Pod względem nakładów na środki trwałe w zakresie ochrony środowiska województwo mazowieckie należy do ścisłej krajowej czołówki. W 2018 roku – z którego są ostatnie pełne dane GUS i Głównego Inspektora Ochrony Środowiska - zajęło drugie miejsce (po śląskim). Mazowsze plasuje się również na drugim miejscu w Polsce pod względem powierzchni prawnie chronionych obszarów o szczególnych walorach przyrodniczych. To ponad 10,5 tys. km kw., co stanowi ok. 10% powierzchni chronionych w naszym kraju.
Wśród skarbów przyrodniczych regionu jest m.in. Kampinoski Park Narodowy. Nie ma drugiej stolicy europejskiej z tak wielkim i dobrze zachowanym kompleksem leśnym jak Puszcza Kampinoska tuż za rogatkami miasta.
Mazowiecki Instrument Wsparcia Ochrony Powietrza
Walorów przyrodnich nie brakuje, ale zagrożeń dla środowiska jest jeszcze więcej. Smog jest jednym z tych, o których mówi się ostatnio wyjątkowo duża. Mazowiecka uchwała antysmogowa została przyjęta jako trzecia w Polsce - weszła w życie 11 listopada 2017 r. Jej efekty będą tak naprawdę zauważalne w 2023 r., ponieważ do końca 2022 r. zostaną wymienione najbardziej emisyjne źródła ciepła.
Już od prawie czterech lat w regionie można instalować tylko piece spełniające wymogi ekoprojektu, a od dwóch lat realizowany jest program wsparcia dla gmin w działaniach służących ochronie powietrza - Mazowiecki Instrument Wsparcia Ochrony Powietrza (MIWOP).
W ciągu dwóch lat na działania takie jak przeprowadzenie inwentaryzacji źródeł ciepła, akcje edukacyjno-informacyjne, tworzenie i rewitalizacja terenów zieleni, zakup drona badającego skład dymu, zakup czujników jakości powietrza i oczyszczaczy powietrza przeznaczono blisko 31 mln zł.
- Obecnie trwa trzecia edycja MIWOP, program nabiera rozpędu, jest coraz więcej zainteresowanych podmiotów. Bardzo często zapominamy o tym, kto realizuje i kto na swoich barkach dźwiga największy ciężar działań naprawczych wynikających z programu ochrony powietrza: to samorządy - podkreślał Marcin Podgórski podczas debaty o walce ze smogiem na szczycie Togetair 2021. - Ostatnio pojawiło się narzędzie finansowe, które wesprze gminy w tych działaniach operacyjnych i to bardzo dobrze. Cieszymy się, że Narodowy Fundusz takie narzędzie uruchomił, natomiast wydaje się, że to wciąż za mało – powiedział.
Oczywiście sporo jeszcze brakuje do tego, by wszyscy mieszkańcy województwa mogli odetchnąć pełną piersią. Według danych GUS w 2018 r. województwo zajmowało drugie miejsce w kraju (za śląskim) pod względem emisji substancji pyłowych z zakładów szczególnie uciążliwych dla środowiska.
W województwie notowane są znaczne przekroczenia poziomów dopuszczalnych dla pyłu zawieszonego PM10 i PM2,5. Co roku ok. 6 tys. mieszkańców Mazowsza umiera z powodu złej jakości powietrza. Ponad pół miliona wizyt u specjalistów, 12 tys. nowych przypadków hospitalizacji, to tylko niektóre konsekwencje chorób wywołanych przez smog.
Chwyć wodę. Wczuj się w klimat
Jednym z wielkich wyzwań środowiskowych jest zapobieganie marnowaniu wody, która przy ulewnych opadach bezpowrotnie jest tracona. Mazowsze jest regionem typowo rolniczym, dlatego okresy suszy spowodowane zmianami klimatu będzie mieć znaczący na sytuację ekonomiczną mieszkańców. Największe miasta Mazowsza – Warszawa, Płock i Radom – podejmują już działania w tym obszarze.
W Warszawie w ramach programu „Warszawa chwyta wodę” udzielane są dotacje na instalację urządzeń małej retencji wody - przydomowych zbiorników na deszczówkę, skrzynek rozsączających lub studni chłonnych.
Projekt „Drugie życie mazowieckiej deszczówki” zakłada wykonanie systemów zbierania wody deszczowej z budynków użyteczności publicznej będących własnością samorządu województwa mazowieckiego w Warszawie i w Radomiu.
Zebraną wodę będzie można wykorzystać do podlewania zieleni przez daną instytucję w okresach bezdeszczowych lub nieodpłatnie przekazywać okolicznym mieszkańcom. Płock i Radom przystąpiły do podobnych działań w ramach projektu Ministerstwa Środowiska „Wczujmy się w klimat”, ponadto Radom realizuje projekt LIFE „Adaptacja do zmian klimatu poprzez zrównoważoną gospodarkę wodą w przestrzeni miejskiej Radomia”.
Wyzwania stawia także gospodarka odpadami komunalnymi, których masa ciągle rośnie. Samorząd dostrzega m.in. potrzebę zwiększania mocy przerobowych instalacji do zagospodarowania odpadów zielonych i innych bioodpadów.
Aktualnie systemem selektywnego zbierania odpadów objęte są również odpady kuchenne (ulegające biodegradacji), które powinny być zagospodarowywane w biogazowniach. W województwie funkcjonuje wprawdzie pięć biogazowni rolniczych, ale nie ma biogazowni do przetwarzania odpadów pochodzenia komunalnego. Luka inwestycyjna w tym zakresie ma zostać zniwelowana w najbliższych latach.
Materiał partnera: TOGETAIR