Kodeks postępowania administracyjnego. Co warto o nim wiedzieć?

Jeśli jakieś postępowanie prowadzone jest przed organem administracji publicznej, to wtedy określamy je mianem postępowania administracyjnego. Zasady zachowania w takiej sytuacji reguluje kodeks postępowania administracyjnego. Warto pamiętać, że będzie to dotyczyło nie tylko samych urzędów (jak może się zdawać), ale również i instytucji, powołanych do działania w ramach partnerstwa publiczno-prywatnego. W pewien sposób wspierają one samorząd w organizacji konkretnych działań. Przykładem może być np. firma wodociągowa.

Badając, czy dana sprawa będzie podlegała kodeksowi postępowania administracyjnego, musimy sprawdzić, czy sprawa może być załatwiona przez ten konkretny organ, a także czy jego właściwość miejscowa jest odpowiednia. Następnym elementem będzie określenie charakteru sprawy. Jeśli sprawa będzie dotyczyła osoby indywidualnej, to organ rozstrzygnie prawa i obowiązki konkretnej osoby. Kodeks postępowania administracyjnego będzie też stosowany, jeśli organ rozstrzyga sprawę, czyli wydaje konkretną decyzję jako jednostronne rozstrzygnięcie.

W przypadku, gdy dana sprawa wymaga wydania zaświadczenia, to zgodnie z zasadami kodeksu postępowania administracyjnego całe postępowanie jest postępowaniem uproszczonym. Uzyskanie zaświadczenie wymaga ubiegania się o nie. Trzeba więc złożyć wniosek, by je otrzymać. Inaczej mówiąc, nie ma możliwości, by organ zadział z własnej inicjatywy. Osoba, której zależy na uzyskaniu konkretnego dokumentu, samodzielnie musi potwierdzić fakty. Dopiero wtedy organ sprawdzi konkretne dane w odpowiednim rejestrze lub innych dokumentach. W postępowaniu uproszczonym nie występują strony, nie wydaje się też żadnych decyzji. Jeśli organ odmówi wydania zaświadczenia, to można złożyć zażalenie.

W określonych sytuacjach nie będzie się stosowało przepisów kodeksu postępowania administracyjnego. Wtedy będzie trzeba stosować osobne przepisy i regulacje. Każda z tych rodzajów spraw rozpatrywany jest na podstawie innego, własnego aktu prawnego. Każdy akt prawny będzie określał, w jaki sposób będziemy stosować określoną procedurę. Chodzi tu m.in. o:

• sprawy podatkowe;
• sprawy karno-skarbowe;
• związane z podrzędnością organizacyjną i służbową;
• sprawy naruszające immunitet dyplomatyczny.

W przypadku sporu istniejącego pomiędzy organami administracji publicznej to od regulacji kodeksu postępowania administracyjnego będzie zależało, który organ będzie rozstrzygał konkretną sprawę. W takiej sytuacji możne mieć do czynienia z pojęciem organu wyższego stopnia i ministra właściwego. Może się przytrafić, że kilka organów stwierdza, iż da się załatwić sprawę, ale organ nie jest przekonany o tym, że jest właściwym podmiotem do jej załatwienia. Właśnie w takim przypadku należy zajrzeć do kodeksu postępowania administracyjnego.

Zasady to filary, na których opiera się całe postępowanie. Do naczelnych filarów zaliczamy te wywodzące się z konstytucji, ale też ogólne, posiadające swoje źródło w Kodeksie postępowania administracyjnego, a także w Ordynacji podatkowej. Gdy jest mowa o filarach konstytucyjnych, chodzi o:

• posiadanie prawa do procesu, czyli bronienia własnego interesu;
• posiadania prawa do sądu, w którym chodzi o możliwość kontrolowania działań administracji;
• zasadę praworządności, która zakłada, że wszystkie działania administracji opierają się na jednakowej podstawie prawnej;
• zasadę proporcjonalności, która mówi, że administracja nie ma prawa zbyt mocnego ingerowania w życie jednostki;
• zasadę równości wobec prawa;
• prawo do wnoszenia petycji;
• dwuinstancyjności postępowania, które opiera się na założeniu, że każde postępowanie można rozpatrywać dwa razy.

Obywatel ma prawo złożyć skargę albo petycję. Wtedy stosuje się inną procedurę niż postępowanie ogólne. W tym przypadku będziemy mieli do czynienia z szerokim zakresem podmiotowym. Wszystko dlatego, że każdy może złożyć skargę z powodu niezadowolenia na działalność organów.