Rząd chce uniemożliwić firmom wyprowadzanie dochodów do zarejestrowanych za granicą spółek-córek, przez co mogłyby uniknąć opodatkowania w Polsce. Dziś rząd przyjął projekt nowelizacji ustaw o CIT i PIT, przewidujący odpowiednie zmiany.
Centrum Informacyjne Rządu podało w komunikacie, że zmiany mają na celu przede wszystkim zwalczanie szkodliwej konkurencji ze strony głównie tzw. rajów podatkowych oraz przeciwdziałanie praktykom odraczania lub unikania opodatkowania przez przesuwanie dochodów do zagranicznych spółek kontrolowanych (Controlled Foreign Corporation - CFC) w krajach o niskim poziomie opodatkowania.
_ Regulacja typu CFC jest powszechnie akceptowanym na arenie międzynarodowej mechanizmem zwalczania nadużyć podatkowych oraz jednym ze skuteczniejszych narzędzi walki ze zjawiskiem unikania opodatkowania. Stosuje ją wiele państw, w tym m.in.: Wielka Brytania, USA, Niemcy, Francja Szwecja, Węgry, Kanada, Hiszpania, Chiny, Turcja, Brazylia, Izrael _ - poinformowano w komunikacie CIR.
Zgodnie z projektowanymi przepisami polski rezydent podatkowy (firma lub osoba fizyczna) będzie musiał uwzględnić w podstawie opodatkowania dochody kontrolowanych podmiotów zagranicznych. Projekt przewiduje, że zagraniczna spółka kontrolowana to taka, w której podmiot polski ma 25 proc. udziału w kapitale, prawach głosu lub udziału w zysku; spółka ta ma co najmniej 50 proc. przychodów o charakterze finansowym; jest położona w kraju, w którym poziom opodatkowania jest co najmniej o 25 proc. niższy od obowiązującej w Polsce stawki CIT.
_ Za zagraniczną spółkę kontrolowaną uznany będzie ponadto każdy podmiot położony w państwie wymienionym w wykazie krajów i terytoriów stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, publikowanym przez ministra finansów w rozporządzeniu. Za spółki tego typu będą również uznawane podmioty położone w państwie, z którym Polska nie wymienia informacji podatkowych _ - dodano w komunikacie.
CIR zaznaczyło, że nowe przepisy nie będą stosowane do podatników kontrolujących zagraniczne spółki położone w państwach UE oraz należących do Europejskiego Obszaru Gospodarczego (EOG), o ile będą one tam prowadziły rzeczywistą działalność gospodarczą. _ Przepisy przewidują dodatkowe wyłączenia m.in. w stosunku do dochodów zagranicznych spółek osiągających przychody w wysokości nieprzekraczającej 250 tys. euro _ - zastrzeżono.
Ponadto w projekcie znalazły się przepisy określające sposób ustalania wartości przychodów i kosztów świadczeń w naturze. Zdecydowano, że u podmiotu przekazującego świadczenie niepieniężne powstanie przychód w wysokości wartości uregulowanego tym świadczeniem zobowiązania.
Projekt wyłącza możliwość skorzystania ze zwolnienia od podatku wypłat dywidend i innych dochodów (przychodów) z tytułu udziału w zyskach osób prawnych podlegających odliczeniu w spółce wypłacającej - tzw. pożyczka partycypacyjna. Wyjaśniono, że regulacja ta ma służyć wyeliminowaniu możliwości _ podwójnego nieopodatkowania _ zysków przekazywanych polskim rezydentom przez spółki powiązane, które mają swoją siedzibę w państwie należącym do EOG.
Zmiany bolesne, ale konieczne
Projektowane przepisy przewidują odroczenie opodatkowania dochodu z tytułu wniesienia, np. przez uczelnie wyższe czy twórców, do spółki kapitałowej wkładu niepieniężnego w postaci własności intelektualnej (patentu, praw autorskich, know-how) na pięć lat od dnia objęcia w ten sposób udziałów czy akcji.
_ Rozwiązanie to dotyczy wyłącznie wnoszenia określonej własności intelektualnej w drodze aportu do spółki kapitałowej mającej ją komercjalizować. Celem przepisu jest wsparcie procesu komercjalizacji wyników prac badawczo-rozwojowych _ - wyjaśniono.
CIR podało, że projekt zawiera też przepisy wprowadzające alternatywne, wobec przepisów o niedostatecznej kapitalizacji, zasady rozliczania podatkowego odsetek od pożyczek. Usuwa też wątpliwości interpretacyjne dotyczące zasad stosowania tzw. certyfikatów rezydencji, nie zawierających okresu ważności.
W dokumencie przewidziano też zmianę zasad opodatkowania świadczeń otrzymywanych przez klientów banku (tzw. cashback) w związku z prowadzeniem rachunku bankowego podatnika. Świadczenia takie mają być opodatkowane zryczałtowanym podatkiem dochodowym od osób fizycznych (a nie jak obecnie według skali podatkowej), co maksymalnie uprości pobór podatku.
Ponadto projekt zawiera regulacje zwalniające z podatku m.in. świadczenia mieszkaniowe otrzymywane przez żołnierzy zawodowych, świadczenia przyznane stronie w wyniku uwzględnienia złożonej skargi na przewlekłość postępowania czy wynagrodzenia za ustanowienie służebności przesyłu.
Mimo kryzysu na świecie, PKB Polski co roku po 2008 był na plusie. Jego wartość z poziomu biliona 415 miliardów złotych w 2010 roku wzrosła do biliona 640 miliardów złotych w 2013 roku. Tymczasem wpływy z podatku z CIT w ostatnich latach stopniały.
* projekt budżetu biorąc pod uwagę, że średnio te wpływy są o około 5 procent niższe od założeń, to w tym roku mogą być niewiele wyższe od zeszłorocznych.
Źródło: Ministerstwo Finansów
_ - Biorąc pod uwagę fatalny stan budżetu państwa, zmiany są konieczne - _ mówi Money.pl prof. Konrad Raczkowski z Instytutu Ekonomicznego Społecznej Akademii Nauk. _ - Przy tym tempie wzrostu luki podatkowej, szczególnie w VAT, ale też CIT i PIT, finanse publiczne staną na krawędzi bankructwa _. Jego zdaniem opodatkowanie spółek, które do tej pory korzystały z ulg, jest słuszne. _ - Będzie po prostu oznaczało równe traktowanie różnych podmiotów działających na rynku. Nie ma powodu, by z powodu luki w przepisach, jedni płacili podatek, a inni nie _.
#
Przedsiębiorcy najbardziej obawiają się wprowadzenia nowej ordynacji podatkowej, wraz z nią klauzuli o unikaniu opodatkowania. Jak wskazuje resort finansów w uzasadnieniu do projektu, dotychczasowe doświadczenia Polski oraz innych krajów wskazują, iż umowy o unikaniu podwójnego opodatkowania nie wystarczają do efektywnego przeciwdziałania obejściom prawa podatkowego.
_ Standardem w innych rozwiniętych gospodarczo krajach jest klauzula generalna przeciwko unikaniu opodatkowania albo rozwinięta linia orzecznictwa sądowego zwalczająca nadużycia podatkowe - _można przeczytać w uzasadnieniu.
Ministerstwo Finansów przyznaje w uzasadnieniu do projektu, że nie ma dokładnych danych, co do skali problemu, jeżeli chodzi o skutki ucieczki polskich firm do rajów podatkowych, ale przytacza inne dane obrazującego skalę oszustw podatkowych. Według resortu w 2012 roku ujawniono ponad 150 tysięcy fikcyjnych faktur na łączną kwotę przekraczającą 15 mld zł. _ Dynamika wzrostu kwot wynikających z fikcyjnych faktur w okresie 2009-2012 oscyluje w granicach 340 procent. Rośnie poziom wyrafinowania prawnego i finansowego oraz kreatywności w zakresie oszustw podatkowych, w szczególności wyłudzeń zwrotu podatku - _stwierdza.
Resort powołuje się na Komisję Europejską, która zaleca rozpocząć od działań skierowanych przeciwko rajom podatkowym i wskazuje sposoby rozwiązywania kwestii formalno-prawnych, które niektóre firmy wykorzystują, by uchylić się od płacenia podatków. Jeszcze w tym roku w Parlamencie Europejskim mają zostać przeforsowane rozwiązania, które powinny zapobiegać - jak określono -_ agresywnym planowaniom podatkowym. _Te propozycje to surowe kary za unikanie opodatkowania obowiązujące w całej Unii, transgraniczny identyfikacyjny numer podatkowy, karta podatnika UE oraz zaostrzone wspólne środki przeciwko rajom podatkowym.
Według szacunków przytaczanych przez Brukselę, unikanie płacenia podatków powoduje, że średnio do budżetów unijnych krajów nie wpływa rocznie równowartość do dwóch procent ich PKB. W przypadku Polski byłaby to kwota około 35 mld złotych. Czyli mniej więcej tyle, ile potrzeba, by budżet się bilansował.
Kto może, ucieka do raju
Pod koniec ubiegłego roku wybuchły głosy oburzenia po decyzji, jaką podjęła firma odzieżowa LPP. Właściciel marek Reserved, Cropp, House, Sinsay i Mohito przeniósł swoje znaki towarowe na Cypr. W 2012 roku łączna kwota odprowadzanych w Polsce podatków wyniosła 465 mln zł. W ubiegłym roku było to już 540 mln zł zapłaconych podatków. Dzięki _ optymalizacji podatkowej _ firma zapłaci w Polsce niższe podatki, przynajmniej o kilkadziesiąt milionów złotych.
Cypr co prawda nie jest rajem, ale system podatkowy jest tam o wiele korzystniejszy dla przedsiębiorców niż u nas. Można optymalizować też w innych krajach. Na przykład Leszek Czarnecki swoje interesy na rynku finansowym, takie jak Getin Bank, Noble Bank czy Open Finance oraz nieruchomościowym, prowadzi poprzez LC Corp - spółkę zarejestrowaną w Holandii. Inny miliarder, potentat rynku medialnego w Polsce - Zygmunt Solorz Żak - podobnie jak LPP, ze swoim biznesem trafił na Cypr. Przed rokiem zarząd Cyfrowego Polsatu poinformował o przeniesieniu wszystkich akcji spółki będących w posiadaniu Delas Holdings (z siedzibą na Malcie) na spółkę Pola Investments (z siedzibą na Cyprze). Wcześniej zrobił to właściciel spółki Avans - salonów ze sprzętem RTV i AGD. Jej właścicielem stała się zarejestrowana na Cyprze spółka Lautum Fund Holding Limited. Przystań na tej wyspie znalazł też ochroniarski gigant - Impel.
Resort finansów publikuje nawet listę krajów uznawanych za raje podatkowe i przestrzega przed inwestowaniem w nich pieniędzy oraz przenoszeniem działalności gospodarczej. W tej chwili jest na niej 37 państw i terytoriów zamorskich.
Lista rajów podatkowych stosujących szkodliwą konkurencję podatkową, sporządzona przez Ministerstwa Finansów
_ - Czy przeprowadzka do raju podatkowego jest etyczna, czy nie, to jedna kwestia. Inna jest taka, że te firmy działają zgodnie z prawem - _ zwraca uwagę Dariusz Malinowski, ekspert podatkowy z KPMG. - _ Tego nie można nazwać łamaniem prawa, czy jak się to nieraz robi, szarą strefą. Prawo pozwala na takie prowadzenie biznesu, by było to jak najbardziej korzystne dla firmy. To oznacza też taką organizację jej oddziałów, by ponosiła jak najniższe obciążenie, również podatkowe . _
_ - Rząd wraca do pomysłu, który już raz przepadł. Zbliżona do proponowanej klauzuli instytucja funkcjonowała już w polskim prawie, jednakże z uwagi na niekonstytucyjność, została z niego usunięta. W Trybunale Konstytucyjnym wyrok w tej sprawie zapadł 10 lat temu - _ mówi Dariusz Malinowski. _ - Główne zastrzeżenia dotyczyło zapisów, które pozwalały na ukaranie przedsiębiorców za to, że działając w interesie swojej firmy starają się obniżyć koszty _.
Eksperci z Lewiatana, BCC, Związku Banków Polskich, czy Krajowej Rady Radców Prawnych w swoich opiniach zgodnie wskazują tę samą kwestię. Dodatkowo piętnują pomysły surowych kar, sięgających 30 procent podatku, którego przedsiębiorca - w opinii fiskusa - chciał uniknąć. Przedsiębiorcy obawiają się, że fiskus będzie mógł wziąć na celownik każdą firmę, która na przykład restrukturyzując się zacznie odprowadzań niższe podatki.
Co na to resort finansów? Do projektu założeń nowej ordynacji, niedawno dopisał, że firmy będą mogły skorzystać z tzw. opinii zabezpieczającej. W opiniach tych ministerstwo ma wyjaśniać, jakie działanie podatnika będzie uznane za dopuszczalną optymalizację podatkową, a jakie - za unikanie opodatkowania. Na straży postępowania w takich sprawach ma stać Rada ds. Unikania Opodatkowania, którą będzie obowiązywać tajemnica skarbowa. Ma ona opiniować sporne sprawy. Kontrowersyjne decyzje nie będą podlegały wykonaniu, a podatnicy będą mogli skorygować deklarację podatkową w końcowej fazie postępowania podatkowego w zakresie stosowania klauzuli.
_ - Problem w tym, że wystąpienie z takim wnioskiem ma się wiązać z opłatami do 50 tysięcy złotych. Poza tym nie wiadomo, kto się znajdzie w tej Radzie. Może się okazać, że fiskus będzie wyrokował we własnej sprawie. Wciąż do końca nie wiemy, kto dokładnie się w niej znajdzie - _obawia się Dariusz Malinowski.
Z kolei Konrad Raczkowski z Instytutu Ekonomicznego Społecznej Akademii Nauk popiera kierunek zmian. Zwraca uwagę na inne niebezpieczeństwo: _ za tymi propozycjami nie idą zmiany reformujące funkcjonowanie służb podatkowych, umożliwiające skuteczne funkcjonowanie i wyraźne rozgraniczenie uczciwych podatników od działalności nielegalnej. Te służby powinny także ściślej współpracować z wymiarem sprawiedliwości i organami ścigania tak, by fiskus był skuteczny w ochronie konkurencyjności gospodarki, eliminując przykłady uchylania się od opodatkowania poprzez kreatywną optymalizację podatkową - _ przekonuje. Jako przykład przytacza praktykę tworzenia łańcuszka kilkunastu lub nawet kilkudziesięciu firm dla zaciemnienia sytuacji finansowej.
Przedsiębiorcy i prawnicy zwracają też uwagę na brak precyzyjnych zasad sposobu określania dochodu spółki zarejestrowanej za granicą, który miałby podlegać opodatkowaniu w Polsce. Zakwestionowano zasadę pełnego przerzucenia na podatnika ciężaru dowodowego dotyczącego istnienia obowiązku podatkowego. Ich obawę budzi też brak doprecyzowania przesłanek wszczęcia postępowania._ - Za niedopuszczalne należy uznać zapisanie domniemania jako wystarczającego powodu do wszczęcia postępowania przeciwko firmie - _ argumentuje Dariusz Malinowski z KPMG.
Czytaj więcej w Money.pl