Zmiana przepisów — łatwiejsze zatrudnienie
Dotychczas o podjęcie pracy mogli starać się obywatele Ukrainy, którzy przebywali legalnie w Polsce oraz mieli ważny tytuł pobytowy (np. zezwolenie na pobyt stały lub czasowy). Od 24 lutego mogą to jednak zrobić wszyscy, którzy przybyli do kraju bezpośrednio z Ukrainy i deklarują zamiar pozostania w Polsce. Korzystają oni z ochrony czasowej, a ich pobyt jest legalny przez 18 miesięcy (do 23 sierpnia 2023). Dowodem na to jest stempel w paszporcie lub innym dokumencie, który został umieszczony przez Straż Graniczną. Chętnie jest sporo, a według szacunków będzie coraz więcej.
Obywatele Ukrainy mogą być zatrudnieni na podstawie umowy o pracę lub umowy zlecenie. Powstał także system, który ułatwi kontakt pomiędzy pracodawcami a kandydatami chcącymi podjąć zatrudnienie.
Zgodnie z ustawą z 12 marca 2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa obywatel Ukrainy to także małżonek obywatela Ukrainy, który nie ma ukraińskiego obywatelstwa, jednak przybył do Polski bezpośrednio z terytorium Ukrainy przez wojnę.
Nowe przepisy dotyczą także obywateli Ukrainy, którzy nie mają jeszcze tytułu pobytowego, ale przed 24 lutego 2022 r. rozpoczęli procedurę uzyskania go. Dzięki temu od dnia złożenia wniosku do dnia, w którym decyzja dot. udzielenia zezwolenia na pobyt czasowy stanie się ostateczna, ich pobyt jest legalny, a przez to mogą podjąć pracę. Dotyczy to wniosków o: udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy, przedłużenie wizy Schengen lub krajowej, udzielenie zezwolenia na pobyt stały i zgody na pobyt rezydenta długoterminowego UE.
W tym przypadku to wojewoda umieszcza w dokumencie podróży obywatela Ukrainy odcisk stempla, który potwierdza złożenie któregoś z wyżej wymienionych wyżej wniosków i stanowi tytuł pobytowy.
Jakich dokumentów potrzebuje osoba z Ukrainy, aby zacząć pracę?
Osoby przybywające z Ukrainy nie potrzebują żadnych specjalnych dokumentów, by podjąć pracę. Wystarczy, że ich pobyt jest legalny, a sam odcisk stempla wydanego przez Straż Graniczną staje się tytułem pobytowym i umożliwia podjęcie pracy. Nie muszą posiadać zezwoleń na pobyt stały lub czasowy ani wizy w celu wykonywania pracy.
Warto wiedzieć także o tym, że obywatele Ukrainy mogą starać się o przyznanie nr PESEL. Po co Ukraińcom PESEL? Umożliwi uchodźcom korzystanie z systemu opieki zdrowotnej czy zapewni dostęp do edukacji.
Jakich formalności musi dopełnić pracodawca?
Aby zatrudnić obywatela Ukrainy, należy w ciągu 14 dni od daty podjęcia pracy poinformować właściwy powiatowy urząd pracy (ze względu na siedzibę lub miejsce zamieszkania pracodawcy). Należy to zrobić elektronicznie na portalu praca.gov.pl.
Dotyczy to zarówno osób, które wjechały do Polski po 24 lutego 2022 r., jak i tych, którzy przebywają w kraju legalnie na innej podstawie (np. zezwolenia na pobyt czasowy). Pracownik zatrudniony na podstawie takiego zgłoszenia może swobodnie zmienić pracodawcę i w okresie 18 miesięcy może pracować na podstawie ogólnego dostępu do rynku pracy dla obywateli Ukrainy.
W zgłoszeniu do urzędu pracy trzeba podać informacje o podmiocie, który powierza wykonywanie pracy cudzoziemcowi, dane osoby, która podejmuje zatrudnienie oraz informacje dotyczące wykonywanej przez tę osobę pracy.
Informacje o podmiocie zatrudniającym cudzoziemca:
- nazwa albo imię (imiona) i nazwisko
- adres siedziby albo miejsca zamieszkania
- numer telefonu lub adres poczty elektronicznej o charakterze służbowym
- numery identyfikacyjne NIP i REGON (w przypadku podmiotu prowadzącego działalność gospodarczą) albo numer PESEL (w przypadku osoby fizycznej)
- numer wpisu do rejestru podmiotów prowadzących agencje zatrudnienia – w przypadku podmiotu powierzającego wykonywanie pracy cudzoziemcowi, prowadzącego agencję zatrudnienia świadczącą usługi pracy tymczasowej
- symbol PKD i opis wykonywanej działalności związanej z wnioskiem o wydanie zezwolenia na pracę.
Dane osobowe cudzoziemca:
- imię (imiona) i nazwisko
- data urodzenia
- płeć
- obywatelstwo
- rodzaj, numer i seria dokumentu podróży lub innego dokumentu stwierdzającego, lub pozwalającego ustalić tożsamość i państwo, w którym wydano ten dokument
- numer PESEL – o ile został nadany.
Informacje dotyczące wykonywanej pracy:
- rodzaj umowy pomiędzy podmiotem powierzającym wykonywanie pracy a obywatelem Ukrainy
- stanowisko lub rodzaj wykonywanej pracy
- miejsce wykonywanej pracy.
Jakie obowiązki ma pracodawca zatrudniający obywatela Ukrainy?
Na pracodawcy ciążą wszystkie obowiązki związane z zatrudnieniem, dlatego minimalne wynagrodzenie płatne obywatelowi Ukrainy nie może być niższe niż płaca minimalna lub minimalna stawka godzinowa. Podjęcie pracy wymaga także zawarcia z obywatelem Ukrainy pisemnej umowy, która potwierdza warunki zatrudnienia i jest przetłumaczona na język zrozumiały dla cudzoziemca. W ciągu 7 dni od dnia podjęcia pracy należy zgłosić pracownika do ubezpieczeń społecznych oraz ubezpieczenia zdrowotnego. Dzięki temu obywatel Ukrainy zyska prawo do świadczeń w razie choroby czy wypadku przy pracy, a także będzie mógł bezpłatnie korzystać ze służby zdrowia.