwili 2 mld 984 mln euro.
Naszymi przedstawicielami w Radzie Dyrektorów byli kolejno: Jan Winiecki (od kwietnia 1991 do listopada 1993), Jan Krzysztof Bielecki (od grudnia 1993 do września 2003), Tadeusz Syryjczyk (od października 2003 do lutego 2007), Kazimierz Marcinkiewicz (od marca 2007 do maja 2008) oraz Krystyna Gawlikowska-Hueckel (od czerwca 2008 do sierpnia 2011). Obecnie funkcję tę sprawuje Zbigniew Hockuba. Dodatkowo w latach 2001-2004 wiceprezesem EBOiR była Hanna Gronkiewicz-Waltz.
