Karta Nauczyciela. Prawa i obowiązki nauczyciela

Karta Nauczyciela to szczególna ustawa, która odnosi się do nauczycieli, wychowawców i pedagogów. Jest ustawą szczególną głównie w stosunku do Kodeksu Pracy, który przecież jest stosowany w odniesieniu do każdego pracownika.

Karta Nauczyciela może być stosowana różnie do różnych nauczycieli. Chodzi tu przede wszystkim o podstawę, na jakiej jest zatrudniony. Stosunek pracy jest nawiązywany na podstawie umowy o pracę lub mianowania zgodnie z kwalifikacjami nauczyciela. Stosunek pracy nauczyciela kontraktowego jest nawiązywany poprzez podpisanie umowy o pracę na czas nieokreślony.

Zgodnie z zapisami nowelizacji Karty Nauczyciela wszyscy nauczyciele muszą być zatrudnieni wyłącznie na umowę o pracę. Dotyczy to szczególnie nauczycieli w publicznych przedszkolach, a także w placówkach, które są prowadzone przez osoby fizyczne i prawne, które nie są jednostkami samorządu terytorialnego, a także placówek niepublicznych. Najkrócej rzecz ujmując, nauczyciele nie mogą pracować na podstawie umów cywilnoprawnych albo prowadząc działalność gospodarczą.

Od 2018 roku obowiązują też nowe zasady związane ze zwalnianiem nauczycieli, którzy są niezdolni do pracy z powodu choroby. Na mocy przepisów, jeśli taki nauczyciel będzie niezdolny do pracy przez okres, który przekracza 182 dni, to stosunek pracy ulega rozwiązaniu. Jeśli niezdolność do pracy jest spowodowana gruźlicą albo ciążą to rozwiązanie stosunku pracy możliwe jest dopiero po 270 dniach. Czas ten można przedłużyć o 12 miesięcy, jeśli nauczyciel ma prawo do świadczenia rehabilitacyjnego albo jeśli udzielono mu urlopu dla poratowania zdrowia.

Karta Nauczyciela określa też liczbę godzin nauczycieli. I tak: pedagodzy, logopedzi, terapeuci pedagogiczni, doradcy zawodowi nie mogą pracować więcej niż 22 godziny tygodniowo, a nauczyciele i specjaliści pedagogiki specjalnej mają pracować 20 godzin w tygodniu.

W przypadku nauczyciela mamy do czynienia z tzw. pensum. Z uwagi na specyfikę pracy jest to odmienny niż w przypadku innych pracowników czas pracy. „Zwykły” pracownik ma przeciętnie 40 godzin pracy w tygodniu. Pensum nauczyciela to 18/18 zakładając, że godzina równa jest 45 minut zajęć lekcyjnych. Żeby więc nauczyciel był objęty Kartą Nauczyciela, trzeba go zatrudnić w wymiarze 9/18 pensum.

Jeśli szkoła musi obsadzić nauczycieli z określonymi kwalifikacjami, to organ prowadzący może przenieść nauczyciela bez jego zgody w inne miejsce na czas nie dłuższy niż 3 lata, zachowując prawo do zajęcia uprzednio zajmowanego stanowiska po powrocie, o ile zapewniony będzie czterodniowy tydzień pracy, wypłacony dodatek za uciążliwość (20 proc. wynagrodzenia), a także zakwaterowanie.

Nauczyciele najczęściej zwalniani są z powodu zmian organizacyjnych, które powodują zmniejszenie liczby oddziałów szkolnych albo takiej zmianie planu lekcji, że nie można zatrudnić nauczyciela w pełnym wymiarze. Wtedy nauczyciel może złożyć pozew do Sądu Pracy, twierdząc, że przyczyna zwolnienia jest mało konkretna. Termin wypowiedzenia w przypadku nauczyciela to trzy miesiące. W praktyce informacja o zwolnieniu powinna być przekazana do końca maja roku, który poprzedza nowy rok szkolny. W przypadku nauczyciela mianowanego wypowiedzenie jego umowy możliwe jest tylko wtedy gdy rzeczywiście nie ma możliwości przydzielenia odpowiedniej ilości godzin.