Encyklopedia zabezpieczenia emerytalnego

agent transferowy - podmiot, któremu powszechne towarzystwo emerytalne (PTE) powierzyło wykonywanie swoich obowiązków w zakresie prowadzenia rejestru członków OFE.

aktywa funduszu - mienie funduszu, obejmujące środki z tytułu wpłat uczestników, środki pieniężne, prawa nabyte przez fundusz oraz pożytki z tych praw.

aktywa netto funduszu - aktywa funduszu pomniejszone o jego zobowiązania.

aktywa netto na jednostkę rozrachunkową - wartość aktywów netto funduszu podzielona przez liczbę jednostek rozrachunkowych w danym dniu wyceny.

aktywa otwartego funduszu emerytalnego - wartość środków zgromadzonych przez Otwarty Fundusz Emerytalny. Przekazywane przez ZUS składki przeliczane są na jednostki rozrachunkowe wg aktualnej wartości jednostki rozrachunkowej.

bank depozytariusz - podmiot, który na zlecenie otwartego funduszu emerytalnego, prowadzi rejestr aktywów Funduszy, jest współodpowiedzialny za to aby prowadzenie działalności inwestycyjnej było zgodne z przepisami prawa oraz statutem funduszu.

dywersyfikacja - zróżnicowanie działalności inwestycyjnej w celu unikania inwestycji obarczonych podobnym rodzajem ryzyka w celu zminimalizowania ewentualnych strat.

dzień wyceny - każdy dzień, w którym odbyła się sesja giełdowa i dokonuje się wyceny aktywów funduszu, ustalenia wartości aktywów netto, a na ich podstawie wartość jednostek rozrachunkowych

emerytura - świadczenie społeczne wypłacane z FUS-u (Funduszu Ubezpieczeń Społecznych - I filar) oraz w przyszłości z zakładu emerytalnego (II filar) po osiągnięciu wieku emerytalnego określonego w odpowiednich przepisach.

filar I - czyli zreformowany FUS. Uczestnictwo w nim jest obowiązkowe dla wszystkich osób podlegających obowiązkowemu ubezpieczeniu emerytalnemu, oparty na tzw. "umowie pokoleniowej". Wysokość wypłacanej emerytury będzie zależała od sumy składek zapisanych na indywidualnym koncie.

filar II - ubezpieczenie emerytalne obowiązkowe dla osób urodzonych po 31 grudnia 1968 roku i dobrowolne dla urodzonych przed 1 stycznia 1969 roku, a po 31 grudnia 1948 roku. Docelowo obowiązkowe dla wszystkich. Zabezpieczy emeryturę w oparciu o składki gromadzone na indywidualnych rachunkach w otwartych funduszy emerytalnych (OFE). Składki uczestników II filaru będą pomnażane poprzez inwestycje finansowe dokonywane przez powszechne towarzystwa emerytalne (PTE). Emerytura będzie wypłacana przez zakład emerytalny.

filar III - indywidualne i grupowe programy emerytalne. Ten system jest całkowicie dobrowolny, a wysokość emerytury będzie zależała od wielkości kwot przeznaczonych na dodatkowe emerytury. Trzeci filar to pracownicze programy emerytalne oraz indywidualne konta emerytalne w formie ubezpieczeń na życie, lokat bankowych, uczestnictwa w funduszach inwestycyjnych.

finansowanie repartycyjne polega na wypłacie świadczeń z bieżących składek. To oznacza, że bieżące składki pracujących ubezpieczonych służą finansowaniu świadczeń dzisiejszych emerytów. Kwota należnych składek jest odnotowywana na koncie ubezpieczonego pracownika i będzie stanowić podstawę do obliczenia wysokości jego przyszłej emerytury. Takie ścisłe uzależnienie wysokości emerytury od wysokości składek jest charakterystyczne dla systemu emerytalnego o zdefiniowanej składce (w przeciwieństwie do systemu o zdefiniowanym świadczeniu, gdzie świadczenie nie jest wprost uzależnione od sumy wpłaconych składek). Składki odnotowywane na koncie ubezpieczonego podlegają indeksacji wskaźnikiem przeciętnego wzrostu płac w gospodarce. Kwota odnotowana na koncie po indeksacji należnych składek stanowi podstawę do obliczenia emerytury z I filara.

finansowanie kapitałowe polega gromadzeniu i pomnażaniu (kapitalizacji) wpłaconych składek. Suma składek wpłaconych do II filara, powiększona o zyski z zainwestowanych składek, pomniejszona zaś o koszty członkostwa w OFE stanowi kapitał, który posłuży do wypłaty emerytury z II filara.

FUS - Fundusz Ubezpieczeń Społecznych, którego dysponentem jest ZUS. Powołany w celu realizacji zadań z zakresu ubezpieczeń społecznych.

jednostka rozrachunkowa - instrument oznaczający wielkość udziałów członka w aktywach OFE ułatwiający śledzenie zmian stanu rachunku w funduszu. Od wartości jednostki rozrachunkowej, która ustalana jest w każdym dniu roboczym zależy wartość środków na rachunku każdego członka OFE (równa iloczynowi liczby jednostek rozrachunkowych zapisanych na rachunku i aktualnej wartości jednostki).

kapitał początkowy - kapitał =wyliczony na dzień 01.01.1999 r. dla każdej osoby, której składki emerytalne wpływały do FUS-u w ramach starego systemu. Podstawą do jego naliczenia będzie wartość emerytury (wyliczonej na starych zasadach), którą FUS musiałby wypłacić ubezpieczonemu, gdyby odszedł on na emeryturę w dniu 01.01.1999 r. Ta wielkość zostanie pomnożona przez 12 miesięcy oraz przez średni czas dalszego trwania życia danej osoby.

limit zaangażowania (limit inwestycyjny) - ograniczenie lokowania określonej części aktywów w jeden instrument finansowy lub zaangażowania w jednym podmiocie.

minimalna wymagana stopa zwrotu - wskaźnik liczony za 32 miesiące działalności, na koniec marca i października, OFE ustala wysokość stopy zwrotu za ostatnie 32 miesiące. Informacja o uzyskanej stopie zwrotu przekazywana jest przez wszystkie OFE do Komisja Nadzoru Finansowego (KNF), gdzie obliczana jest wysokość średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich OFE. Licząc średnią stopę zwrotu wynik pojedynczego funduszu uwzględnia się w nie więcej niż w 15%. Jeżeli okaże się, że fundusz osiągnął stopę zwrotu niższą o 50% od średniej ważonej stopy zwrotu wszystkich otwartych funduszy lub o 4 punkty procentowe od tej średniej, PTE zarządzające tym funduszem zobowiązane jest do pokrycia niedoboru z rachunku rezerwowego. W przypadku dalszego niedoboru różnica pokrywana jest ze środków własnych PTE.

otwarty fundusz emerytalny (OFE) - instytucja, która prowadzi działalność polegającą na gromadzeniu części składek emerytalnych (ok. 1/3) i ich inwestowaniu z przeznaczeniem na wypłatę emerytur dla Członków OFE po osiągnięciu przez nich wieku emerytalnego.

powszechne towarzystwa emerytalne (PTE) - instytucje zajmujące się zarządzaniem, inwestowaniem i pomnażaniem składek gromadzonych w OFE. Reprezentują OFE wobec osób trzecich. PTE zarządza przez instytucję banku depozytariusza, która jestv gwarantem lokowania śrosków OFE zgodnie z prawem.

pracowniczy program emerytalny (PPE) - dobrowolny program oszczędnościowy prowadzony przez pracodawcę w ramach III filaru. Forma grupowego gromadzenia środków na cele emerytalne. Pracowniczy program emerytalny (PPE) może być prowadzony jako: 1. pracowniczego funduszu emerytalnego, 2. umowy o wnoszeniu przez pracodawcę składek pracowników do funduszu inwestycyjnego, 3. umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z zakładem ubezpieczeń, 4. umowy grupowego inwestycyjnego ubezpieczenia na życie pracowników z towarzystwem

przywileje emerytalne - prawo do wcześniejszej lub wyższej emerytury.

Rejestr Członków Otwartych Funduszy Emerytalnych - rejestr, w którym znajdują się informacje na temat przynależności do określonego OFE, prowadzony przez ZUS. Zmiana OFE wymaga modyfikacji w rejestrze.

średnia ważona stopa zwrotu - suma iloczynów stopy zwrotu każdego z OFE i wskaźnika przeciętnego udziału w rynku danego OFE. Liczona zawsze za okres ostatnich 32 miesięcy. Licząc średnią stopę zwrotu wynik pojedynczego funduszu uwzględnia się w nie więcej niż w 15%.

ubruttowienie płacy - podwyższenie płac o 23% na początku 1999r. nie mające wpływu na płace netto (w nowym systemie kwota tej podwyżki przekazywana jest do FUS).

wartość funduszu - suma wartości wszystkich aktywów danego funduszu.

wiek emerytalny - wiek, w którym ubezpieczony na życie i dożycie nabywa prawo do świadczenia z tytułu dożycia. Przyjmuje się, że wiek ten wynosi 60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn. jest to minimalny wiek emerytalny.

wypłata transferowa - przekazanie środków między funduszami w następstwie podjęcia decyzji o zmianie funduszu. Wypłaty transferowe odbywają się cztery razy w roku na koniec lutego, maja, sierpnia i listopada.

zysk członka OFE - przyrost wartości jednostki rozrachunkowej przewyższający inflacje i koszty funkcjonowania funduszu.