Ordynacja, postępowanie sądowe oraz varia

Miejsce wykonania prawa majątkowego, a obowiązek uiszczenia opłaty skarbowej i PCC

Kwestią rozstrzygającą w zakresie opodatkowania umowy pożyczki ma miejsce wykonania prawa majątkowego, a nie miejsce położenia rzeczy. Pieniądze nie są bowiem rzeczą w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego. 

W dniu 15 października 2004 roku w wyroku o sygn. akt  FSK 597/2004 NSA w Warszawie stwierdził, iż kryterium miejsca położenia rzeczy nie może być rozstrzygające dla powstania obowiązku uiszczenia opłaty skarbowej z tytułu umowy pożyczki, której przedmiotem są pieniądze. Taką rolę pełni natomiast miejsce wykonania prawa majątkowego wynikającego z umowy pożyczki.

Wyrok NSA odniósł się do następującego stanu faktycznego: spółka X zawarła w Budapeszcie w dniu 15 lutego 2000r. ze spółką zależną Y z siedzibą w Budapeszcie umowę pożyczki, w której to zobowiązała się do przekazania kwoty 1 mln $. Tytułem opłaty skarbowej wniosła do US kwotę w wysokości 4.489,80 PLN. Następnie spółka X wystąpiła do US o stwierdzenie nadpłaty w opłacie skarbowej na w/w kwotę, gdyż jej zdaniem przedmiotowa umowa nie podlegała przepisom o opłacie skarbowej.

NSA rozpatrując skargę kasacyjną uchylił zaskarżony wyrok w całości i przekazał sprawę do ponownego rozpatrzenia WSA w Warszawie.

Kwestią sporną była interpretacja art. 1 ust. 3 ustawy z dnia 31.01.1989r. o opłacie skarbowej (Dz. U. Nr 4, poz. 23), który stwierdza, iż czynności cywilnoprawne, o których mowa w ust. 1 pkt 2 (w tym umowa pożyczki) oraz w ust. 2, podlegają opłacie skarbowej, z zastrzeżeniem ust. 4, jeżeli dotyczą rzeczy znajdujących się w Polsce lub praw majątkowych podlegających wykonaniu w Polsce. Obecnie analogiczną regulację zawiera art. 1 ust. 4 pkt. 1 ustawy z dnia 09.09.2000r. o podatku od czynności cywilnoprawnych (Dz. U. Nr 86, poz. 959).

Sąd mając na uwadze argumenty Spółki podzielił pogląd, iż pieniądze nie są rzeczą w rozumieniu przepisów Kodeksu Cywilnego, a więc miejsce położenia rzeczy nie może mieć zastosowania do treści art. 1 ust. 3 ustawy. W przedmiotowej sprawie zastosowanie będzie miało kryterium wykonania prawa majątkowego (czyli miejsce wykorzystania pieniędzy). Sąd stwierdził, iż (...)uznać zatem należało, że na podstawie zawartej na terytorium Węgier i w oparciu o prawo węgierskie umowy pożyczki powstało po stronie skarżącej Spółki majątkowe prawo (obowiązek) do przekazania przedmiotu umowy (pieniędzy) stronie węgierskiej. Prawo to zostało wykonane na terytorium Węgier a nie Polski, gdyż pożyczka została udzielona podmiotowi mającemu siedzibę za granicą (Węgry) i przyczynić się mogła do powiększenia jego majątku, który także znajdował się za granicą. Dlatego też stosownie do powołanego wyżej przepisu ustawy o opłacie skarbowej, przedmiotowa umowa nie podlega tej opłacie (...).

Konkludując powyżej przedstawiony wyrok ma również zastosowanie do obecnie obowiązujących przepisów w tym zakresie. Jeżeli zatem umowa pożyczki:

1. jest wykonywana na terytorium innym niż terytorium Polski oraz,

2. podlega przepisom kraju pożyczkobiorcy,

to nie stosuje się do niej przepisów ustawy o podatku od czynności cywilnoprawnej w zw. z zastosowaniem przepisów art. 1 ust. 4 pkt. 1 ustawy.