śmieszno i durno
/ 93.105.106.* / 2009-08-08 11:21
ODKRYCIE ZŁOŻA MIEDZI
Podobnie jak wiele dziedzin życia gospodarczego naszego kraju, również polska geologia w początkach PRL-u od 1945 roku do 1970 roku dokonała wielkich osiągnięć. Trudno wyliczyć wszystkie działy, w których osiągnięcia w zakresie geologii bardzo wydatnie wpłynęły na szybkie uprzemysłowienie kraju. Szczególnie cennym rezultatem intensywnych badań i poszukiwań geologicznych było odkrycie olbrzymich złóż węgla brunatnego, tarnobrzeskiej siarki oraz Lubińskiej miedzi.
Właśnie nowo odkryte złoża miedzi, a szczególnie niektóre dane o jej geologicznych warunkach występowania, stanowią główny temat opracowania. Nie jest to pierwsze opracowanie dotyczące spraw dolnośląskiej miedzi. Wcześniej na podobny temat ukazało się wiele rozpraw naukowych oraz dwie książeczki popularnonaukowe: B. Petrażyddego pt. "Miedź" i Z. Tempskiego pt. ,,Czerwone runo".
Chociaż obaj autorowie nawiązują do polskiej miedzi, to zagadnienia jej złóż i geologicznych warunków występowania w obu wymienionych pracach są potraktowane bardzo ogólnie. Zatem ten opis stanowi niejako uzupełnienie dwóch poprzednich, zwłaszcza w zakresie geologii.
Należy również zwrócić uwagę, że obecnie w poszukiwaniach geologicznych w Polsce nie można już liczyć na szczęśliwy przypadek", jak to się jeszcze niekiedy przyjmuje.
Podobnie odkrycie Lubińskiej miedzi nie było przypadkowe.
Poprzedziły je długotrwałe prace poszukiwawcze i gruntowne studia wszystkich materiałów geologicznych, co umożliwiło wytypowanie obszarów perspektywicznych i skoncentrowanie na nich badań, które w konsekwencji doprowadziły do dokładnego poznania budowy geologicznej i dokonania wielkiego odkrycia.
DAWNIEJ EKSPLOATOWANE ZŁOŻA MIEDZI W POLSCE
Odkryte przez polskich geologów złoża miedzi w północnej części Dolnego Śląska należą niewątpliwie do największych tego typu złóż na świecie. Doniosłość tego odkrycia potęguje fakt, że przed drugą wojną światową nasze zasoby miedzi były tak nieznaczne, że Polska nie była wymieniana na liście producentów miedzi, a zużycie tego metalu, w całości pokryte z importu, w 1938 r. wyniosło zaledwie 18 000 ton. Wartość ta, chociaż bardzo niska, określa zapewne ówczesne potrzeby kraju.
A jak wyglądały uprzednio znane i niegdyś eksploatowane złoża. Otóż w pracach oryginalnych i niektórych podręcznikach geologii, przy omawianiu surowców mineralnych Polski, jako miejsca występowania złóż miedzi, najwcześniej wymieniane są: Miedzianka i Miedziana Góra koło Kielc oraz Miedzianka i Radzimowice (Stara Góra) w Sudetach.
Złoża te w świetle nowych odkryć omawia się raczej ze względów historycznych. Niemniej już po 1950r prawie wszystkie miejsca ich występowania zostały ponownie zbadane, a wyniki opublikowane. Ponieważ niektórzy autorzy nowych opracowań w dalszym cią-gu wysuwają pewne koncepcje poszukiwawcze, przeto złoża te, choć nie mają aktualnie znaczenia przemysłowego, nadal interesują geologów. Znajomość tych złóż ułatwia zrozumienie wielu zagadnień wiążących się także z powstaniem miedzi cechsztyńskiej.
Miedzianka to wieś i wzgórze o tej samej nazwie położone w zachodniej części Gór Świętokrzyskich, w pobliżu Chęcin. Pod względem geologicznym Miedzianka leży w obrębie antykliny (siodła) Chęcińskiej. Antyklina ta w części centralnej zbudowana jest z łupków i piaskowców dolnego kambru, osłoniętych wapieniami dewońskimi oraz piaskowcami i zlepieńcami dolnego triasu. Okruszcowanie związkami miedzi występuje tu w zmineralizowanych żyłach, przecinających nieregularnie wapienie środkowego ł górnego dewonu. Układają się one przeważnie w kierunku południowy wschód ? północny zachód równolegle do stref podłużnych dużych spękań skalnych - - uskoków. Występują zazwyczaj w postaci systemu drobnych, kilkucentymetrowych żyłek, ma-jących gdzieniegdzie nabrzmienia do 20 cm grubości.
W obrębie opisywanego złoża występują dwa główne typy mineralizacji kruszcowej: pierwotna -związana tylko z wapieniami dewońskimi, występująca w postaci żył oraz wtórna ? tworząca rudę krasową . W żyłach mineralnych, powstałych w rezultacie wtórnego zabliźnienia szczelin skalnych, minerały kruszcowe występują w postaci nieregularnych skupień ziarnistych, rozpuszczonych w żyłach białego kalcytu lub w druzgotach wapiennych. W tym typie złoża najczęściej spotykanym minerałem jest chalkopiryt CuFeS2. Tworzy on często nieregularne przerosty ze znacznie rzadszym miedzian-kitem --2Cu3AsS3 . ZnS, a sporadycznie galeną PbS. W żyłach mineralnych dość powszechny jest także chalkozyn Cu2S. Jednak w czasie eksploatacji górniczej omawianego złoża wydobywana była głównie ruda krasowa. Zdaniem geologa Ż. Rubinowskiego, który badał to złoże w latach 1951-1953, ruda ta powstała jako produkt krasowego wietrzenia żył kruszcowych. Jest ona bowiem ściśle związana z silnie skrasowiałymi wapieniami. Zjawiska krasowe rozwinięte są w postaci systemu korytarzy, komór i kieszeni wypełnionych najczęściej okruchami skał wieku triasowego. Minerały kruszcowe występują tu w formie okruchó