W raportach publikowanych od 2000 r. przez Fundację na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa (FDPA) przedstawiane są zmiany na polskiej wsi w kontekście przemian społecznych, technicznych, technologicznych i jakościowym. Tegoroczna edycja została wydana z okazji 20-lecia wstąpienia Polski do Unii Europejskiej (UE).
Dalsza część artykułu pod materiałem wideo
Polska wieś jest coraz bogatsza
Z danych GUS wynika, że w latach 2004-2022 nominalne dochody ludności wiejskiej per capita wzrosły około 3,5-krotnie. Autorzy raportu wskazują na poszczególne kategorie:
- z tytułu pracy na własny rachunek poza działalnością rolniczą (5,1-krotnie),
- dochody z pracy najemnej (4,9-krotnie),
- dochody z działalności rolniczej (2,6-krotnie)
- dochody ze świadczeń społecznych (2,7-krotnie).
Oznacza to, że dla większości mieszkańców wsi podstawowym źródłem dochodów jest praca poza rolnictwem.
Polacy przenoszą się na wieś. "Modne i tańsze"
W ocenie autorów raportu wieś stała się atrakcyjnym miejscem do życia. Mieszkańcy miast zaczęli przenosić się na wieś już pod koniec XX wieku.
Jak dodają, wieś jako miejsce zamieszkania zaczęło wybierać coraz więcej osób zamożnych, na dobrze płatnych stanowiskach, często reprezentujących wolne zawody lub będących już na emeryturze. Takiej decyzji sprzyja np. upowszechnienie internetu, czy możliwość pracy zdalnej.
"Mieszkanie na wsi stało się modne, i jest tańsze" - czytamy w raporcie. Dodatkową zachęta do migracji na wieś są walory środowiskowe.
Osoby, które przenoszą się na wieś nie tylko "podnoszą" średnią dochodów mieszkańców obszarów wiejskich, lecz także wpływają na tworzenie i upowszechnianie innowacji oraz na zmiany kulturowe. Obecnie na wsi przeważa ludność niezwiązana z gospodarstwem rolnym - w 2020 r. stanowiła 72 proc. populacji wiejskiej (w 2018 r. 65 proc.).
Gdzie pracują mieszkańcy wsi?
Autorzy raportu nie ukrywają, że na wsi trudniej jest znaleźć pracę. Mieszkańcy tych obszarów znajdują zatrudnienie głównie w pozarolniczych podmiotach. Na koniec 2020 r. w takich przedsiębiorstwach mających siedziby na wsi pracowało 1,9 mln osób, czyli 20 proc. pracujących w kraju.
Najwięcej osób pracowało w firmach prowadzących działalność przemysłową i budowlaną (44,8 proc.). Prawie co trzeci pracujący na wsi był zatrudniony w usługach, a co czwarty zajmował się handlem, naprawą pojazdów samochodowych, transportem, gospodarką magazynową, zakwaterowaniem, gastronomią, informacją i komunikacją.
Raport wskazuje, że na wsi jest coraz mniej gospodarstw rolnych. W latach 2002–2020 ubyło ok. 1/3 gospodarstw rolnych, a wzrosła grupa gospodarstw "dwuzawodowych", która obejmuje gospodarstwa utrzymujące się głównie z pracy najemnej (36 proc.). Natomiast udział gospodarstw rolników spadł do 31 proc.
