Ze względu na zmienność przepisów podatkowych i stałe rozszerzanie odpowiedzialności podatników, prowadzenie biznesu w Polsce jest prawdziwym wyzwaniem.
Kłopotliwa jest nie sama konieczność zapłaty podatku, a niejasności co do brzmienia przepisów. Ostatecznie, podatnik stosuje się do interpretacji prezentowanej przez organy podatkowej – która niestety też bywa zmienna.
Podczas piątej kontroli urząd zmienił zdanie
W 2010 r. do dużej spółki produkcyjnej, należącej do międzynarodowej grupy kapitałowej, przychodzi kontrola podatkowa. Urzędnicy badają m.in. miejsca świadczenia usług logistyczno–magazynowych.
Po kilku miesiącach organy podatkowe wydają protokół, który potwierdza prawidłowość rozliczeń. Powyższa sytuacja powtarza się w latach 2010-2012 jeszcze trzykrotnie.
Niestety w 2014 r. urząd zmienił zdanie. W ramach piątej kontroli uznano, że rozliczenia były nieprawidłowe.
Oprócz kilkunastomilionowej zaległości w VAT spółka jest zobowiązana do zapłaty kilku milionów złotych tytułem odsetek od zaległości podatkowych…..
Możesz wygrać z urzędem skarbowym
Mało kto może pozwolić sobie na zapłatę kilku milionów. Spółka szukała sposobu na zwrot oddanych fiskusowi pieniędzy, które musiała wpłacić tylko dlatego, że zaufała wcześniejszym rozstrzygnięciom organów podatkowych.
Pomóc w tym mieli eksperci z działu doradztwa podatkowego EY. To zespół ludzi uznawany za jeden z najlepszych w Polsce zajmujących się sporami podatkowymi.
Zdecydowali się na wsparcie firmy mimo braku przepisów przyznających ochronę w przypadku zastosowania się do stanowiska organu podatkowego, istotnych wątpliwościach co do trybu, w jakim może być dochodzony zwrot wpłaconych kwot oraz negatywnych wyroków wydanych w sprawach innych podatników, w których sądy administracyjne faktycznie przyznawały organom prawo do dowolnej zmiany prezentowanego stanowiska.
Stąd spółka przez kilka lat spotykała się z oporem – najpierw urzędu skarbowego i izby skarbowej, które odmówiły zwrotu zapłaconych kwot.
Dopiero 2017 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny zauważył naruszenie przez organy podatkowe podstawowych zasad postępowania podatkowego, choć zaakceptował nałożenie na spółkę dodatkowych kilkunastu milionów złotych do zapłaty.
Ostatecznie spór miała rozstrzygnąć skarga kasacyjna, która doczekała się rozpoznania przez Naczelny Sąd Administracyjny w kwietniu 2019 r.
NAS uchylił zarówno wyrok wojewódzkiego sądu administracyjnego, jak i decyzję dyrektora izby skarbowej, przyznając racje spółce.
W wyniku tego orzeczenia, zapłacone przez spółkę miliony złotych powinny być jej zwrócone z dodatkowymi odsetkami (8 proc. rocznie) za cały okres prowadzenia sporu.
Urząd nie może bezkarnie zmieniać zdania
Zgodnie z wydanymi przez Naczelny Sąd Administracyjny wyrokami (sygn. akt I FSK 780/17 i I FSK 272/17), organy podatkowe oprócz błędnego uznania, że przedmiotowe usługi logistyczno–magazynowe stanowią usługi związane z nieruchomością, naruszyły także podstawowe zasady postępowania poprzez wielokrotne potwierdzenie prawidłowości rozumienia i stosowania przepisów prawa podatkowego przez podatnika, by następnie zmieniając interpretację przepisów obciążyć go konsekwencjami tej zmiany.
W takiej sytuacji podatnik nie może być obciążony negatywnymi skutkami podatkowymi, zarówno w zakresie należności głównej, jak i odsetek od zaległości podatkowych (które w niniejszej sprawie powinny podlegać zwrotowi zgodnie ze złożonym przez podatnika wnioskiem o stwierdzenie i zwrot nadpłaty).
Powyższa teza została następnie powtórzona w wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 17 kwietnia 2019 r., sygn. akt I FSK 494/17 – zgodnie z którym podatnik powinien być uwolniony od obowiązku uiszczenia różnicy podatku VAT wynikającej z porównania wielkości zobowiązania określonego według stawki 8 proc. w oparciu o znane podatnikowi indywidualne interpretacje podatkowe i wynik przeprowadzonej u niego kontroli, z wielkością tego zobowiązania, która prawidłowo powinna być określona przy zastosowaniu stawki 23 proc.
Dodatkową wygraną powyższych orzeczeń jest możliwość zastosowania ich tez również w postępowaniach innych niż podatkowe – w tym np. w zakresie ubezpieczeń społecznych. Naczelny Sąd Administracyjny, jakkolwiek opierał się o brzmienie Ordynacji podatkowej, swoje stanowisko wywiódł przede wszystkim z Konstytucji RP – która powinna być jednakowo stosowana przez wszystkie organy (w tym również ZUS)
.
Przyszła do mnie kontrola podatkowa – co zrobić?
Przede wszystkim zachowaj spokój. Dodatkowo, podjęcie poniższych kroków powinno ułatwić zarządzenie kontrolą już na jej początkowym etapie:
• Wyznacz osoby odpowiedzialne w czasie ewentualnej kontroli podatkowej lub kontroli celno-skarbowej (centralizacja i formalizacja kontaktów z kontrolującymi),
• Zgłoś organowi osoby reprezentujące podatnika w czasie kontroli (fakultatywne),
• Upewnij się, że każdy przekazany kontrolującym dokument oraz informacja będą zarchiwizowane,
• Dokonaj wyboru pomieszczenia dla kontrolujących,
• Pamiętaj o prowadzeniu książki kontroli,
• Od początku trwania kontroli aktywnie uczestnicz w kontroli, w tym bądź zaangażowany w gromadzenie przez organ materiału dowodowego,
• Skorzystaj z pomocy profesjonalnego pełnomocnika, co pozwoli na odpowiednie zarządzenie procesem kontroli od samego początku,
• Pamiętaj! Zapewnienie prawidłowości rozliczeń i możliwości przedłożenia odpowiednich dowodów powinno odbywać się na bieżąco w danym okresie rozliczeniowym.
Równocześnie, zgodnie z przedstawionymi powyżej wyrokami, warto powołać się na wcześniejsze rozstrzygnięcia organów podatkowych w badanej sprawie. Rozstrzygnięcia te przyznają podatnikowi ochronę, która powinna być wzięta pod uwagę w trakcie kontroli podatkowej.
Bartosz Czerwiński*
*
Adwokat i manager w Zespole Postępowań Podatkowych i Sądowych w Dziale Doradztwa Podatkowego EY. Z EY współpracuje od 2009 r. Posiada doświadczenie zawodowe w reprezentacji podatników w sporach z władzami podatkowymi, w szczególności z zakresu podatku CIT, VAT oraz cen transferowych – w czasie kontroli, w postępowaniach podatkowych oraz przed sądami administracyjnymi. Wspiera podatników również w zakresie raportowania schematów podatkowych oraz w toku postępowań karnych skarbowych.
Ukończył prawo na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warszawskiego, Szkołę Prawa Brytyjskiego i Europejskiego organizowaną przez Uniwersytet Cambridge oraz aplikację adwokacką przy Okręgowej Radzie Adwokackiej w Warszawie.