Czym są dobrowolne i obowiązkowe ubezpieczenia zdrowotne?
Ubezpieczenia zdrowotne ZUS dzielimy na te, którym podlegamy obowiązkowo, ponieważ tego wymagają od nas przepisy prawa, oraz na te, które możemy wykupić dobrowolnie. Świadczenia ubezpieczenia zdrowotnego gwarantują każdemu dostęp do odpowiedniej opieki medycznej. Dzięki nim ubezpieczony, czyli pacjent, który opłaca składki, ma prawo do nieodpłatnego leczenia, przebywania w szpitalu, rehabilitacji itp. Składka na ubezpieczenie zdrowotne przekazywana jest do Zakładu Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), a stamtąd do Narodowego Funduszu Zdrowia (NFZ).
Obowiązkowe ubezpieczenie zdrowotne przysługuje każdemu, kto spienia określone w przepisach warunki. Są to m.in.: zatrudnienie na umowę o pracę lub zlecenie, prowadzenie działalności gospodarczej, zarejestrowanie w Urzędzie Pracy w przypadku braku pracy, uczenie się, studiowanie, przebywanie na emeryturze, pobieranie zasiłku stałego z pomocy społecznej itd.
Dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne natomiast można wykupić i opłacać samodzielnie, np. kiedy dana osoba nie spełnia powyższych warunków, ale chce korzystać z ochrony zdrowia w ramach NFZ. Osoby nieobjęte obowiązkiem ubezpieczeniem zdrowotnym, np. pracujące w ramach umowy o dzieło, muszą wypełnić odpowiedni wniosek i opłacać składkę miesięczną. Warto przy tym zadbać, by zgłosić do ubezpieczenia także swoich członków rodziny, np. dzieci.
Kto może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego? Jak wygląda procedura?
Kto może przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego? Może to zrobić każdy, kto nie jest objęty obowiązkowym ubezpieczeniem zdrowotnym, nie jest członkiem rodziny osoby ubezpieczonej oraz nie jest objęty powszechnym systemem ubezpieczenia zdrowotnego w jednym z krajów Unii Europejskiej albo Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA).
W tym celu należy podpisać indywidualną umowę z NFZ na czas nieokreślony, którą można rozwiązać w dowolnym momencie. Zgłoszenie należy złożyć w oddziale wojewódzkim Narodowego Funduszu Zdrowia lub w jednej z delegatur. Potrzebne są do tego dokumenty, m.in. dokument tożsamości, świadectwo pracy z ostatniego miejsca zatrudnienia, zaświadczenie potwierdzające ostatni okres ubezpieczenia itp. O wszystkich niezbędnych dokumentach i krokach, jakie należy wykonać, można przeczytać na stronie Zakładu Ubezpieczeń Społecznych.
Po podpisaniu umowy należy udać się do oddziału ZUS w celu zgłoszenia do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. Tam zostanie wyliczona wysokość składki, którą należy regularnie opłacać. Składka na ubezpieczenie zdrowotne wynosi obecnie 9% podstawy jej wymiaru. Podstawa wymiaru to kwota deklarowanego miesięcznego dochodu.
Ubezpieczenie zdrowotne upoważnia do wszelkich świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych na takich samych zasadach jak w przypadku pozostałych ubezpieczonych w ramach publicznego systemu opieki zdrowotnej. Warto więc wykupić dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne, aby mieć gwarancję opieki medycznej w przypadku choroby, wypadku bądź urazu. Pozwala to również uniknąć ewentualnych gigantycznych kosztów za leczenie.
Kogo należy zgłosić do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego?
Do obowiązkowego ubezpieczenia zdrowotnego zgłasza pracowników pracodawca. Jest to obowiązek płatnika składek na ubezpieczenie zdrowotne. Dotyczy to również szkoły (w przypadku ucznia) oraz urzędu pracy (w przypadku bezrobotnego). Pracodawca lub zleceniodawca musi zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych i ubezpieczenia zdrowotnego (chyba że pracownik ma status studenta i nie ukończył 26. roku życia). Jeśli prowadzisz działalność gospodarczą, musisz zgłosić się do ubezpieczenia zdrowotnego samodzielnie.
Zgłoszenie dziecka do ZUS leży po stronie rodzica lub opiekuna prawnego. Dziecko może wówczas korzystać z ubezpieczenia zdrowotnego do momentu ukończenia 18. roku życia oraz później, ale tylko wtedy, jeśli podejmie naukę np. na uczelni. Jeśli nie podlega ono ubezpieczeniu jako członek rodziny lub podopieczny np. placówki opiekuńczo-wychowawczej, to podlega ubezpieczeniu jako uczeń. Dziecko niepełnosprawne ma zapewnione ubezpieczenie zdrowotne bez względu na wiek.
W przypadku studenta do ubezpieczenia zdrowotnego mogą zgłosić go rodzice lub uczelnia. Student, który nie ukończył 26 lat, może być zgłoszony do ubezpieczenia zdrowotnego przez rodzica albo inną osobę uprawnioną, np. małżonka. Jeśli rodzic albo inna osoba uprawniona nie mogą zgłosić studenta do ubezpieczenia zdrowotnego (bo np. nie pracują i nie są ubezpieczeni), to zrobi to uczelnia. Trzeba wówczas złożyć odpowiedni wniosek.
Ciągłość ubezpieczenia zdrowotnego
Ubezpieczenie zdrowotne powinno obowiązywać nieprzerwanie. Zdarzyć się może, że osoba chcąca przystąpić do dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego miała przerwę w ciągłości ubezpieczenia (np. po utracie pracy, która równa się utracie ubezpieczenia zdrowotnego). W takim przypadku przed podpisaniem umowy o dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne należy wpłacić opłatę dodatkową. Jej wysokość odpowiada długości przerwy w ubezpieczeniu zdrowotnym. Wartość dopłaty ustala się procentowo od dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki. Można jednak złożyć podanie o rozłożenie jej na raty.
Obecnie opłata za przerwę od 3 miesięcy do roku to 20% dochodów przyjętych jako podstawa wymiaru składki, czyli nie mniej niż 1 244,21 zł.
Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej przysługuje od dnia wyznaczonego w umowie, a wygasa po upływie 30 dni od rozwiązania lub wygaśnięcia umowy.
Ubezpieczenia zdrowotne z ZUS działają tylko na terenie Polski. Jeśli planujesz wyjazd poza granice Polski i chcesz mieć pewność, że w razie choroby otrzymasz pomoc, pamiętaj, że możesz uzyskać Europejską Kartę Ubezpieczenia Zdrowotnego (EKUZ).