Czym jest PPK i PPE?
Mało mówiące skrótowce, takie jak PPK, PPE, IKE i IKZE mogą wywołać u niewtajemniczonych konsternację, ale w gruncie rzeczy wszystkie sprowadzają się do jednego. Służą przede wszystkim gromadzeniu dodatkowych oszczędności na emeryturę.
PPK, czyli pracownicze plany kapitałowe to program, dzięki któremu pracownicy mogą długoterminowo oszczędzać na emeryturę. Środki gromadzone na PPK pochodzą od pracodawcy, pracownika i z dopłat państwowych. Wysokość wpłat to 2 proc. wynagrodzenia w przypadku wpłat finansowanych przez pracownika oraz 1,5 proc. wynagrodzenia dla wpłat finansowanych przez pracodawcę. Każdy pracownik jest zapisywany do programu automatycznie, przy czym może zrezygnować z dokonywania wpłat, składając rezygnację na piśmie.
PPE to inaczej pracownicze programy emerytalne. Pracodawca prowadzi PPE dla swoich pracowników, jednak nie jest to obligatoryjne. Środki mogą odkładać pracownicy zatrudnieni na umowie o pracę, którzy nie ukończyli 70. roku życia. Składkę podstawową finansuje pracodawca i nie może ona przekroczyć 7 proc. wynagrodzenia pracownika. Istnieją także dobrowolne składki dodatkowe deklarowane przez pracownika.
Czym jest IKE i IKZE i jakie są różnice?
IKE to indywidualne konto emerytalne, które, podobnie jak powyższe, pozwala samodzielnie budować poduszkę finansową i oszczędzać na emeryturę. IKE może założyć osoba fizyczna, która ukończyła 16 lat. Wpłaty są całkowicie dobrowolne – to posiadacz konta decyduje, kiedy i ile wpłaca na IKE. Konto można założyć bez względu na to, czy jest się uczestnikiem pracowniczego programu emerytalnego. Czym różni się IKE od IKZE?
IKZE to indywidualne konto zabezpieczenia emerytalnego, które ma zachęcać do odkładania na dodatkową emeryturę m.in. dzięki zastosowaniu ulg finansowych. Zainwestowane środki można odliczyć bowiem od podstawy opodatkowania i uzyskać zwrot. Zgromadzone na IKZE środki to prywatny kapitał.
Wpłat na IKE i IKZE można dokonywać systematycznie, wpłacając na rachunek oszczędności nieprzekraczające jednak limitu w trakcie trwania roku. W 2022 roku limit IKZE to równowartość 1,2-krotności prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego za dany rok (7106,40 zł w 2022 roku), a na IKE 3-krotność tej kwoty (17766 zł w 2022 roku). Podstawowa różnica tkwi także w opodatkowaniu.
Wypłaty z IKE są zwolnione z podatku, jednak potrąceniu podlegają środki gromadzone na koncie. Natomiast w przypadku IKZE wpłacane pieniądze są odliczane od podstawy opodatkowania, a zryczałtowany podatek dochodowy w wysokości 10 proc. jest opłacany dopiero po zakończeniu oszczędzania.
Zasady dziedziczenia IKE i IKZE
Częstą obawą osób, które nie mogą zdecydować się na założenie kont, planów i programów oszczędzania na emeryturę jest, że posiadacz oszczędności nie dożyje czasów emerytury, w wyniku czego odkładane pieniądze przepadną. Prawo przewiduje jednak inaczej. Posiadacz oszczędności może wyznaczyć osoby uprawnione do przejęcia pieniędzy, a jeśli tego nie zrobi, środki gromadzone na kontach emerytalnych podlegają zasadom dziedziczenia według zasad ustawowych. Właściciel pieniędzy może zdecydować o ich przeznaczeniu po swojej śmierci.
Jak wygląda dziedziczenie IKZE czy IKE? W umowie o prowadzeniu IKE i IKZE właściciel konta może wskazać osoby, które mają otrzymać zgromadzone środki i w jakiej części. W przeciwnym wypadku oszczędności wejdą w skład masy spadkowej. Wskazane osoby mogą wypłacić oszczędności lub przenieść je na swoje konta emerytalne. Dziedziczenie IKE zwalnia z płacenia podatku od spadku i darowizn.
W przypadku IKZE osoba ta będzie musiała zapłacić podatek dochodowy wynoszący 10 proc. Jeśli jednak przeniesie środki na własne IKZE, wtedy zapłaci podatek dochodowy dopiero podczas wypłaty pieniędzy z konta.
Dziedziczenie PPK i PPE
Biorąc pod uwagę powyższe, pojawia się pytanie, czy PPK też jest dziedziczne? Tak, ale rządzi się to nieco innymi zasadami. Jeśli właściciel PPK jest w związku małżeńskim, po jego śmierci połowę uzbieranych pieniędzy otrzyma współmałżonek lub współmałżonka. Środki wpłyną na jego (bądź jej) konto PPK, PPE lub na konto emerytalne. Nie stanie się tak, jeśli małżeństwo podpisało umowę o rozdzielności majątkowej. Reszta oszczędności może trafić do osób wskazanych przez uczestnika PPK. Jeśli nie – środki zostaną podzielone pomiędzy ustawowych spadkobierców.
Dziedziczenie PPE polega na przejęciu zgromadzonych środków przez osobę wskazaną w deklaracji. Nie musi być spokrewniona z uczestnikiem programu emerytalnego. Właściciel oszczędności ma także prawo rozdzielić środki między wskazane osoby. Jeśli nie, pieniądze tradycyjnie wejdą w skład masy spadkowej i będą podzielone zgodnie z ogólnymi zasadami dziedziczenia.
Jeśli mowa o podatku, pieniądze zwolnione są zarówno z podatku dochodowego od zysków kapitałowych, jak i z podatku od spadków i darowizn.
Wypłacenie przed terminem – w jakich przypadkach jest możliwe i na jakich warunkach?
Czy istnieje możliwość wypłaty środków przed przejściem na emeryturę? Czasem sytuacja życiowa zmusza właścicieli oszczędności do przedwczesnej wypłaty. Na jakich zasadach się to odbywa?
Wypłata ma miejsce głównie po przekroczeniu wieku emerytalnego i warunków, np. wpłaty przez przynajmniej 5 lat. Można ją wykonać jednorazowo lub w ratach. Możliwy jest jednak zwrot lub częściowy zwrot środków, czyli zamknięcie konta i wypłata pieniędzy wcześniej. Częściowy zwrot, czyli wypłata tylko części środków, możliwa jest wyłącznie w przypadku IKE.
Wypłata środków z IKE przed terminem, wiąże się jednak z zapłaceniem całego zaległego podatku od zysków kapitałowych. Środki przeznaczane na konto były wolne od tzw. podatku Belki. Jest nim objęty dopiero zwrot. Pełny zwrot jest równoznaczny z zamknięciem konta. Nie broni jednak osoby przed otworzeniem kolejnego IKE. Częściowy zwrot środków z IKE nie wymusza zamknięcia konta. Jeśli chodzi o IKZE, wypłata środków spowoduje obowiązek doliczenia kwoty przychodu, czyli całej zgromadzonej na IKZE kwoty do rocznego rozliczenia PIT-36 lub PIT-37.
Przedterminowe wypłacanie środków z PPK i PPE
Podobnie w przypadku wypłaty z PPK i PPE. Tutaj także część zgromadzonych środków trafi w ręce fiskusa. Aby tego uniknąć, możesz przetransferować środki ze swoich kont i planów na inne. Jeśli jednak niezbędny jest zwrot i wypłata gromadzonych pieniędzy z PPK, oznacza to utratę ulg i naliczenie podatku Belki od całości składek oraz od 70 proc. środków wpłaconych przez pracodawcę. Pozostałe 30 proc. środków zostanie przekazane na indywidualne konto emerytalne właściciela w ZUS.
Są jednak sytuacje, które umożliwiają pobranie środków z PPK bez ponoszenia kosztów. Są to: ciężka choroba pracownika lub członka bliskiej rodziny oraz chęć przeznaczenia pieniędzy na wkład własny kredytu hipotecznego na mieszkanie lub dom.
Przedterminowa wypłata z PPE jest możliwa, jeśli jego właściciel przestaje pracować u pracodawcy prowadzącego program lub dochodzi do likwidacji programu. Przy zwrocie pobiera się 19-procentowy podatek dochodowy. Po odejściu z firmy można jednak przetransferować środki z PPE na np. IKE lub inne PPE – nie poniesiesz wówczas żadnych kosztów.
PPK, PPE, IKE i IKZE zostały stworzone, aby móc regularnie oszczędzać i odkładać pieniądze na tzw. jesień życia. Doradcy odradzają więc przedwczesną wypłatę środków, szczególnie że wiąże się to z dodatkowymi kosztami. Kiedy istnieje jednak potrzeba, posiadacz konta ma prawo wypłacić gromadzone środki, które należą w końcu do niego. Uwarunkowane są także zasady dziedziczenia oszczędności – po śmierci właściciela pieniądze trafiają w zaufane ręce lub stają się częścią masy spadkowej.