Polityka prorodzinna. Czego brakuje do osiągnięcia równości w zakresie urlopów?

Raport "Równi w domu – równi w pracy. To się wszystkim opłaca" przedstawia dane dotyczące wykorzystania urlopów rodzicielskich w Polsce. Autorzy podkreślają, że w 2023 roku, po wdrożeniu dyrektywy work-life balance, liczba ojców korzystających z urlopu rodzicielskiego wzrosła do 19 tys., co stanowi 5,3 proc. uprawnionych. To znaczący wzrost w porównaniu z 3,7 tys. ojców (1 proc. uprawnionych) w 2022 roku. Jednocześnie raport zauważa, że to wciąż tylko 7 proc. wszystkich uprawnionych mężczyzn.

Fundacja Share the Care zwraca uwagę na korzyści płynące z większego zaangażowania ojców w opiekę nad dziećmi. Według raportu aktywny udział ojca w opiece nad dzieckiem wpływa pozytywnie na rozwój emocjonalny dziecka, budowanie kompetencji społecznych oraz rozwój poznawczy. Ponadto, zaangażowanie ojców wspiera zawodowy rozwój kobiet i przyczynia się do budowania równości płci na rynku pracy.

Raport identyfikuje kilka istotnych barier stojących na drodze do pełnej równości rodzicielskiej. Jedną z nich są kwestie finansowe. Obecnie zasiłek za 9 tygodni nietransferowalnego urlopu rodzicielskiego wynosi 70 proc. podstawy wymiaru zasiłku, co dla wielu rodzin może stanowić znaczne obciążenie budżetu. Fundacja Share the Care postuluje zwiększenie wysokości zasiłku do 100 proc. za część nietransferowalną urlopu rodzicielskiego, argumentując, że obecny poziom nie spełnia warunku pozwalającego na godny poziom życia.

Kolejną barierą jest niska świadomość prawna rodziców, szczególnie w zakresie praw ojców. Raport wskazuje, że wiele treści poradnikowych, kampanii społecznych i informacji od pracodawców jest kierowanych głównie do matek, pomijając perspektywę ojców. To prowadzi do sytuacji, w której część ojców nie korzysta z przysługujących im praw ze względu na brak wiedzy na ten temat.

Autorzy raportu przedstawiają szereg propozycji mających na celu poprawę sytuacji w zakresie równości rodzicielskiej. Jedną z kluczowych rekomendacji jest wprowadzenie zachęt finansowych dla par dzielących się urlopem rodzicielskim po równo. Fundacja Share the Care argumentuje, że takie rozwiązanie zmotywowałoby rodziców do rozważenia równego podziału opieki nad dzieckiem i zachęciło ojców do korzystania z dłuższych urlopów rodzicielskich.

Raport podkreśla również potrzebę edukacji pracodawców w zakresie budowania kultury organizacyjnej sprzyjającej równości rodzicielskiej. Według badania Polskiego Instytutu Ekonomicznego, aż 60 proc. ojców uważa, że ich pracodawcy nieprzychylnie podeszliby do ich decyzji o skorzystaniu z urlopu rodzicielskiego. Zmiana podejścia pracodawców jest kluczowa dla popularyzacji urlopów rodzicielskich wśród ojców.

Fundacja Share the Care postuluje także stworzenie oficjalnego portalu rządowego dla rodziców, gdzie mogliby znaleźć rzetelne i zrozumiałe informacje o swoich prawach. Takie rozwiązanie pomogłoby w zwiększeniu świadomości prawnej rodziców i ułatwiło im korzystanie z przysługujących im świadczeń.

Raport zwraca również uwagę na potrzebę zmiany nazwy zasiłku macierzyńskiego na rodzicielski. Obecna nazwa może być myląca, szczególnie w kontekście urlopów wykorzystywanych przez ojców. Zmiana nazewnictwa miałaby odzwierciedlać założenie, że rodzice są równoprawnymi opiekunami.

Autorzy raportu podkreślają, że wprowadzenie tych zmian może przynieść korzyści nie tylko rodzicom i dzieciom, ale także pracodawcom i całemu społeczeństwu. Równość rodzicielska jest postrzegana jako klucz do osiągnięcia równości na rynku pracy i budowania społeczeństwa równych szans.