Co dzieje się z cenami w Polsce? NBP podał inflację bazową

Według danych opublikowanych przez Narodowy Bank Polski 16 lipca 2025 roku, pozostałe wskaźniki inflacji bazowej w ujęciu rocznym kształtowały się następująco: inflacja po wyłączeniu cen administrowanych utrzymała się na poziomie 2,5 proc., identycznie jak miesiąc wcześniej. Inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych nieznacznie spadła z 4,6 proc. do 4,5 proc.

Z kolei tzw. 15-proc. średnia obcięta, eliminująca wpływ 15 proc. koszyka cen o skrajnej dynamice, wyniosła 3,7 proc., co oznacza spadek z 3,8 proc. odnotowanych w maju.

NBP regularnie wylicza cztery różne wskaźniki inflacji bazowej, co pozwala na dokładniejszą analizę charakteru zjawisk inflacyjnych w Polsce. W przeciwieństwie do wskaźnika CPI, który pokazuje średnią zmianę cen całego koszyka dóbr konsumenckich, wskaźniki inflacji bazowej analizują zmiany cen w wybranych segmentach tego koszyka. Takie podejście umożliwia lepszą identyfikację źródeł inflacji oraz trafniejsze prognozowanie przyszłych trendów cenowych.

Dzięki wskaźnikom inflacji bazowej możliwe jest również określenie, na ile obserwowana inflacja ma charakter trwały, a w jakim stopniu jest kształtowana przez krótkotrwałe i nieprzewidywalne czynniki. To kluczowa informacja z punktu widzenia prowadzenia polityki pieniężnej przez bank centralny i podejmowania decyzji dotyczących stóp procentowych.

Wśród wszystkich wskaźników inflacji bazowej, najczęściej wykorzystywanym przez analityków jest wskaźnik po wyłączeniu cen żywności i energii. Jego szczególne znaczenie wynika z faktu, że pokazuje on tendencje cenowe tych dóbr i usług, na które polityka pieniężna prowadzona przez bank centralny ma stosunkowo duży wpływ.

Ceny energii, w tym paliw, są ustalane głównie na rynkach światowych, często pod wpływem czynników spekulacyjnych, a nie na rynku krajowym. Podobnie ceny żywności w znacznym stopniu zależą od warunków pogodowych oraz bieżącej sytuacji na krajowych i światowych rynkach rolnych. Z tego powodu wyłączenie tych kategorii z analizy pozwala lepiej ocenić te obszary inflacji, na które NBP może skuteczniej oddziaływać poprzez swoje narzędzia polityki pieniężnej.

Jak zauważa analityk EXANTE Bartosz Sawicki, roczna dynamika inflacji bazowej przyspieszyła po raz pierwszy od listopada 2023 roku. W tym okresie wskaźnik obniżył się z 4,3 proc. r/r o pełny punkt procentowy, osiągając najniższy poziom od stycznia 2020 roku. Ostatni wzrost wynika głównie z podbicia dynamiki cen usług z 6,0 do 6,3 proc. r/r. Za tym zjawiskiem stoją efekty statystyczne i czynniki jednorazowe, szczególnie widoczne w kategoriach łączność (telekomunikacja) oraz transport bez paliw (bilety lotnicze).

Ceny towarów utrzymują się natomiast w bezpiecznym, niskim tempie wzrostu. Ich dynamika spadła z 3,3 do 3,2 proc. r/r. Sawicki podkreśla, że taka sytuacja w znacznym stopniu wynika z układu sił na rynku walutowym. W pierwszej połowie roku kurs dolara spadł o niemal 13 proc. Na początku lipca kurs USD/PLN po raz pierwszy od 2018 roku naruszył barierę 3,60. Stabilny złoty i słabnąca amerykańska waluta skutecznie utrzymują ceny importowanych dóbr pod kontrolą.

Czerwcowy wzrost inflacji bazowej nie oznacza zmiany długoterminowego trendu i nie zapowiada dalszych wzrostów tego wskaźnika. Podczas gdy dynamika CPI w lipcu, zgodnie z powszechnymi oczekiwaniami, spadnie poniżej 3,0 proc. r/r, ceny bazowe będą w najbliższych kilku kwartałach rosnąć w tempie zbliżonym do obecnego. Zdaniem analityka EXANTE, inflacja bazowa, w obliczu relatywnie szybkiego tempa wzrostu gospodarczego i stopniowo wygasającej, ale wciąż wysokiej dynamiki wynagrodzeń, nie powinna obniżyć się w 2025 roku poniżej bariery 3 proc. r/r. Taki scenariusz został również uwzględniony w lipcowej projekcji Narodowego Banku Polskiego.

Inflacja bazowa hamująca w powolnym tempie prawdopodobnie nie będzie przeszkodą dla dalszych obniżek stóp procentowych. Na najbliższy rok rynek pieniężny wycenia redukcję stopy referencyjnej NBP z 5 do 4 proc. Bartosz Sawicki zwraca uwagę, że najistotniejsze w ocenie władz monetarnych wątpliwości dotyczą kształtu budżetu na 2026 rok oraz cen energii elektrycznej. Na wrześniowym posiedzeniu Rady Polityki Pieniężnej inflacja konsumencka prawdopodobnie będzie oscylować wokół 2,5-proc. celu NBP, a część niepewności fiskalnej i regulacyjnej powinna zostać wyjaśniona. W rezultacie możliwości kontynuacji luzowania polityki pieniężnej będą się poszerzać.