Projekt noweli o listach zastawnych i bankach hipotecznych trafił do konsultacji

Celem projektowanych zmian jest m.in. wdrożenie do polskiego prawa postanowień dyrektywy 2019/2162 z 27 listopada 2019 r. w sprawie emisji obligacji zabezpieczonych i nadzoru publicznego nad obligacjami zabezpieczonymi.

"Wdrożenie dyrektywy 2019/2162 wymaga odpowiedniego uzupełnienia lub doprecyzowania przepisów krajowych. Należy wskazać, że w warunkach polskich odpowiednikiem obligacji zabezpieczonych (covered bonds) w rozumieniu dyrektywy 2019/2162 są listy zastawne emitowane przez wyspecjalizowane banki hipoteczne, zgodnie z przepisami ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. o listach zastawnych i bankach hipotecznych" - czytamy w uzasadnieniu projektu.

Planowane jest:

• wprowadzenie definicji listu zastawnego, odwołującej się do mechanizm podwójnego regresu, który zapewnia inwestorom możliwość dochodzenia roszczeń zarówno w stosunku do emitentów listów zastawnych, jak i z puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych,
• uzupełnienie zakresu pojęć stosowanych na gruncie ustawy o definicje aktywów podstawowych, aktywów zastępczych, aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych oraz puli aktywów stanowiących zabezpieczenie,
• rozszerzenie zakresu podstaw emisji publicznego listu zastawnego,
• ustanowienie warunków umożliwiających zakwalifikowanie instrumentów pochodnych do puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych,
• określenie zasad stosowania przez banki krajowe oznaczeń "europejska obligacja zabezpieczona" i "europejska obligacja zabezpieczona (premium)",
• modyfikację zasad kalkulacji bufora płynności dla puli aktywów stanowiących zabezpieczenie listów zastawnych,
• wskazanie warunków uzyskania zezwolenia na program emisji hipotecznych lub publicznych listów zastawnych oraz dodatkowych wymogów dotyczących monitorowania przez Komisję Nadzoru Finansowego (KNF) prowadzonych przez banki hipoteczne programów emisji,
• wprowadzenie wymogów informacyjnych dotyczących programów emisji listów zastawnych w celu umożliwienia inwestorom badania profilu ryzyka danego programu oraz sformułowania szczególnych obowiązków sprawozdawczych dla banków hipotecznych wobec organu nadzoru (Komisji Nadzoru Finansowego),
• ustanowienie uprawnień dla Komisji Nadzoru Finansowego do nakładania sankcji administracyjnych.

Wejście w życie ustawy może wpłynąć na konkurencyjność i atrakcyjność polskiego rynku listów zastawnych oraz wykorzystanie jego potencjału przez inwestorów. Na obecnym etapie nie można jednak dokonać oszacowania skali nowych emisji, niemniej jednak projektowane przepisy powinny przyczynić się do dalszego rozwoju rynku listów zastawnych, podano także.

W związku z projektowanymi regulacjami obecnie działające banki hipoteczne będą musiały dostosować swoją działalność m.in. w zakresie zmodyfikowanych wymogów dotyczących utrzymywania bufora płynnościowego. Ze względu na konieczność dostosowania się banków hipotecznych do nowych wymogów w projekcie przewidziano odroczony termin wejścia w życie przepisów dotyczących bufora płynnościowego (trzymiesięczny okres vacatio legis).

Obligacje zabezpieczone (listy zastawne) pod wieloma względami odgrywają ważną rolę zarówno w samym systemie finansowym, jak i finansowaniu gospodarki. Strategiczne pozostaje znaczenie obligacji zabezpieczonych jako narzędzia finansowania długoterminowego na rynkach UE, jak i na poziomie globalnym, podkreślono.

Według danych Europejskiej Rady ds. Obligacji Zabezpieczonych - European Covered Bond Council (ECBC), obecnie blisko 60% wszystkich emisji koncentruje się w krajach UE: Danii, Francji, Niemczech, Hiszpanii oraz Szwecji, przy łącznym wolumenie 2,5 mld euro na koniec 2018 r. Jednym z powodów, dla których UE ma stosunkowo duży rynek obligacji zabezpieczonych, jest fakt, że wiele państw członkowskich od dawna posiada krajowe systemy prawne (oraz tradycje) dotyczące emisji obligacji zabezpieczonych.

Największym i zdecydowanie odróżniającym się od innych krajów UE rynkiem obligacji zabezpieczonych jest rynek duński, na którym wartość listów zastawnych pozostających do wykupu w 2017 r. wynosiła ok. 138% PKB. Ponadto wartość wyemitowanych obligacji zabezpieczonych pozwala prawie w całości finansować udzielone kredyty hipoteczne.

Jak wynika z ostatniego raportu ECBC z 2019 r., poza Europą, w ostatnich latach Australia, Kanada, Nowa Zelandia, Singapur i Korea Południowa wdrożyły ustawodawstwo dotyczące obligacji zabezpieczonych. Inne kraje, w tym Brazylia, Chile, Indie, Japonia, Meksyk, Maroko, Panama, Peru, Republika Południowej Afryki i Stany Zjednoczone, są w trakcie przyjmowania przepisów dotyczących obligacji zabezpieczonych lub analizują wprowadzenie regulacji w tym zakresie.

Polski rynek listów zastawnych nadal pozostaje w fazie rozwoju na tle rynku europejskiego. Aktualnie na rynku krajowym działają cztery banki hipoteczne: PKO Bank Hipoteczny, mBank Hipoteczny, Pekao Bank Hipoteczny i ING Bank Hipoteczny, podano także.

Aktywa banków hipotecznych stanowiły w grudniu 2019 r. 2,3% aktywów sektora bankowego, a kredyty mieszkaniowe - około 7% tych kredytów w całym sektorze bankowym. W 2019 r. (ostatnie dostępne dane) banki hipoteczne wyemitowały na rynku krajowym listy zastawne o wartości 1,2 mld zł, w tym po raz pierwszy dokonano emisji tzw. zielonych hipotecznych listów zastawnych. Wartość ich zobowiązań z tytułu emisji listów zastawnych na rynku krajowym osiągnęła na koniec 2019 roku 11,9 mld zł.