NIK zbadała 21 ośrodków pomocy społecznej w 7 województwach. Sprawdzano na ile działania lokalnych władz mające ograniczyć ubóstwo na ich terenie były skuteczne.
Jak czytamy w raporcie NIK, działania koncentrowały się przede wszystkim na wypłacie zasiłków i pomocy żywnościowej, która w nagłych przypadkach obejmowała potrzebujących nawet jeszcze przed wydaniem decyzji administracyjnych.
"W zakresie zaspokajania podstawowych potrzeb życiowych była więc to pomoc skuteczna, natomiast w niewielkim stopniu planowano ją tak, by w efekcie prowadziła do usamodzielnienia się osób żyjących w ubóstwie. NIK stwierdziła również, że gminy rzadko samodzielnie rozpoznawały potrzeby takich osób. Tylko w 6 skontrolowanych ośrodkach wystąpiły pojedyncze przypadki, w których wsparcie przyznano z urzędu. W pozostałych - otrzymali je ci, którzy złożyli wniosek o pomoc" - czytamy w raporcie.
Jak podaje Izba, w 2018 roku w skrajnym ubóstwie żyło 5,4 proc. Polaków. W ubóstwie relatywnym żyło 14,2 proc. osób, a ustawowym (czyli takim, gdzie dochód pozwala ubiegać się o świadczenia pieniężne) - 10,9 proc.
Jak wynika z analizy socjodemograficznej, wykonanej na potrzeby kontroli NIK, w 2018 r. statystycznym podopiecznym skontrolowanych ośrodków pomocy społecznej była samotna, 48-letnia kobieta z wykształceniem zawodowym korzystająca ze wsparcia państwa co najmniej przez 6 lat.
"Długotrwałe korzystanie z pomocy - co najmniej przez 3 lata, ale także ponad 10 lat, a nawet 25 - dotyczyło 70 proc. wszystkich analizowanych przypadków. Często był to efekt problemów materialnych wynikających z niepełnosprawności czy długotrwałej i ciężkiej choroby, a w konsekwencji z niemożności podjęcia pracy" - czytamy w raporcie.
Z kompleksową pomocą, która mogłaby pomóc w wychodzeniu z takich sytuacji, nie jest jednak najlepiej.
"Co prawda, w badanych gminach obowiązywały długoletnie strategie rozwiązywania problemów społecznych (poza gminą Jeziorany), to jednak w wielu przypadkach tylko pośrednio obejmowały one problematykę związaną ze wsparciem osób ubogich - najczęściej pojawiała się w kontekście bezrobocia, niepełnosprawności, czy długotrwałej lub ciężkiej choroby" - czytamy w raporcie. "W dodatku analizy przeprowadzane na potrzeby takich dokumentów były najczęściej nieaktualne. Na 21 samorządów w 9 długoletnie strategie rozwiązywania problemów społecznych weszły w życie ponad trzy lata temu, a w przypadku dwóch gmin (Toruń i Tłuszcz) ponad 10 lat temu. Przez ten czas znacząco spadło bezrobocie, a wzrosło np. zapotrzebowanie na zapewnienie usług opiekuńczych osobom starszym.
NIK zauważa też, że w większości kontrolowanych samorządów identyfikowanie osób potrzebujących pomocy odbywało się w sposób niesformalizowany.
W sumie, od 2015 do 2018 skontrolowane gminy wydały na wsparcie osób i rodzin znajdujących się w trudnej sytuacji materialnej ponad 477,5 mln zł, z tego na zasiłki okresowe przeznaczono prawie 109 mln zł, na zasiłki stałe niemal 107,5 mln zł, a na dożywianie niemal 71 mln zł.
Zapisz się na nasz specjalny newsletter o koronawirusie
Masz newsa, zdjęcie lub filmik? Prześlij nam przez dziejesie.wp.pl