Indywidualne konta emerytalne

Poniżej prezentujemy ogólne informacje nt. indywidualnych kont emerytalnych (IKE) będących formą indywidualnego dobrowolnego oszczędzania na przyszłe świadczenia emerytalne. Dodatkowo jeśli chcecie Państwo rozszerzyć swoją wiedzę i uzyskać szerszy zakres informacji na omawiany poniżej temat zapraszamy również do zapoznania się z odpowiedziami na najczęstsze pytania w odniesieniu do indywidualnych kont emerytalnych, które uzupełnią świadczenie emerytalne. Więcej informacji

Indywidualne konta emerytalne, czyli IKE to III filar systemu emerytalnego. Jest to zindywidualizowany niezależny sposób oszczędzania. Założenie indywidualnego konta emerytalnego jest dobrowolne. Konto może założyć każda osoba fizyczna mająca nieograniczony obowiązek podatkowy na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej, która ukończyła 16 lat.

Indywidualne konto emerytalne jest dodatkową formą oszczędzania, uzupełniającą tradycyjne ubezpieczenie emerytalne (Zakład Ubezpieczeń Społecznych, otwarty fundusz emerytalny). Może być istotnym dodatkiem do emerytury wypracowanej w ramach I i II filaru nowego systemu emerytalnego. Gromadzenie dodatkowych środków emerytalnych może być szczególnie atrakcyjne dla kobiet (w związku z niższą stopą zastąpienia pobieranego wynagrodzenia przez emeryturę), oraz dla osób najlepiej zarabiających, którzy pragną utrzymać wysoki standard życia na emeryturze.

Indywidualne konta emerytalne wyróżniają się zachętą podatkową - dochody uzyskane z tytułu lokowania środków emerytalnych są objęte zwolnieniem z 19% podatku od dochodów kapitałowych zwanego potocznie "podatkiem Belki".

Każdy posiadacz IKE może w danym czasie gromadzić oszczędności tylko na jednym koncie. Niemożliwe jest wspólne gromadzenie środków przez małżonków na jednym koncie. Indywidualne konto emerytalne  jest zakładane i prowadzone na podstawie umowy zawartej z wybraną instytucją finansową. Instytucją tą może być fundusz inwestycyjny, biuro maklerskie, zakład ubezpieczeń lub bank. Wówczas indywidualne konto emerytalne może przybrać formę funduszu inwestycyjnego, rachunku papierów wartościowych w domu maklerskim, ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym lub lokaty bankowej.

Wpłaty dokonywane na IKE w roku kalendarzowym nie mogą przekroczyć kwoty odpowiadającej 300% prognozowanego przeciętnego wynagrodzenia miesięcznego w gospodarce narodowej na dany rok. W 2009 r. limit ten został określony na poziomie 9576 zł. Dodatkowy limit wpłat przewidziano również dla osób małoletnich (pomiędzy 16 a 18 rokiem życia), których wpłaty na IKE nie mogą przekroczyć dochodów uzyskanych przez te osobę w danym roku z tytułu umowy o pracę.

Po przekroczeniu rocznego limitu, instytucja finansowa ma obowiązek przekazania nadpłaconej kwoty w sposób określony w umowie o prowadzenie IKE. Może więc zwrócić nadpłatę posiadaczowi IKE lub otworzyć dla niego odrębny rejestr lub rachunek na którym będą gromadzone dodatkowe oszczędności niezaliczane do IKE. Roczne ograniczenie nie jest oczywiście stosowane w przypadku dokonywania wypłat transferowych z jednego IKE na drugie. Wówczas przekazywana jest całość zgromadzonych środków, bez względu na ich wielkość.

Warto pamiętać, że założenie indywidualnego konta emerytalnego nie oznacza zobowiązania do comiesięcznych wpłat na konto aż do czasu przejścia na emeryturę. Częstotliwość wpłat określa się w umowie z instytucją finansową (np. kwartalnie, półrocznie czy nawet rocznie). Zwykle podawane są minimalne wysokości jednorazowych wpłat i minimalnej sumy wpłat w ciągu roku. W większości przypadków nie trzeba się zobowiązywać do regularnego oszczędzanie. Możliwy jest wybór takiego IKE, które nie wymaga obowiązkowego opłacania regularnej składki. Wówczas, gdy z określonych powodów nie będzie możliwe dokonywanie wpłaty na IKE (np. z powodu utraty pracy lub innych nieprzewidzianych wydatków), umowa o prowadzenie IKE nie wygaśnie a zgromadzone środki są dalej pomnażane.

Środki gromadzone na IKE traktowane są jak indywidualne oszczędności i w przypadku śmierci posiadacza konta są przekazywane wskazanym przez niego osobom. W umowie o prowadzenie IKE oszczędzający może wskazać jedną lub więcej osób, którym zostaną wypłacone środki zgromadzone na IKE w przypadku jego śmierci. Dyspozycję tę można zmieniać w trakcie prowadzenia IKE. Jeżeli oszczędzający nie wskaże w umowie osób dziedziczących środki, wchodzą one do spadku. Inaczej może być w jedynie w przypadku umowy ubezpieczenia na życie z ubezpieczeniowym funduszem kapitałowym - kwestie wypłaty środków po śmierci ubezpieczonego reguluje umowa z zakładem ubezpieczeń na życie. Osoba uprawniona do środków zgromadzonych na IKE zmarłego może dokonać wypłaty transferowej na swoje IKE lub do pracowniczego programu emerytalnego (czyli powiększyć swoje oszczędności emerytalne).

W trakcie trwania umowy o prowadzenie IKE możliwe jest dokonanie częściowych wypłat zgromadzonych środków. Taka sytuacja może nastąpić jedynie w przypadku nie zachodzenia przesłanek do wypłaty lub wypłaty transferowej. Częściowy zwrot środków z IKE powoduje obowiązek odprowadzenia należnego podatku dochodowego od zysków kapitałowych.
Środki emerytalne zgromadzone na IKE można wypłacić po osiągnięciu 60 lat lub nabyciu uprawnień emerytalnych i ukończeniu 55 roku życia i spełnieniu dodatkowych wymogów ustalonych przez ustawę.

Materiał został przygotowany przez starszego specjalistę w BRU Mariusza Denisiuka