Ordynacja, postępowanie sądowe oraz varia

Obowiązki ciążące na podmiocie krajowym - zakup udziałów w spółce mającej siedzibę w kraju trzecim (prawo dewizowe)

Określone transakcje dokonywane pomiędzy podmiotem krajowym a podmiotem mającym siedzibę w kraju trzecim w rozumieniu przepisów Prawa dewizowego podlegają ustawowym ograniczeniom i ich dokonanie wiązać się może z koniecznością uzyskania indywidualnego pozwolenia dewizowego. Jednakże ustawodawca w wielu przypadkach odstępuje od ograniczeń, o którym mowa w ustawie Prawo dewizowe.

W niniejszym artykule chcielibyśmy krótko przedstawić obowiązki ciążące na polskiej osobie prawnej, która planuje zakup udziałów w przedsiębiorstwie mającym siedzibę w kraju trzecim w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 27 lipca 2002r. Prawo dewizowe (Dz.U. nr 141, poz. 1178 z późn. zm.) - dalej uPD. Aby prawidłowo przeprowadzić planowaną operację powinna przed przystąpieniem do transakcji zidentyfikować obowiązki, które mogą na niej spoczywać w związku z transferem środków za granicę jak też możliwe ograniczenia wynikające z innych aktów prawnych.

Analizując powyższe obowiązki po stronie spółki krajowej ująć można na dwóch płaszczyznach:

- relacji "wewnętrznych" (wynikających z uregulowań zawartych w KSH oraz umowy spółki), oraz

- relacji "zewnętrznych" (obowiązki z tytułu transferu środków pieniężnych do tzw. kraju trzeciego w rozumienia prawa dewizowego oraz obowiązków sprawozdawczych dla potrzeb Narodowego Banku Polskiego).

Relacje "wewnętrzne" należy rozpatrywać na gruncie zapisów określonych w umowie spółki oraz art. 230 KSH. Przede wszystkim należy pamiętać, aby działania podejmowane przez zarząd spółki spełniały warunki konieczne do uznania ich za skuteczne oraz by nie mógł zostać postawiony zarzut, iż czynność prawna dokonana przez władze spółki wykraczała poza granice udzielonego umocowania.

Relacje "zewnętrzne" związane z uPD, to potencjalny obowiązek uzyskania indywidualnego pozwolenia dewizowego, niezbędnego do dokonania za pośrednictwem banku transferu środków pieniężnych do kraju trzeciego.

Za kraj trzeci w rozumieniu przepisów uPD uważa się inne państwa niż Rzeczpospolita Polska, niebędące państwami członkowskimi Unii Europejskiej. Dodatkowo zgodnie z art. 2 ust. 2 uPD ustawodawca traktuje na równi z państwami Wspólnoty kraje trzecie należące do Europejskiego Obszaru Gospodarczego lub Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju.

Zgodnie z art. 9 pkt 7 lit. b uPD ograniczeniom w dokonywaniu obrotu dewizowego z zagranicą podlega nabywanie przez rezydentów, zarówno bezpośrednio, jak i za pośrednictwem innych podmiotów udziałów i akcji w spółkach mających siedzibę w krajach trzecich, a także obejmowanie udziałów i akcji w takich spółkach.

Jeśli zatem kraj rezydencji  podmiotu, którego udziały zamierza nabyć spółka polska nie należy do UE, EOG bądź OWGiR będzie istniał obowiązek uzyskania indywidualnego pozwolenia dewizowego.

Jednakże w akcie wykonawczym wydanym na podstawie przepisów uPD, tzn. w rozporządzeniu Ministra Finansów z dnia 3 września 2002r. w sprawie ogólnych zezwoleń dewizowych (Dz.U. nr 154, poz. 1273 z późn. zm.) wprowadzone zostały wyjątki od zasad ogólnych związanych z obowiązkiem uzyskania indywidualnego pozwolenia dewizowego zawartych w uPD.

W powyższym rozporządzeniu w rozdziale 2 Minister Finansów określił przypadki, gdy dane czynności nie będą podlegać ograniczeniom. Zgodnie z § 3 pkt 5 lit. b rozporządzenia zezwala się na nabywanie przez rezydentów w krajach BIT udziałów i akcji w spółkach mających siedzibę w krajach BIT, a także obejmowanie udziałów i akcji w takich spółkach. Przez kraje BIT (Billateral Investment Treaties) należy rozumieć kraje, z którymi Rzeczpospolita Polska podpisała umowę w sprawie popierania i wzajemnej ochrony inwestycji.

Tak więc istotnym z punktu widzenia obowiązków na gruncie Prawa dewizowego jest zdiagnozowanie, czy kraj, w którym siedzibę ma przedsiębiorstwo, którego udziały nabyć zamierza spółka polska traktowany jest na równi z krajami Unii Europejskiej, czy też Polska ma zawartą z tym krajem umowę w sprawie popierania i wzajemnej ochronie inwestycji.

Ponadto na podmiocie krajowym, który nabywa udziały w przedsiębiorstwie mającym siedzibę w kraju trzecim ciążyć będzie obowiązek złożenia informacji nt. transakcji dokonywanych z nierezydentami.

Stan prawny: 12.2005

Henryk Suchecki