Budżet 2014: Mniej na kolej i oświatę, a więcej na urzędy

Sejm przegłosował projekt budżetu na 2014 rok. Projekt dopuszcza dziurę w kasie państwa na poziomie ponad 47 mld zł deficytu, ale nie więcej niż 55 mld zł. Rząd Donalda Tuska i były już minister finansów Jacek Rostowski założyli, pisząc projekt, że PKB wzrośnie w przyszłym roku o 2,5 proc. wobec spodziewanych 1,5 proc. w tym roku. Jednak projekt przyszłorocznego budżetu można traktować poważnie tylko przy założeniu, że rządowi uda się do końca roku przeforsować ustawę o zmianach w OFE. Jeżeli tak się stanie, musimy się liczyć ze znaczącym dla naszych kieszeni wzrostem podatków - aż o blisko 9 mld złotych.

Aktualizacja: 13:50

W przyszłorocznym budżecie przyjęto, że inflacja wyniesie 2,4 proc. Wynagrodzenia wzrosną nominalnie o 3,5 proc., zatrudnienie w gospodarce narodowej spadnie o 0,1 proc., a spożycie prywatne będzie wyższe o 4,6 proc.

Realizować go będzie nowy szef resortu finansów - Mateusz Szczurek. Występując w Sejmie w minioną środę, nie krył, że _ budżet na 2014 rok nie jest łatwy, a polską gospodarkę stać na wyższy wzrost, niż ten założony w projekcie w wysokości 2,5 proc. _ Przyznał, że przyjęta w projekcie inflacja w wysokości 2,4 proc. to wskaźnik dość wysoki.

To faktycznie dużo. Jeżeli będzie niższa, to dochody państwa mogą okazać się nie tak wysokie jak zaplanowano, a należy pamiętać, że w tym roku szacuje się ją na poziomie zaledwie 1,6 proc. Z drugiej strony, Polacy mogliby wtedy zyskać, bo ceny wzrosną wtedy nieznacznie.

Szczurek ocenił, że w przeciwieństwie do 2013 roku, budżet na ten przyszły jest bezpieczniejszy, bowiem pewniejsza jest sytuacja gospodarcza. Minister zaznaczył, że jest to _ pewien budżet przejścia _.

Eksperci są jednak bardzo ostrożni w ocenach. Zdaniem prof. Stanisława Gomułki, byłego wiceministra finansów i głównego ekonomisty BCC, założenie, że dynamika wzrostu naszego PKB skoczy w przyszłym roku, aż o 1 punkt procentowy, może się nie sprawdzić._ - Analizując wyniki gospodarcze największych partnerów handlowych Polski w Unii Europejskiej można zaobserwować, że poprawa ich wyników gospodarczych następuje wolniej niż wcześniej oczekiwano _ - podkreśla. Wskazuje tu na Niemcy, Francję i na Wielką Brytanię. Ta ostatnia gospodarka tkwi w stagnacji od trzech lat._ - Należy wnioskować, że oczekiwana poprawa sytuacji gospodarczej u naszych największych partnerów z UE ponownie się opóźni i nie będzie miała znaczącego wpływu na wzrost polskiego PKB w 2014 roku - _ stwierdza prof. Gomułka.

Dr Jacek Adamski, ekspert ekonomiczny Konfederacji Lewiatan wskazuje na kolejne, duże ryzyko, jeżeli chodzi o realizację budżetu. Rząd założył wykorzystanie efektów jeszcze niedokonanej, a dopiero przeprowadzanej zmiany w systemie emerytalnym. Zmniejszenie w projekcie budżetu 2014 kosztów obsługi długu oraz zmniejszenie transferu do ZUS, w sumie aż o ponad 20 mld zł jest uzasadnione uwzględnieniem umorzenia obligacji z obecnego portfela OFE.

_ - Dotąd nie wiadomo, kiedy to może mieć miejsce, ani nawet czy stosowna ustawa na pewno wejdzie w życie. Ryzykowne jest opieranie jednej z najważniejszych zmiennych przyszłorocznego budżetu na postanowieniach ustawy, której jeszcze nie ma - _podkreśla dr Adamski.

Projekt przyszłorocznego budżetu można więc traktować poważnie tylko przy założeniu, że rządowi uda się do końca roku przeforsować ustawę o zmianach w OFE (a nie wyszła ona jeszcze z Senatu) i najpóźniej w styczniu uzyskać podpis prezydenta Bronisława Komorowskiego.

Zakładając, że to się uda, dochody budżetu państwa wyniosą blisko 277 mld zł wobec planowanych w tym roku 275,7 mld zł. Będą więc o ponad miliard złotych wyższe.

Musimy się za to liczyć ze znaczącym dla naszych kieszeni wzrostem podatków. Zgodnie z prognozą, dochody podatkowe w 2014 roku wyniosą blisko 248 mld zł, czyli prawie o 9 mld zł więcej w stosunku do prognozowanego wykonania budżetu w 2013 roku.

Do najistotniejszych zmian podatkowych, które będą miały wpływ na dochody budżetu państwa w 2014 roku, zaliczono m.in.: utrzymanie wszystkich stawek VAT na obecnym poziomie i likwidację ulgi budowlanej. Najbardziej uderzą nas po kieszeni podwyżki akcyzy. Chodzi o wzrost stawki akcyzy na wyroby spirytusowe o 15 proc., wzrost stawki akcyzy na papierosy o 5 proc. oraz opodatkowanie akcyzą gazu ziemnego.

Na korzyść podatników można zaliczyć zmiany w prawie do odliczeń przy kupnie aut z kratką oraz paliw do tych samochodów. Zgodnie z projektem dochody z VAT mają wynieść 115,7 mld zł wobec 113 mld zł planowanych w 2013 roku (wzrost o 2,4 proc.), dochody z akcyzy 62 mld zł (wzrost o 3,8 proc. wobec planowanych w 2013 roku 59,8 mld zł), z PIT 43 mld 700 mln zł (wzrost o 6,8 proc. wobec 40 mld 900 mln), z CIT 23 mld 250 mln zł (wzrost o 5,7 proc. wobec 22 mld zł planowanych w 2013 r.), a na przykład z podatku od kopalin 2 mld zł (wobec 2,2 mld zł planowanych).

Jak rząd tłumaczy znaczący spadek dochodów niepodatkowych? Wskazano, że jest to w głównej mierze spowodowane faktem, że w 2014 roku nie zaplanowano wpłaty z zysku NBP, która w 2013 roku wyniosła 5,3 mld zł. Według projektu plan finansowy NBP na 2013 rok zakłada wynik NBP na poziomie minus 4 mld 400 mln zł. Resort finansów przewiduje spadek dochodów z dywidend i wpłaty z zysku z blisko 7 mld zł w 2013 do 5,1 mld zł w przyszłym roku.

Znacznie ostrożniej oszacowano też spodziewane dochody z opłat, grzywien, odsetek i innych dochodów niepodatkowych. Wyniosą 17,2 mld zł, co oznacza 6,4-procentowy spadek w stosunku do prognozowanego w tym roku.

Ustalony w projekcie limit wydatków na rok 2014 wyniósł 324,5 mld zł i jest niższy o blisko 3 mld zł (o około 1 proc.) od zaplanowanych wydatków na ten rok. Tym samym udział wydatków budżetu państwa w PKB w 2014 roku wyniesie 18,8 proc. wobec 19,9 proc. w roku 2013.

Kto odczuje cięcie wydatków przy planowanym, znaczącym wzroście dochodów? Podobnie jak w latach ubiegłych, pozostanie zamrożony fundusz wynagrodzeń w jednostkach sektora finansów publicznych, z wyłączeniem sektora samorządowego oraz wynagrodzeń pracowników publicznych szkół wyższych, które mają rosnąć w nominalnym tempie 9,14 proc. rocznie, tak aby w latach do 2015 ich wzrost osiągnął łącznie 30 proc.

Co ciekawe, wbrew prorodzinnym, proinwestycyjnym i prorozwojowym hasłom, zmniejsza się wydatki na oświatę i wychowanie, gospodarkę mieszkaniową w tym dopłaty dla młodych, znacząco spadną też wydatki na kolej czy na wieś.

Symbolicznie, bo po milionie ale obcięto wydatki na takie cele jak Polska Akademia Nauk czy... bary mleczne.

Mimo że zaplanowano zamrożenie płac w urzędach publicznych, to jednak wydatki na ich utrzymanie wzrosną aż o ponad 350 mln zł. O blisko miliard podskoczą wydatki na szkolnictwo wyższe (wzrost płac), znacząco też wzrośnie budżet armii, wydatki na służbę zdrowia czy na sądy.

Trzeba zaznaczyć, że jeżeli chodzi o wydatki na armię, to mimo nominalnego wzrostu budżetu, rząd nie trzyma się danego słowa i zapisów konstytucyjnych. Zgodnie z ustawą o przebudowie i modernizacji technicznej oraz finansowaniu sił zbrojnych wydatki na obronność powinny wynosić nie mniej niż 1,95 proc PKB.

Według założeń rządu nasze PKB w przyszłym roku sięgnie 1 722 mld zł. Tak więc zgodnie z konstytucją, wydatki na armię powinny przekroczyć 33,5 mld zł. Tymczasem w projekcie budżetu widnieje kwota - 28,2 mld zł. To tylko niespełna 1,7 proc. przyszłorocznego PKB Polski.

Pozytywną opinię uzyskała, mimo sprzeciwu Ministerstwa Finansów, poprawka przeznaczająca 12,7 mln zł z rezerwy celowej na zobowiązania wymagalne Skarbu Państwa na nową rezerwę związaną z ubieganiem się przez Kraków i region tatrzański o przyznanie roli gospodarza Zimowych Igrzysk Olimpijskich i Paraolimpijskich w 2022 r.Zarekomendowano także poprawkę PO, która przekazuje 1 mln zł z wydatków bieżących Instytutu Pamięci Narodowej na utworzenie nowej rezerwy celowej związanej z finansowaniem badań identyfikacyjnych (genetycznych DNA) szczątków ofiar totalitaryzmu znalezionych w wyniku prac archeologicznych. Także tej poprawki Ministerstwo Finansów nie poparło.

Poparcie komisji uzyskała również poprawka PO, która zmniejsza o 250 tys. zł wydatki bieżące na szkolnictwo wyższe. Kwota ta ma zostać przeznaczona na utworzenie rezerwy celowej na finansowanie Chrześcijańskiej Akademii Teologicznej w Warszawie. Kolejna zaakceptowana przez komisję poprawka PO przewiduje zmianę w planie finansowym Państwowego Funduszu Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, która ma dostosować ten plan do uchwalonej ustawy okołobudżetowej na 2014 r.

Ponadto komisja przyjęła poprawkę PO zwiększającą o 200 tys. zł przychody Rzecznika Ubezpieczonych, co ma zapewnić zrównoważenie przychodów i kosztów w przyszłorocznym planie finansowym tej instytucji.

Większość poprawek przygotowanych przez opozycję miała charakter regionalny. Dotyczą one m.in. zapewnienia finansowania inwestycji kolejowych, czy drogowych (od budowy obwodnic miast do budowy chodników i przejść dla pieszych). Uznania komisji nie zyskały poprawki zwiększające wydatki na żłobki, przedszkola, opiekę medyczną i dożywianie w szkołach, dodatkowe świadczenia rodzinne. Posłowie proponowali, by pieniądze na te cele przeznaczyć np. ze zwiększonych dochodów z VAT czy akcyzy, kosztem zmniejszenia wydatków na obsługę długu lub na kancelarię prezydenta, czy poprzez zmniejszenie współfinansowania projektów unijnych.

Czytaj więcej w Money.pl

• Akcyza w górę. Dziś ważne decyzje w Sejmie
• Rosati broni budżetu. "Opozycja nieodpowiedzialna"
• Posłowie negatywnie o zmianie planu NFZ
• Nie będzie obniżki VAT, za to reguła wydatkowa