Czym jest rozwój gospodarczy?
Pojęcie rozwoju gospodarczego może być rozpatrywane pod wieloma różnymi względami, w zależności od przyjętego punktu widzenia. Zasadniczo masz tu do czynienia z procesem długofalowych zmian, jakie zachodzą w gospodarce danego kraju lub regionu. Zmiany te mogą mieć charakter ilościowy i jakościowy. W pierwszym przypadku chodzi tu o wzrost produkcji, inwestycji, dochodów i zatrudnienia czy konsumpcji oraz rozmiarów funkcjonującego w państwie kapitału. O jakościowych zmianach mówimy w kontekście rozwoju społeczno-gospodarczego.
Skutkiem osiągnięcia określonego poziomu rozwoju gospodarczego są zmiany w strukturze tworzenia Produktu Krajowego Brutto (PKB) oraz w strukturze zatrudnienia.
Bez wątpienia rozwój gospodarczy jest zjawiskiem złożonym, na które wpływ ma wiele różnych czynników. Można go definiować jako proces społeczno-gospodarczy, dla którego podstawą jest wnikliwa analiza przemian zachodzących w strukturze gospodarki, we wszystkich jej gałęziach. To stan jak najbardziej pożądany, który przyczynia się do zwiększenia jakości życia społeczeństwa i do rozwoju cywilizacyjnego.
Co stanowi podstawę gospodarki?
Rozwój gospodarki nie miałby szans zaistnieć, gdyby nie solidne podstawy dla gospodarki, którymi są cztery ważne elementy:
- zasoby ludzkie,
- zasoby naturalne,
- kapitał,
- technologie.
Najważniejsi pozostają ludzie, którzy podejmują ważne decyzje mające wpływ na zmiany w strukturze gospodarki. Rozwój gospodarczy polega na doskonaleniu się ludzi w gospodarowaniu, rozumianym jako działalność dystrybucyjna i redystrybucyjna, wymiana oraz konsumpcja dóbr i usług. Zasoby ludzkie, inaczej praca, to każde wykorzystanie pracy człowieka i naszej energii w dążeniu do ustanowionych celów. To praca fizyczna i umysłowa wykonywana przez człowieka, w wyniku której powstają nowe produkty i tworzone są nowe wartości.
Każdy kraj ma swoje zasoby naturalne, które są kolejnym czynnikiem stanowiącym o tym, jak będzie kształtowana gospodarka. Należy racjonalnie eksploatować środowisko naturalne, z zachowaniem jego walorów i przy jednoczesnym ulepszaniu i modyfikowaniu zdolności wytwórczych gospodarki. Zasoby naturalne inaczej są określane mianem ziemi i są to wszelkiego rodzaju dobra pochodzenia naturalnego, będące do dyspozycji człowieka. Mogą być to takie jak:
- powietrze,
- gleba,
- surowce mineralne,
- bogactwo wód itp.
Warto przy tym wyraźnie zaznaczyć, że bogactwo zasobów naturalnych nie jest niewyczerpywalne. Ma charakter ograniczony, dlatego, jeśli człowiek chce zwiększyć podaż dóbr konsumpcyjnych, jednocześnie musi zwiększyć swój wysiłek lub podaż dóbr kapitałowych.
Zasoby kapitałowe, inaczej kapitał, są zaliczane do czynników produkcji. Obejmują dobra wytworzone, zasoby trwałe służące do rozpoczęcia lub kontynuowania działalności gospodarczej. Człowiek przyczynia się do zwiększenia produkcji przez powiększenie zasobów dostępnych dóbr kapitałowych.
Dodatkowym czynnikiem produkcji jest technologia. To wiedza o procesie wytwarzania, ilość i rodzaj zasobów, które okazują się niezbędne do wytworzenia danego dobra lub usługi spełniających określone założenia. Każde działanie człowieka przejawia wykorzystanie pewnej wiedzy technologicznej.
Wzrost gospodarczy – co go usprawnia, a co hamuje?
W różnych krajach istnieje różne tempo wzrostu gospodarczego. Kiedy gospodarka szybko się rozwija, mówimy o okresie jej prosperity. Kiedy jednak tempo wzrostu jest ujemne, mamy do czynienia z recesją.
Istnieją różne czynniki, które usprawniają wzrost, zwiększając jego tempo, ale i takie, które go skutecznie hamują. Na drodze do budowy mocnej, wydajnej gospodarki stoją m.in.:
- niedostatek kapitału finansowego – gdy brakuje pieniędzy na rozwój inwestycji czy infrastruktury niezbędnej dla zwiększania produkcji, gospodarka hamuje,
- braki w kapitale ludzkim – przejawiające się w trudnościach pracodawców ze znalezieniem pracowników mających odpowiednie kwalifikacje i umiejętności, brakiem motywacji do pracy itp.,
- bariery polityczne – brak stabilności przepisów w kraju, niesprawnie działający wymiar sprawiedliwości, duży poziom biurokracji, brak wolności gospodarczej,
- braki w zasobach naturalnych, które ograniczają wielkość produkcji,
- bariery natury technologicznej – niedostateczny poziom rozwoju technologicznego czy niska innowacyjność przedsiębiorstw.
Jaki jest wpływ płacy minimalnej na rozwój gospodarczy? Również on może być zaliczany do czynników hamujących jej wzrost. Jeśli poziom ustalonej przez rządzących płacy minimalnej jest zbyt wysoki, zdaniem przedsiębiorców zagraża to ich istnieniu, zwłaszcza jeśli chodzi o mikrofirmy stanowiące podstawę polskiego gospodarki. Wzrost płacy minimalnej podnosi ponoszone przez pracodawców koszty pracy i obniża konkurencyjność na arenie międzynarodowej.
Analogicznie można przedstawić czynniki wspierające wzrost i powodujące, że mamy do czynienia ze stabilną gospodarką. To m.in. duży wybór wykwalifikowanych pracowników, dostępność różnych form finansowania inwestycji i samych inwestorów skłonnych ulokować swój kapitał w gospodarce danego kraju czy też dostępność zasobów naturalnych i brak barier politycznych w rozwijaniu swojej działalności gospodarczej.