Upadłość konsumencka byłego przedsiębiorcy

Prowadzenie własnego biznesu wiąże się z ogromnym ryzykiem mającym związek z ewentualną odpowiedzialnością za zobowiązania wynikające z działalności gospodarczej. Polskie prawo dopuszcza różne warianty prowadzenia własnej firmy, od jednoosobowych działalności gospodarczych po spółki kapitałowe. Wybrane formy prawne, np. spółka z ograniczoną odpowiedzialnością, akcyjna, czy komandytowa (w odniesieniu do komandytariusza), pozwalają ograniczyć odpowiedzialność właścicieli danego podmiotu.

8 kwietnia 2019, 16:34

Nieco inaczej to wygląda w kontekście jednoosobowych działalności gospodarczych, które występują zdecydowanie najczęściej w powszechnym obrocie gospodarczym. W przypadku przedsiębiorców podlegających wpisowi do CEIDG nie występuje rozgraniczenie między majątkiem prywatnym, a firmowym. Oznacza to bowiem, że przedsiębiorca odpowiada również za zobowiązania wynikające z prowadzenia działalności swoim osobistym dobytkiem.

Jakie zatem ma możliwości osoba, która prowadzi działalność na własny rachunek, a utraciła zdolność do wykonywania wymagalnych zobowiązań pieniężnych i stała się niewypłacalna? Zgodnie z art. 21 ustawy Prawo upadłościowe, dłużnik jest zobowiązany do złożenia wniosku o upadłość przedsiębiorcy nie później niż w terminie 30 dni od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości. Z kolei podstawą złożenia wniosku o upadłość przedsiębiorcy jest osiągnięcie stanu niewypłacalności. Brak stosownego wniosku złożonego w odpowiednim czasie może przełożyć się na późniejsze oddalenie wniosku o upadłość konsumencką, która może być potrzebna do uzyskania finalnego oddłużenia.

Z praktycznego punktu widzenia jest to najczęstsza przyczyna do zamknięcia sobie drogi do oddłużenia przez byłych przedsiębiorców. Z reguły dłużnicy dokonują wykreślenia firmy z właściwego rejestru ignorując przepisy Prawa upadłościowego. W przypadku osób prowadzących jednoosobową działalność gospodarczą schemat postępowania winien być następujący:

powstanie stanu niewypłacalności;
złożenie wniosku o upadłość w terminie 30 dni;
ogłoszenie upadłości przez sąd lub oddalenie wniosku.

Gdyby sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości firmy np. z powodu ubóstwa masy upadłościowej (braku odpowiedniego majątku), to rozwiązaniem może być upadłość konsumencka. Po uprzednim wyrejestrowaniu firmy dłużnik zyskuje status konsumenta uprawniający go do skorzystania z drugiej procedury. Na etapie rozpatrywania wniosku o upadłość osoby fizycznej, która nie jest przedsiębiorcą dojdzie do weryfikacji:

powstania stanu niewypłacalności;
przyczyn niewypłacalności (wina umyślna lub rażące niedbalstwo w doprowadzeniu lub pogłębianiu stanu niewypłacalności).

Dodatkowo, sąd winien m.in. ustalić czy doszło do wcześniejszego złożenia wniosku o upadłość przedsiębiorstwa. Jeśli dłużnik nie wywiązał się z owego obowiązku, to sąd może oddalić wniosek o upadłość konsumencką. Pomocne w takiej sytuacji mogą być tzw. klauzule rozsądku (zasady humanitarne i względy słuszności) uzasadniające ogłoszenie upadłości konsumenckiej mimo wszystko.

Należy też pamiętać, że w ramach upadłości konsumenckiej umorzeniu podlegają też zobowiązania wynikające z wcześniej prowadzonej działalności gospodarczej, jak i wszystkie zobowiązania pieniężne za wyjątkiem: