Im bliżej wyborów, tym politycy - zwłaszcza z partii prawicowych - coraz mocniej straszą Brukselą. Konkretnie tym, że Unia Europejska wchodzi buciorami w wewnętrzne sprawy Polski. Jest szczególnie akcentowany przez rządzących, którzy starają się przekonać rodaków, że jeśli stracą władzę na rzecz opozycji, stracimy suwerenność wobec UE.
Brukselskie strachy, których zasadność na bieżąco analizujemy w money.pl, zostawiamy chwilowo na boku. Po to, by przyjrzeć się - być może - największym pozytywom bycia w UE. Mowa o dotacjach, które Polska w ciągu ostatnich kilkunastu lat otrzymała na rozwój infrastruktury transportowej.
Poprosiliśmy państwowe Centrum Unijnych Projektów Transportowych o podsumowanie dotacji, które od 2007 r. (gdy powstał CUPT) do 2023 r. przyznano na rozwój infrastruktury w kraju - zarówno podległej samorządom, jak i rządowi. W tym tekście skupiamy się na inwestycjach drogowych, choć dotowane są także m.in. lotniska czy komunikacje miejskie.
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Unijne dotacje dla inwestycji transportowych za rządów PO-PSL i PiS
"Łącznie w latach 2007-2022 w ramach funduszy koordynowanych przez CUPT unijne dofinansowanie otrzymały 1103 projekty" - informuje Centrum w odpowiedzi na pytania money.pl. Łączna wartość dotacji wynosi ok. 199,7 mld z.
Dzieląc to na rządy PO-PSL (2007-2015) oraz Zjednoczonej Prawicy (od 2015 r. dotąd), za "czasów" Donalda Tuska Polska na inwestycje transportowe poszło ok. 103 mld zł wsparcia z UE, a za Jarosława Kaczyńskiego - ok. 96,7 mld zł.
Pamiętać przy tym należy, że samo przygotowanie inwestycji oraz wniosku o dotację to proces co najmniej kilkuletni, więc data przyznania pieniędzy niekoniecznie wskazuje, ile dany rząd - mówiąc kolokwialnie - "załatwił" unijnych pieniędzy na drogi, kolej itp.
Drogowy kręgosłup kraju niekwestionowanym rekordzistą
CUPT na prośbę money.pl wskazał rekordowe dotacje, które przyznano każdego roku od początku istnienia instytucji. Pierwsze projekty otrzymały wsparcie w 2009 r. Jak wyjaśnia Centrum, dwa "puste" lata wynikają z tego, że wówczas unijna perspektywa dopiero się rozpoczynała. Ale jak pieniądze zaczęły płynąć, to wartkim nurtem.
Wśród dróg, na których budowę Polska otrzymała największe wsparcie, na początku wymienić należy tzw. drogowy kręgosłup kraju, czyli autostradę A1. UE w 2009 r. przyznała 4 mld 576 mln 265 tys. zł na odcinek Pyrzowice - Maciejów - Sośnica. To zarazem najwyższe dofinansowanie unijne na inwestycję transportową w kraju.
Na tym jednak pomoc z Unii się nie skończyła. W 2020 r. ponad 1 mld 698 mln 156 tys. zł otrzymała budowa odcinka A1 od obwodnicy Częstochowy do Tuszyna. To tutaj kilka miesięcy temu wstęgę przecinał premier Mateusz Morawiecki.
Rekordy na drogach ekspresowych S8, S14 oraz autostradzie A8
Z A1 związana jest także druga co do wielkości dotacja. Chodzi o budowę drogi ekspresowej S8 w województwie łódzkim - od miejscowości Walichnowy do wspomnianej autostrady. W tym przypadku mowa o kwocie 3 mld 581 mln 234 tys. zł, co jest rekordem 2012 r.
Ekspresową "ósemką" z A1 możemy dojechać do zachodniej obwodnicy Łodzi, czyli drogi ekspresowej S14, która od lipca 2023 r. łączy S8 z autostradą A2. W tym przypadku dotacja wyniosła ok. 903 mln 631 mln 173 tys. zł, co jest rekordem 2021 r.
Drogą ekspresową S8 można jechać oczywiście dużo dalej - aż do Wrocławia. I tam UE zostawiła po sobie niemały ślad. Na budowę autostradowej obwodnicy stolicy Dolnego Śląska (A8) Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad otrzymała w 2013 r. ponad 2 mld 646 mln 159 tys. zł.
Szybkie połączenie między Tatrami a Bałtykiem
Trzecią inwestycją drogową, na którą UE wyłożyła najwięcej pieniędzy, są w zasadzie dwie trasy: autostrada A4 na odcinku Krzyż - Rzeszów oraz droga ekspresowa S19 (Via Carpatia) między węzłami Rzeszów Zachód - Świlcza. Wsparcie finansowe w wysokości ponad 2 mld 969 mln 50 tys. zł było najwyższym przyznanym w 2010 r.
Na liście rekordów dwukrotnie pojawia się droga ekspresowa S7. Mówimy o alternatywie dla "drogowego kręgosłupa kraju", czyli autostrady A1. Trasą docelowo będzie można pojechać od Trójmiasta, przez Warszawę, Kielce i Krakowa do Rabki Zdrój. "Siódemka" na południe od stolicy Małopolski stanowi część tzw. nowej zakopianki.
Dotacje dla S7 były rekordzistkami 2015 i 2019 r. W tym pierwszym Bruksela przyznała dotację w wysokości ponad 1 mld 175 mln 674 tys. zł na odcinek Miłomłyn - Olsztynek. Cztery lata później zatwierdzono dofinansowanie w wysokości ok. 1 mld 43 mln 836 tys. zł na budowę fragmentu: Napierki - Płońsk.
Na koniec wspomnijmy o tegorocznym rekordzie. W 2023 r. najwyższą dotację uzyskało wydłużenie autostrady A2 na wschód od Warszawy. Mówimy konkretnie o odcinku Mińsk Mazowiecki - Siedlce, który otrzymał ok. 788 mln 365 tys. zł unijnego wsparcia.
Jacek Losik, dziennikarz money.pl