Przyjęte w poniedziałek rozporządzenia to część rynkowa tzw. IV pakietu kolejowego, którego celem jest poprawa konkurencyjności i innowacyjności sektora kolejowego, polepszenie połączeń kolejowych między krajami UE, a także usunięcie barier na drodze do stworzenia jednolitego europejskiego obszaru kolejowego (Single European Railway Area).
Na pakiet złożyło się sześć propozycji legislacyjnych, w tym przyjęte już wcześniej trzy projekty dotyczące aspektów technicznych, takich jak np. wydawanie certyfikatów bezpieczeństwa czy ujednolicenie standardów technicznych na kolei, oraz trzy rynkowe, czyli odnoszące się do zarządzania sieciami kolejowymi i otwarcia rynku krajowych przewozów pasażerskich na podmioty z zewnątrz. Porozumienie z Parlamentem Europejskim w sprawie nowych regulacji wypracowano w kwietniu br.
Przepisy poparte przez europosłów w poniedziałek przewidują, że firmy unijne działające w sektorze kolei nie będą ograniczone do rodzimego rynku, lecz będą miały dostęp do sieci kolejowej we wszystkich krajach członkowskich. W rezultacie będą mogły zarówno oferować własne usługi (np. nowe przewozy na danej trasie), jak i starać się o kontrakty publiczne na równi z lokalnymi przewoźnikami.
Otwarcie krajowych rynków kolejowych przewozów pasażerskich ma nastąpić od 14 grudnia 2020 r.
Natomiast po siedmiu latach od przyjęcia i opublikowania przepisów przewoźnicy świadczący publiczne usługi kolejowe będą wyłaniani w drodze przetargów. Od tej reguły przewidziano nieliczne wyjątki. Wybranie przewoźnika bezpośrednio bez przetargu będzie możliwe, jeżeli pozwoli to zapewnić lepszą jakość usług (np. punktualne kursowanie pociągów) albo lepszą wydajność kosztową.
Przewoźnik świadczący publiczne usługi kolejowe będzie mieć zobowiązania wynikające z prawa pracy i praw socjalnych w UE oraz krajach członkowskich.
Bezpośredni wybór przewoźnika bez przetargu będzie możliwy, gdy będzie chodziło o usługi publiczne nieprzekraczające minimalnych progów dotyczących liczby pasażerów czy wartości.
Reforma ma też wzmocnić niezależność i bezstronność firm zarządzających infrastrukturą kolejową, aby zapewnić, że faktycznie wszyscy przewoźnicy będą mieli do niej równy dostęp.
Według unijnych urzędników większa konkurencja na rynkach przewozów kolejowych ma przynieść wymierne korzyści pasażerom, w tym obniżkę cen biletów i poprawę jakości podróżowania.
Rozporządzenia wymagają jeszcze zatwierdzenia przez cały Parlament Europejski.
