Najdłuższe zamknięcie w historii moskiewskiej giełdy. Wszystko, co warto wiedzieć o MOEX

Jak podaje Bloomberg to najdłuższa przerwa w funkcjonowaniu rosyjskiej giełdy w historii. Spadek wartości rosyjskich spółek jest ogromny. Indeks MOEX, który odzwierciedla ogólną sytuację rynkową na rosyjskiej giełdzie, stracił ponad 45 proc. wartości, a rosyjskie spółki ponad pół bln dolarów. 

Z kolei Reuters informuje, że rubel od początku inwazji na Ukrainę, odnotował spadek aż o 75 proc. w porównaniu z okresem sprzed wojny. 

Warto pamiętać o tym, że koncerny pochodzące z Rosji są obecnie nie tylko na moskiewskiej giełdzie, ale także w Londynie czy Frankfurcie. Ich notowania na zachodnich giełdach zaliczają historyczne wręcz spadki, sięgające nawet 98 proc. 

W obecnym kształcie Moskiewska Giełda Papierów Wartościowych funkcjonuje od 19 grudnia 2011 r. Powstała w wyniku połączenia dwóch największych wówczas giełd, czyli Moskiewskiej Międzybankowej Giełdy Walutowej (MICEX) oraz Rosyjskiego Systemu Handlowego (RTS). Od 2012 r. działa jako Moscow Exchange (MOEX). 

W 1992 r. powstała giełda MICEX, a przed połączeniem i utworzeniem Moscow Exchange, około 550 instytucji było jej uczestnikami i generowało obrót o łącznej wartości ponad 20 bln rubli (ponad 90 proc. całkowitego obrotu giełdowego na rosyjskim rynku finansowym). RTS była z kolei giełdą, która dominowała obrót instrumentami pochodnymi. 

MOEX ma bardzo szeroką ofertę instrumentów finansowych, a wiele z nich nie występuje tradycyjnie na rynku giełdowym. Rynek walutowy oraz pieniężny generują największy obrót w strukturze całych obrotów na MOEX (po około 40 proc.), gdy instrumenty pochodne odpowiadają za około 15 proc., a akcje i obligacje za 3 proc. 

Jak wypada na tle innych światowych giełd? Według danych na 2016 r. była to 2. co do wielkości giełda pod względem wielkości obrotu instrumentami dłużnymi i 3. co do wielkości obrotu instrumentami pochodnymi. 

MOEX obejmuje akcje wielu największych rosyjskich firm, w tym Gazpromu (czołowy rosyjski koncern państwowy i największy wydobywca gazu ziemnego na świecie), Sbierbanku (największy rosyjski bank), Rosnieftu (największy koncern naftowy w Rosji) czy Lukoilu (drugie co do wielkości rosyjskie przedsiębiorstwo naftowe).

Akcje moskiewskiej giełdy są notowane pod indeksem MOEX. Zgodnie z informacjami z 2021 r. około 63 proc. akcji znajdywało się w wolnym obrocie, a największymi akcjonariuszami był Centralny Bank Rosji (niecałe 12 proc.), Sbierbank (około 10 proc.), Wnieszekonombank (ponad 8 proc.), Europejski Bank Odnowy i Rozwoju (około 6 proc.), a także amerykańska firma Capital Research and Management Company, która zarządza aktywami emerytalnymi o wartości ponad 1,3 bln dolarów na całym świecie. 

Amerykańscy inwestorzy posiadają ponad 36 proc. akcji moskiewskiej giełdy, a z kolei brytyjscy są w posiadaniu ponad 10 proc. Akcje MOEX ma ponad 360 tys. rosyjskich inwestorów detalicznych. 

Na czele zarządu stoją: Yury Denisov, Andrey Selyuk, Andrey Burilov, Igor Marich oraz Dmitry Shcheglov. 

Giełda MOEX to najważniejsze miejsce emisji i handlu instrumentami dłużnymi oraz udziałowymi w Rosji, chociaż wartość obrotu tych instrumentów jest najmniejsza w całej strukturze całkowitych obrotów generowanych na giełdzie. Na rynku akcji i obligacji dominuje silna koncentracja kapitalizacji. Około 10 największych spółek odpowiada za około 65 proc. całkowitej kapitalizacji. Jest to m.in. Gazprom, Sbierbank, Lukoil czy Rosneft. W grudniu 2011 r. kapitalizacja MOEX wyniosła 25 708 mld rubli, a w 2016 r. już 37 740 mld rubli. 

Instrumenty dłużne dopuszczone do obrotu to obligacje skarbowe, komunalne oraz korporacyjne. Przeważają obligacje korporacyjne, które notowały stały wzrost, podobnie jak obligacje skarbowe, których wartość nie rosła jednak tak szybko, jak w przypadku obligacji korporacyjnych. 

To, co wyróżnia giełdę w Rosji, to włączenie transakcji walutowych do instrumentów giełdowych, które w innych krajach są z nich wyłączone. To najbardziej kluczowy segment, który generuje ponad 80 proc. całkowitych obrotów (rynek walutowy wraz z rynkiem pieniężnym). Na giełdzie przeprowadzane są transakcje fx swap, forward czy spot. Najważniejsze z instrumentów rynku walutowego to operacje swapowe oraz natychmiastowe, które razem tworzą prawie całość rosyjskiego, giełdowego rynku walutami (około 98 proc.). 

Handel odbywa się przede wszystkim na rynku USD/RUB. Mniejszym udziałem może pochwalić się para EUR/RUB, a kolejnym para walutowa EUR/USD. Średni dzienny wolumen obrotu na wszystkich parach walutowych wyniósł w 2014 r. 22,4 mld dolarów. Giełda w Moskwie promuje także handel innymi walutami, w tym w szczególności relacją walutową RUB/CNY (waluta Chińskiej Republiki Ludowej). Od 2014 r. rozpoczęto także handel GBP oraz HKD (waluta Hongkongu). 

To jedna z 10 największych platform giełdowych do handlu instrumentami pochodnymi na świecie. Wartość rynku instrumentów pochodnych odpowiada średnio za 15 proc. całkowitego obrotu na moskiewskiej giełdzie. Choć jest to trzeci co do wielkości segment (za rynkiem walutowym i pieniężnym), radzi sobie całkiem dobrze. Umożliwia obrót m.in. kontraktami opcyjnymi, akcjami rosyjskich i zagranicznych spółek, parami walutowymi, metalami szlachetnymi czy energią. 

Kontrakty terminowe na indeks RTS w 2014 r. znalazły na się 6. miejscu wśród najaktywniejszych na świecie instrumentów pochodnych na indeksy giełdowe. Rosyjska giełda może pochwalić się także najlepszą płynnością co do kontraktów terminowych na USD/RUB. Na giełdzie notowanych jest 58 rodzajów kontraktów terminowych oraz 18 rodzajów opcji. 

Pod koniec marca giełda w Rosji wznowiła działalność, choć możliwy jest obrót akcjami jedynie 33 z 50 spółek wchodzących w skład indeksu MOEX. Władze zakazały jednak sprzedaży akcji cudzoziemcom, dlatego można mówić jedynie o częściowym otwarciu giełdy. Po przemówieniu Putina z 21 września 2022 r. indeks giełdy zanotował spadek rzędu 5 proc. To słowa o "częściowej mobilizacji" wpłynęły na kursy największych spółek.