Jak uzyskać ubezpieczenie zdrowotne, jeśli się nie pracuje?

Nieprzewidziana utrata pracy, statusu osoby bezrobotnej czy zakończenie prowadzenia działalności gospodarczej to sytuacje, które oznaczają także utratę ubezpieczenia zdrowotnego. W konsekwencji nie można już liczyć na bezpłatne korzystanie z usług świadczonych w ramach NFZ. 

Kiedy wygasa ubezpieczenie zdrowotne po rozwiązaniu umowy o pracę? Po 30 dniach od momentu rozwiązania umowy. Przez ten okres nadal jest się objętym ubezpieczeniem. Ten sam okres obowiązuje przedsiębiorców, którzy decydują się zlikwidować swoją działalność oraz osoby, które utracą status osoby bezrobotnej. 

Jeżeli nagle utracisz tytuł do objęcia ubezpieczeniem zdrowotnym przez zakończenie pracy, masz kilka możliwości. Pierwszą jest zarejestrowanie się w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna. W takim przypadku zyskujesz możliwość skorzystania ze świadczeń NFZ, a gdy już znajdziesz nową pracę, informujesz o tym urząd pracy i korzystasz z tytułu do ubezpieczenia na podstawie nowej umowy. Już niedługo to ZUS przejmie od urzędów pracy obowiązek i wnioski o objęcie ubezpieczeniem jako osoba bezrobotna będzie się kierowało właśnie tam. 

Trzeba pamiętać jednak o tym, że pracując na umowie o dzieło, można zgłosić się do ubezpieczenia jedynie dobrowolnie. Pracodawca nie opłaca składek tak jak w przypadku umowy o pracę, które są podstawą do korzystania ze świadczeń NFZ. Oznacza to, że za ubezpieczenie zdrowotne trzeba zapłacić. Jeżeli potrzebujesz ubezpieczenia i szukasz pracy, weź pod uwagę to, że najbezpieczniejszym rozwiązaniem będzie zatrudnienie na podstawie umowy o pracę.

Jeśli jednak chcesz korzystać z usług NFZ za darmo, a nie chcesz rejestrować się jako osoba bezrobotna, do ubezpieczenia może zgłosić Cię współmałżonek, który ma tytuł do ubezpieczenia. Wystarczy, że poinformuje płatnika swoich składek, czyli pracodawcę, że chce zgłosić do ubezpieczenia członka rodziny. 

Co ważne, ma na to 7 dni od dnia, w którym zaistniały okoliczności powodujące, że musi go zgłosić. Gdy tylko podejmiesz nową pracę, a przez to zyskasz własny tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego, musi wyrejestrować Cię ze swojego ubezpieczenia. Informuje o tym płatnika składek (pracodawcę), który zgłasza chęć wyrejestrowania do ZUS-u. 

Innym rozwiązaniem, gdy nie masz ani możliwości dopisania się do ubezpieczenia współmałżonka, ani nie chcesz zarejestrować się jako osoba bezrobotna, ponieważ np. pracujesz na umowie o dzieło, jest skorzystanie z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego.

Musisz zawrzeć w tym przypadku umowę z NFZ, aby korzystać z takich samych świadczeń jak osoby mające tytuł do ubezpieczenia i ponieść odpowiednią opłatę. Wysokość składki na ubezpieczenie zdrowotne wynosi 9 proc. podstawy jej wymiaru, którą stanowi przeciętne miesięczne wynagrodzenie w sektorze przedsiębiorstw. Jest to więc ruchoma kwota, dlatego zawsze warto sprawdzić, ile aktualnie wynosi. 

Co ważne, jeśli w okresie, w którym nie masz ubezpieczenia zdrowotnego, skorzystasz z opieki medycznej w ramach NFZ, możesz zgłosić się do ubezpieczenia wstecznie. Masz na to 30 dni od dnia skorzystania ze świadczenia i wtedy nie poniesiesz kosztów za leczenie. 

Jeśli utracisz prawo do ubezpieczenia zdrowotnego, musisz wiedzieć, że z przyjazdem karetki czy możliwością leczenia w szpitalu będą się wiązać wysokie koszty. Każda wizyta u lekarza rodzinnego to również dodatkowy wydatek, dlatego bardzo ważne jest, by uzyskać tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego — np. podpisać umowę o pracę czy zadbać o to, by zostać zarejestrowanym jako bezrobotny. Wtedy ponownie jest się objętym ubezpieczeniem i można korzystać ze świadczeń NFZ. 

Problem pojawia się wtedy, gdy osoba, która nie była objęta przez pewien czas ubezpieczeniem zdrowotnym, chce zdecydować się na dobrowolne ubezpieczenie zdrowotne i zacząć je opłacać. Musi liczyć się także z poniesieniem niemałej opłaty dodatkowej, której wysokość jest uzależniona od długości trwania przerwy w opłacaniu składki. 

Opłata jest wyliczana jako odpowiedni procent podstawy wymiaru składki — od 20 do 200 proc. Są to kwoty zaczynające się od ponad 1 tys. zł, jeśli okres bezskładkowy trwał nieprzerwanie od 3 miesięcy do roku, a ponad 3 tys. zł, jeżeli okres ten trwał powyżej roku.

Przerwanie ciągłości opłacania składek może mieć więc poważne konsekwencje. Warto pamiętać, kiedy trzeba uregulować dług wobec NFZ. Ma to miejsce tylko wtedy, gdy chcesz skorzystać z dobrowolnego ubezpieczenia zdrowotnego. 

Ubezpieczenie można sprawdzić na kilka sposobów. Wystarczy udać się do przychodni czy szpitala. W placówce medycznej wystarczy mieć ze sobą dowód osobisty. Personel potwierdzi Twoje ubezpieczenie w systemie eWUŚ (Elektroniczna Weryfikacja Uprawnień Świadczeniobiorców). 

Z kolei online zrobisz to, wchodząc na PUE, czyli platformę elektroniczną ZUS lub na IKP (Internetowe Konto Pacjenta). Do obu miejsc zalogujesz się za pomocą profilu zaufanego lub bankowości elektronicznej. Na IKP oraz PUE znajdziesz m.in. informacje o opłaconych na ubezpieczenie zdrowotne składkach.