Jak sprawdzić, czy jest się ubezpieczonym?
Masz kilka możliwości sprawdzenia swojego prawa do świadczeń. Możesz to zrobić za pomocą PUE, czyli platformy ZUS-u, IKP (Indywidualnego Konta Pacjenta) oraz w systemie eWUŚ.
PUE, czyli Platforma Usług Elektronicznych ZUS
Instytucją, która zobowiązana jest do pobierania składek, jest ZUS. To dzięki temu, że pracodawcy, szkoły, uczelnie czy urzędy pracy opłacają składki w imieniu świadczeniobiorców, możesz korzystać z opieki medycznej w ramach ubezpieczenia w NFZ.
Weryfikacji za pomocą PUE można dokonać bardzo szybko, nie wychodząc z domu. Wystarczy zarejestrować się na platformie za pomocą profilu zaufanego, podpisu kwalifikowanego lub bankowości internetowej. Dzięki temu można sprawdzić, czy pracodawca opłaca składki na ubezpieczenie.
IKP — Indywidualne Konto Pacjenta
Do 2021 roku wiele osób korzystało z Zintegrowanego Informatora Pacjenta (ZIP), jednak w ramach zmian w systemach elektronicznych, powstało Internetowe Konto Pacjenta (IKP). Do IKP można zalogować się za pomocą: profilu zaufanego, e-dowodu, bankowości elektronicznej lub danych dostępu do ZIP (dotyczy tylko osób, które były wcześniejszymi użytkownikami ZIP).
W systemie można znaleźć informacje o opłaconych składkach, ale także wiele innych przydatnych informacji. To również miejsce, gdzie znajdziesz swoje recepty, skierowania i zwolnienia lekarskie czy historię leczenia.
System eWUŚ
Jeśli korzystasz z leczenia w szpitalu lub przychodni, za każdym razem twoje prawo do świadczeń jest weryfikowane za pomocą eWUŚ, czyli elektronicznego weryfikacji uprawnień świadczeniobiorców. Wystarczy, że podasz swój nr PESEL oraz dowód osobisty, a system pokaże, czy masz prawo korzystać ze świadczeń. Dane w eWUŚ są każdego dnia automatycznie aktualizowane na podstawie danych przesyłanych przez ZUS.
Do systemu mają dostęp jedynie świadczeniodawcy współpracujący z NFZ-em (także prywatne placówki czy lekarze), dlatego, jeśli chcesz sprawdzić swoje prawo do korzystania ze świadczeń, możesz zweryfikować to bezpośrednio w przychodni czy w gabinecie lekarskim. Pracownik placówki poinformuje cię, czy w systemie widniejesz jako osoba ubezpieczona. Co w sytuacji, gdy okaże się, że nie masz ubezpieczenia?
Brak ubezpieczenia — co zrobić?
Jeśli weryfikując swoje prawo za pomocą któregoś z systemów, okaże się, że nie jesteś osobą objętą ubezpieczeniem zdrowotnym, a masz tytuł do takiego ubezpieczenia (np. pracujesz, uczysz się czy jesteś zgłoszoną w Urzędzie Pracy osobą bezrobotną), koniecznie wyjaśnij sytuację z organem, który opłaca za ciebie składki. Takie sytuacje to zazwyczaj pojedyncze przypadki, dlatego skontaktuj się i powiadom o problemie swojego pracodawcę. W przypadku emerytów oraz rencistów najlepiej sprawę wyjaśnić w ZUS-ie, który odpowiada za opłacanie składek. Z kolei osoby uczące się lub studiujące powinny skontaktować się z uczelnią, lub szkołą.
Można także potwierdzić swoje prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej, przedstawiając odpowiednie dokumenty. Jest to m.in. zaświadczenie wystawione przez pracodawcę lub urząd pracy, legitymacja emeryta-rencisty czy zaświadczenie potwierdzające wypłacanie zasiłku macierzyńskiego, chorobowego, wypadkowego czy rehabilitacyjnego.
Jeśli nie przysługuje ci ubezpieczenie zdrowotne (np. pracujesz na umowę o dzieło), możesz zdecydować się na dobrowolne ubezpieczenie NFZ. Jest to kwota rzędu 620 zł miesięcznie, a zakres świadczeń jest taki sam jak w przypadku innych osób ubezpieczonych obowiązkowo.
Posiadanie ważnego ubezpieczenia jest istotne, ponieważ w sytuacji, gdy będzie ci potrzebne (np. przyjazd karetki pogotowania czy leczenie szpitalne) musisz zapłacić za świadczenia z własnej kieszeni. Koszty mogą być gigantyczne dlatego, aby ich uniknąć, warto sprawdzić, czy na pewno jest się objętym ubezpieczeniem zdrowotnym w ramach NFZ.
Kiedy traci się prawo do świadczeń?
Prawo do świadczeń opieki zdrowotnej może także wygasnąć. Ma to miejsce zazwyczaj po upływie 30 dni od dnia wygaśnięcia obowiązku ubezpieczenia zdrowotnego. Jeśli np. zakończysz pracę lub zamkniesz firmę, po tym okresie nie będą Ci już przysługiwały świadczenia, dlatego musisz uzyskać inne prawo do ubezpieczenia. Możesz podjąć kolejną pracę albo zarejestrować w urzędzie pracy jako osoba bezrobotna.