Traktują program emerytalny jak dodatkowy dochód. Ale zwroty z PPK najlepiej zostawić w spokoju

Głównym celem PPK jest co do zasady systematyczne gromadzenie oszczędności przez uczestników PPK z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez uczestników 60. roku życia. To oznacza, że zasadniczo środki powinny być wykorzystane po osiągnięciu tego wieku. Jednak, zamiast skupiać uwagę na zwrotach, powinno się pokazywać zalety pozostawania w Pracowniczych Planach Kapitałowych. Dają one możliwość wygodnego budowania kapitału, a liczba uczestników PPK, podobnie jak wartość aktywów, cały czas się zwiększa.

W Raporcie o stanie rynku emerytalnego w Polsce na koniec 2024 r. przygotowanym przez KNF wskazano, że UKNF już w 2021 roku zidentyfikował istotny wzrost dyspozycji zwrotu środków z PPK. Zauważono, że wielu uczestników PPK zgromadzone środki na swoim rachunku, traktuje jako dodatkowe źródło swoich dochodów, z którego może skorzystać w dowolnej chwili, a nie jako formę dodatkowego zabezpieczenia na emeryturze. Tym samym obecna możliwość składania przez tych samych uczestników wielokrotnych dyspozycji zwrotów skutkuje brakiem realizacji celu ustawowego, tj. systematycznego gromadzenia oszczędności przez uczestnika PPK z przeznaczeniem na wypłatę po osiągnięciu przez niego 60 roku życia oraz na inne cele określone w ustawie o PPK.

Zwrot środków w ramach PPK to konstrukcja i rozwiązanie, które funkcjonuje od samego początku w treści przepisów ustawy o PPK. Celem tego rodzaju mechanizmu, było podkreślenie i pokazanie, że środki, które są gromadzone w PPK, stanowią własność uczestników PPK. W Polsce brakuje zaufania do systemu, dlatego też możliwość wypłacania środków w ramach zwrotu pojawiła się w przepisach ustawy.

Dzięki temu, że jest możliwość zwrotu, część osób zdecydowała się pozostać w tym programie. Od lat rozmawiam z wieloma osobami, które zastanawiają się, czy pozostać w PPK i właśnie możliwość zwrotu zachęca ich do tego, żeby z PPK nie rezygnować.

Oczywiście fakt, że uczestnik PPK decyduje się na wielokrotne zwroty, nie spowoduje, że będzie on budował dodatkowe oszczędności na przyszłość - i o tym należy pamiętać. Ale zwrotów nie należy mylić z rezygnacją - zdecydowana większość uczestników PPK po dokonaniu zwrotu nadal oszczędza w programie. Jak wskazują dane PFR Portal PPK z końcówki maja 2025 roku 78 proc. uczestników, którzy dokonali zwrotu, nadal jest aktywnych w PPK. To oznacza, że osoby, które dokonują zwrotów, w większości pozostają w PPK.

Zmiany w przepisach ustawy dotyczące zwrotów, polegające na ograniczeniu bądź likwidacji tej możliwości, nie byłyby właściwe i mógłby wyrządzić dużą szkodę dla tego programu. PPK potrzebują spokoju. To program długoterminowego oszczędzania i na to długoterminowe oszczędzanie powinniśmy położyć nacisk w kampaniach edukacyjnych i informacyjnych. Pokazujmy, że warto pozostawiać środki w PPK, zamiast decydować się na zwrot.

Przypominajmy również, że osoby, które mają najniższe wynagrodzenie (do 120 proc. płacy minimalnej), zamiast rezygnować z PPK warto, żeby decydowały się na obniżanie swojej wpłaty podstawowej. Trzeba tłumaczyć, że długoterminowe oszczędzanie czy to w PPK, czy w innych formach jak IKE, czy IKZE jest ważne, bowiem w przyszłości emerytura z pierwszego filara nie będzie zbyt wysoka. To tematy, na które warto położyć większy nacisk, a zwrot zostawić w spokoju. Jest częścią PPK i tak powinno pozostać.

To, co istotne, wartość aktywów PPK pomimo dokonywanych zwrotów cały czas rośnie. Według danych PFR Portal PPK wartość aktywów PPK na koniec grudnia 2024 roku wynosiła nieco ponad 30 mld zł, na koniec marca 2025 roku aktywa PPK przekroczyły 34,5 mld zł, a na koniec maja 2025 roku było ich już ponad 37,3 mld zł. Natomiast w dniu 18 lipca 2025 roku wartość aktywów PPK to już ponad 39 mld zł.

Zwrot środków z PPK to jeden z gwarantów prywatności środków w ramach PPK. Uczestnicy PPK mogą w dowolnym momencie, ale przed osiągnięciem 60. roku życia, dokonać zwrotu lub zwrotów środków z PPK.

Z wypłaty środków w formie zwrotu można skorzystać wielokrotnie, za każdym razem wypłacana jest całość znajdujących się na rachunku PPK środków, ale po kilku potrąceniach - zarówno z wpłat pracodawcy jak i wpłaty uczestnika PPK, ponadto uczestnik traci zasilenia ze środków publicznych (dopłatę/dopłaty roczne oraz wpłatę powitalną).

Od zwrotu środków w ramach PPK należy odróżniać rezygnacje z dokonywania wpłat do PPK. Złożenie pracodawcy deklaracji rezygnacji z PPK oznacza, że rezygnujemy z oszczędzania w pracowniczym planie kapitałowym (możemy ją złożyć, zanim zostaniemy zapisani do PPK, ale również na etapie uczestnictwa w PPK), w takiej sytuacji środki nie są wpłacane na rachunek PPK.

Nie otrzymujemy ani zasileń ze środków publicznych, ani wpłat pracodawcy, nie jest również potrącana wpłata uczestnika PPK. Warto pamiętać, że do PPK można się ponownie zapisać po złożeniu deklaracji rezygnacji, żeby to zrobić, należy złożyć odpowiednią deklarację swojemu pracodawcy. W przypadku zwrotu nowe wpłaty nadal trafiają na rachunek uczestnika PPK, wypłacane są tylko środki, które znajdują się na rachunku w momencie złożenia dyspozycji zwrotu.

Oskar Sobolewski jest ekspertem emerytalnym i rynku pracy w HRK Payroll Consulting