efeneryda
/ 87.205.230.* / 2008-07-30 16:30
Czy wiemy, co jemy? – szkodliwe dla zdrowia dodatki do żywności
Streszczenie:
Różnorodność i szeroki asortyment produktów żywnościowych, doprowadził do sytuacji, w
której producenci w celu pozyskania konsumentów podwyższają atrakcyjność swoich
wyrobów. Umożliwia to szeroka gama tak zwanych dodatków do żywności (konserwantów,
barwników, emulgatorów, itd.). Niewątpliwie produkty takie kuszą swoim wyglądem i
walorami smakowymi, jednak ich spożywanie wiąże się z niekoniecznie świadomym
dostarczaniem do organizmu substancji szkodliwych. Przyczyną takiego stanu są
niezrozumiałe oznaczenia składu, umieszczane na etykietach produktów.
Celem artykułu jest przedstawienie wybranych, szkodliwych dla zdrowia, lecz powszechnie
stosownych dodatków funkcjonalnych.
Słowa kluczowe: żywność, dodatki, konserwanty, antyutleniacze, emulgatory, barwniki
1. Wstęp
Konserwowanie żywności nie jest pomysłem współczesnych lat. Nasi przodkowie w
celu przedłużenia trwałości produktów spożywczych wykorzystywali promienie słoneczne i
wiatr, stosowali wędzenie, a mięso i ryby konserwowali przy pomocy soli. Z czasem funkcje
te przejął przemysł spożywczy wykorzystując różne metody konserwowania, w tym
substancje chemiczne. Odpowiedni smak i wygląd osiąga się często dopiero przez dodanie nie
jednej, lecz wielu takich substancji [1].
Obecnie można kupić nieomal wszystko, a żywności jest nadmiar. Kilka rodzajów
chleba, masła, serów, wędlin i... czego tylko dusza zapragnie. Przebieramy w tych produktach
zwracając uwagę na opakowanie i cenę, często także na markę, rzadko jednak czytamy, co
jest napisane, zwykle drobnym drukiem na odwrocie pudełka. Bo i po co, jeśli i tak nie
rozumiemy symboli literowych, stosowanych do oznaczania składników żywności. Niektórzy
producenci często wykorzystują chemiczne konserwanty, aby utrzymać atrakcyjny wygląd
produktów, przedłużyć ich przydatność do spożycia i chronić przed zepsuciem. Wprawdzie
konserwanty są stosowane zgodnie z przewidzianymi prawem normami (Rozporządzenie
Ministra Zdrowia, Dz.U. 2004 Nr 94, poz. 933) [2], to jednak spożywane regularnie kumulują
się w organizmie i mogą stanowić zagrożenie dla zdrowia konsumentów.
Kody, które oznaczają substancje chemiczne dodawane do żywności, dopuszczone przez
Unię Europejską rozpoczynają się od dużej litery „E” a ich następne człony to liczby od 100
do 1999 np. E 200, E 201, E 211. Trudno zorientować się w tych skrótach, obecnych na
etykietach wielu produktów, zwłaszcza, że przeciętny konsument w ogóle nie wie, co one
oznaczają. Spróbujmy, zatem rozszyfrować te tajemnicze symbole. Substancje „E”
podzielone są według funkcji, które określają ich rolę [3]. Wśród nich są między innymi:
konserwanty, barwniki, antyutleniacze i emulgatory (substancje nadające produktom
odpowiednią konsystencję). Jest ich około dwóch tysięcy [4]. Liczbowa część kodu odnosi się
do grupy, w jakiej znajduje się dana substancja:
E100E199
(barwniki)
E200E299
(konserwanty)
E300E399
(antyoksydanty)
E400E499
(emulgatory, środki spulchniające, żelujące itp.)
E500E599
(środki pomocnicze)
E600E699
(wzmacniacze smaku)
E900E999
(środki słodzące, nabłyszczające i inne)
E1000E1999
(stabilizatory, konserwanty, zagęstniki i inne)
Wszystkie dopuszczone do użytku substancje dodatkowe są przebadane przez
technologów, chemików, państwowe instytuty – i określane jako bezpieczne. Ale wśród nich
są mniej i bardziej bezpieczne. Te mniej bezpieczne zawierają informację o tym, ile wagowo
można ich dodać do produktu. Pozostałe opatrzone są napisem: QS (quantum satis), co
znaczy, że można ich dodać tyle, ile wymaga proces technologiczny [3].
2. Charakterystyka wybranych dodatków funkcjonalnych
Każda substancja dodawana do produktu ma swoją funkcję technologiczną. W niniejszym
rozdziale przedstawimy te dodatki, których stosowanie może wywierać negatywny wpływ na
zdrowie człowieka.
Barwniki, inaczej zwane kolorantami, mają za zadanie polepszyć cechy organoleptyczne
produktu, poprawić jego wygląd. W grupie tych substancji są takie, których stosowanie
zostało zabronione: E 103, E 105, E 111, E 121, E 125, E 126, E 130, E 133 (błękit
brylantowy), E 152, E 160f (karotenoid), bądź są substancjami rakotwórczymi (E 131 (błękit
patentowy, FCF) barwiący drażetki na kolor niebieski, E 142 (zieleń lisaminowa, brylantowa)
dodawana do słodyczy, nadająca im kolor zielony). Do niebezpiecznych dla zdrowia
barwników należą także E 102, E 110, E 123, E 124, E 127, których nazwy zwyczajowe,
zastosowanie w produktach spożywczych i negatywne objawy, jakie mogą pod ich wpływem
wystąpić zestawiono w tabeli 1 [5].
Tabela 1. Szkodliwe barwniki dodawane do żywności
Barwnik Nazwa Występowanie Skutki dla organizmu
E 102 Tartrazyna
napoje w proszku, esencje
owocowe, sztuczny miód,
musztarda
wysypki, nerwowość,
problemy z
oddychaniem
E 110 Żółcień pomarańczo