Kto może założyć fundację?
Zgodnie z przepisami Ustawy o fundacjach z dnia 6 kwietnia 1964 roku "fundację mogą ustanowić osoby fizyczne niezależnie od ich obywatelstwa i miejsca zamieszkania". Oznacza to, że fundację założyć może zarówno obywatel Polski, jak i cudzoziemiec. Ponadto fundatorem może być osoba prawna, której siedziba mieści się w Polsce lub za granicą.
Fundatorem może być także kilka osób fizycznych, prawnych lub grupa mieszana składająca się z osób prawnych i fizycznych.
Jaka jest rola fundatora?
Głównym zadaniem osoby zakładającej fundacje jest przede wszystkim złożenie w formie aktu notarialnego oświadczenia o ustanowieniu fundacji, przeznaczeniu na jej rzecz określonego majątku, sporządzenie statutu oraz zarejestrowanie fundacji w Krajowym Rejestrze Sądowym.
Zgodnie z prawem po powołaniu fundacji fundator nie ma obowiązku uczestniczyć w jej dalszych działaniach. Nie oznacza to jednak, że nie może on włączyć się w jej działalność.
Określenie celów fundacji. Jak działa fundacja?
Cele fundacji muszą być społecznie lub gospodarczo użyteczne, a także muszą być zgodne z podstawowymi interesami RP. Wobec tego mogą one dotyczyć:
- ochrony zdrowia,
- oświaty i wychowania,
- opieki i pomocy społecznej,
- ochrony środowiska,
- rozwoju gospodarki lub nauki,
- kultury i sztuki,
- opieki nad zabytkami.
Fundacja może również realizować inne cele charytatywne, społeczne lub gospodarczo użyteczne, jeżeli mają one charakter publiczny.
Fundusz założycielski
Kolejnym zadaniem fundatora jest określenie funduszu założycielskiego, czyli przeznaczenie na rzecz fundacji pewnego majątku. Na fundusz założycielski mogą składać się nie tylko pieniądze, ale również papiery wartościowe, rzeczy ruchome i nieruchome, które zostaną oddane na własność danej fundacji. Następnie majątek ten ma służyć umożliwieniu fundacji rozpoczęcia działań zgodnych z jej celami.
Warto wiedzieć, że przepisy prawa nie określają minimalnej ani maksymalnej wysokości funduszu założycielskiego, dlatego też decyzja o wysokości przekazanego majątku należy do fundatora. Ponadto, jeżeli fundatorów jest kilka, wówczas muszą oni porozumieć się i jasno określić, jaki majątek przekaże każdy z nich.
Czym jest akt fundacyjny i czy można go odwołać?
Akt fundacyjny to z kolei jedna z trzech podstawowych czynności niezbędnych do powołania fundacji. Dokument ten to tzw. oświadczenie woli fundatora, które ma na celu założenie fundacji, określenie jej celów oraz wskazanie majątku przeznaczonego na realizację owych celów. Akt fundacyjny musi być sporządzony w formie aktu notarialnego.
Prawo dopuszcza również możliwość sporządzenia aktu za granicą pod warunkiem, że został on przygotowany przez polskiego konsula, który uzyskał od Ministra Sprawiedliwości pisemne upoważnienie wydane na wniosek Ministra Spraw Zagranicznych.
Forma aktu notarialnego nakłada na fundatora pewne obowiązki, co oznacza, że po sporządzeniu aktu ma on obowiązek zrealizowania zawartych w nim zobowiązań. W związku z tym odwołanie go możliwe będzie wyłącznie do czasu wpisu fundacji do KRS. Wówczas akt fundacyjny może zostać odwołany przez fundatora lub, jeśli fundatorów było kilku, konieczne będzie przygotowanie oświadczenia przez wszystkie osoby.
Statut fundacji - co powinien zawierać?
Kolejny istotny dokument to statut fundacji, który ściśle określa działania danej organizacji. Określa się w nim:
- nazwę fundacji - musi być taka sama, jak w innych dokumentach, w tym w akcie fundacyjnym,
- siedzibę fundacji,
- majątek fundacji - wysokość funduszu założycielskiego,
- cele fundacji,
- formy i zakres działalności fundacji.
Każda fundacja musi również mieć zarząd, który będzie ją reprezentował i kierował jej działalnością. Wobec tego w statucie fundacji należy określić skład i organizację zarządu, a także jasno wskazać sposób jej powoływania, obowiązki oraz uprawnienia zarządu i jego członków.
Ile kosztuje rejestracja fundacji?
Fundator musi dokonać rejestracji fundacji w KRS. W tym celu składa następujące formularze:
- KRS-W20 - w którym dokonuje zgłoszenia fundacji,
- KRS-WK - w którym zgłasza osoby, które wejdą w skład zarządu lub innego organu nadzorczego fundacji,
- KRS-WM - jeżeli fundacja ma prowadzić działalność gospodarczą i chce ją rozpocząć po zarejestrowaniu organizacji.
Złożenie wniosków wiąże się również z uiszczeniem obowiązkowym opłat. Jeżeli fundacja rejestrowana jest tylko w KRS, wówczas opłata wyniesie 250 zł. Z kolei opłata dla fundacji, która rejestrowana jest w KRS oraz dodatkowo w rejestrze przedsiębiorców, wynosić będzie 600 zł (500 zł opłaty sądowej oraz 100 zł opłaty za obowiązek ogłoszenia w Monitorze Sądowym i Gospodarczym).
Jaki jest koszt podpisania notarialnego aktu założycielskiego?
Kolejne opłaty, z jakimi musi liczyć się fundator to koszty związane ze sporządzeniem aktu założycielskiego u notariusza określane poprzez tzw. taksę notarialną. Jej wysokość zależna będzie od wartości majątku przeznaczonego na cele realizacji fundacji. Maksymalne stawki taksy notarialnej wyznacza Rozporządzenie Ministra Sprawiedliwości z dnia 28 czerwca 2004 r. w sprawie maksymalnych stawek taksy notarialnej.
Zgodnie z nim wynoszą one:
- do 3 000 zł - 100 zł,
- powyżej 3 000 zł do 10 000 zł 100 zł + 3 proc. od nadwyżki powyżej 3 000 zł,
- powyżej 10 000 zł do 30 000 zł - 310 zł + 2 proc. od nadwyżki powyżej 10 000 zł,
- powyżej 30 000 zł do 60 000 zł - 710 zł + 1 proc. od nadwyżki powyżej 30 000 zł,
- powyżej 60 000 zł do 1 000 000 zł - 1 010 zł + 0,4 proc. od nadwyżki powyżej 60 000 zł,
- powyżej 1 000 000 zł do 2 000 000 zł - 4 770 zł + 0,2 proc. od nadwyżki powyżej 1 000 000 zł,
- powyżej 2 000 000 zł - 6 770 zł + 0,25 proc. od nadwyżki powyżej 2 000 000 zł, nie więcej jednak niż 10 000 zł, a w przypadku czynności dokonywanych pomiędzy osobami zaliczonymi do I grupy podatkowej w rozumieniu przepisów Ustawy z dn. 28 lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn nie więcej niż 7 500 zł.
Czy można zarobić na prowadzeniu fundacji?
Prawo dopuszcza możliwość prowadzenia przez fundację działalności gospodarczej pod pewnymi warunkami. Zyski pobierane z działalności muszą być przeznaczone na działalność statutową, a więc nie mogą one zostać przeznaczone na dowolny cel.
Warto jednak wiedzieć, że za pracę w zarządzie fundacji, można otrzymywać wynagrodzenia za czynności wykonywane w związku z byciem członkiem zarządu. Wysokość takiego wynagrodzenia będzie zależna od dochodów fundacji, ustalonych zasad, zakresu obowiązków oraz stopnia specjalizacji poszczególnych członków zarządu.