Społeczna odpowiedzialność biznesu, czyli CSR w praktyce

Społeczna odpowiedzialność biznesu, inaczej Corporate Social Responsibility (CSR), to strategia zarządzania, która zakłada, że przedsiębiorstwa dobrowolnie uwzględniają w swoich działaniach interesy społeczne, w szczególności relacje z grupami interesów. Dzięki temu biznes przyczynia się do tego, by kształtować odpowiednie warunki dla zrównoważonego rozwoju gospodarczego i społecznego. 

Społeczna odpowiedzialność biznesu jest koncepcją, która polega na tym, by uwzględnić relacje dwóch sfer — biznesu oraz społeczeństwa — w taki sposób, by organizacja brała odpowiedzialność za wpływ jej decyzji oraz działań na społeczeństwo i środowisko. Postępowanie przedsiębiorstwa powinno być przejrzyste i etyczne, tak by wszyscy zainteresowani mogli zweryfikować to, w jaki sposób działa organizacja. 

Ze względu na to, że społeczna odpowiedzialność biznesu to jedynie koncepcja, potrzebowała określonych zasad i narzędzi, by jej założenia mogły zostać wdrożone przez przedsiębiorstwa. Co to właściwie znaczy działać odpowiedzialnie społecznie? Właśnie na to pytanie starała się odpowiedzieć Międzynarodowa Organizacja Standaryzacji, która skupiła się na tym, by stworzyć praktycznych przewodnik dotyczący zasad odpowiedzialnego biznesu i wskazać przedsiębiorstwom, jak mają postępować. Dzięki temu wyróżnione zostały obszary społecznej odpowiedzialności biznesu takie jak: 

• ład organizacyjny, 
• prawa człowieka, 
• stosunki pracy, 
• środowisko, 
• sprawiedliwe praktyki rynkowe, 
• relacje z konsumentami,
• zaangażowanie społeczne.

Odpowiedzialność społeczna biznesu posiada narzędzia, które pozwalają wdrożyć działania w wymienionych wyżej obszarach. Jakie kroki może podjąć przedsiębiorstwo?

1. Programy dla pracowników — to inicjatywy, które mają służyć rozwojowi pracowników, podnoszeniu ich kwalifikacji i wyrównywaniu szans. Mogą to być szkolenia, kursy, programy dopasowane do pracowników narażonych na wykluczenie, oferowanie elastycznych form zatrudnienia. Przykłady społecznej odpowiedzialności biznesu? Programy umożliwiające aktywizację zawodową dla osób z niepełnosprawnością czy osób po 45. roku życia. 
2. Raporty społeczne — są to publikacje, które przedstawiają sposób zarządzania organizacją oraz to, w jaki sposób realizowana jest strategia przedsiębiorstwa z uwzględnieniem działań na rzecz społecznej odpowiedzialności biznesu. Firma tworzy raporty po to, aby udowodnić, że działa przejrzyście i jasno określa swoją politykę, cele i strategię. 
3. Kampanie społeczne — przedsiębiorstwo może za pomocą mediów kształtować postawy społeczne. Akcje, których celem jest niesienie pomocy czy zwiększenie świadomości odbiorców na dany temat, to ważny element CSR. Przykładów społecznej odpowiedzialności w tym obszarze biznesu nie trzeba szukać daleko. Firma może zdecydować się np. na przekazanie części zysków ze sprzedaży na cele społeczne. 
4. Działania proekologiczne — to inicjatywy podejmowane przez organizację, których celem jest zminimalizowanie wpływu działalności przedsiębiorstwa na środowisko. Edukacja ekologiczna pracowników, wdrażanie rozwiązań mających na celu zrównoważone zarządzanie surowcami, segregacja odpadów oraz inwestowanie w ekologiczne procesy technologiczne. Proekologiczne działania to w praktyce zmiany od takich inicjatyw jak kranówka do picia i wybór papieru do drukarek z recyklingu, po zmianę sposobu wytwarzania produktów czy usług, by ograniczyć zużycie surowców.  
5. Inicjatywy na rzecz lokalnej społeczności — przedsiębiorstwo może wdrożyć w życie założenia CSR poprzez podejmowanie działań na rzecz otoczenia, w którym funkcjonuje organizacja. Współpraca z lokalnymi organizacjami czy samorządem może przybrać postać np. prowadzenia szkoleń dla dzieci i młodzieży z okolicznych szkół. 
6. Wolontariat pracowniczy — jest to dobrowolnie wykonywana przez pracowników praca na rzecz różnego rodzaju inicjatyw społecznych. Może to być organizowana w pracy zbiórka charytatywna lub udział w akcji, której celem jest zebranie datków.
7. Eko-znakowanie produktów — czyli eko-znakowanie oraz znakowanie społeczne. Dzięki temu przedsiębiorstwo informuje konsumenta o kwestiach ekologicznych i społecznych danego produktu. Oznacza to, że produkt spełnia normy dotyczące środowiska wyższe niż określone prawnie. 

To jedynie przykłady najczęściej stosowanych narzędzi społecznej odpowiedzialności biznesu. Wybór zależy przede wszystkim od możliwości przedsiębiorstwa i chęci podjęcia inicjatyw przez organy decyzyjne. 

Społeczna odpowiedzialność biznesu to przede wszystkim obustronne korzyści. Zyskuje nie tylko społeczeństwo, ale także firma. Ideą, która przyświecała twórcom założeń CSR było to, aby przedsiębiorstwa działały nie tylko na podstawie wolnorynkowych zasad, ale kierowały się tym, by ich działania korzystnie wpływały na społeczeństwo w wielu aspektach. 

Co zyskuje przedsiębiorstwo, stosując zasady CSR? Korzyści płynące ze społecznej odpowiedzialności przedsiębiorstw można podzielić według kilku kategorii, w zależności od tego, w jakim obszarze procentują:

• Korzyści ekonomiczne — to przede wszystkim efektywniejsze wykorzystanie kapitału ludzkiego, ale także wyższa płynność bieżąca przedsiębiorstwa i wyższa rentowność sprzedaży. Korzyści ekonomiczne to także wzrost zainteresowania inwestorów, ponieważ są oni przychylniej nastawieni do współpracy z firmą odpowiedzialną społecznie czy zwiększenie lojalności konsumentów.
• Korzyści dla otoczenia społecznego — firma przyczynia się do realizacji celów społecznych, które byłyby trudne do osiągnięcia bez wsparcia biznesu, dzięki czemu poprawia relacje z lokalną społecznością i władzami. 
• Korzyści środowiskowe — działania CSR sprawiają, że firma zwiększa zaangażowanie partnerów biznesowych w ramach wspólnego łańcucha odpowiedzialności środowiskowej. Przedsiębiorstwo lepiej zarządza i gospodaruje zasobami naturalnymi oraz odpadami.
• Korzyści dla pracowników — przedsiębiorstwo realizując założenia CSR zwiększa kulturę organizacją i bezpieczeństwo pracy. Zapewnia pracownikom dobre warunki do rozwoju zawodowego dzięki dostępności do szkoleń, a także udogodnień socjalnych.

Wspomniane korzyści to tylko przykłady tego, co może zyskać przedsiębiorstwo. Zasady odpowiedzialności społecznej biznesu pozwalają także na tworzenie pozytywnego wizerunku firmy wewnątrz i na zewnątrz, co przekłada się na zwiększenie lojalności pracowników i kontrahentów. 

Aby wdrożyć zasady społecznej odpowiedzialności biznesu, można wykorzystać cykl Deminga, który jest modelem działania opartym na czterech etapach umożliwiającym pracę nad udoskonaleniem poszczególnych mechanizmów. Pierwszy etap dotyczy planowania, drugi działania, trzeci sprawdzania, a czwarty wykonania. 

Najlepiej zacząć od określenia kontekstu biznesowego CSR dla konkretnego przedsiębiorstwa. Działania, które może podjąć agencja marketingowa, będą nieco różniły się od tych, które może wdrożyć firma budowlana. Nie oznacza to jednak, że inny kontekst ogranicza możliwości organizacji. Najważniejsze jest określenie, jakie działania może pojąć firma, w jakich obszarach i dla kogo. Drugi krok to wdrażanie założeń CSR, który polega na nawiązaniu dialogu z interesariuszami, czyli wszystkimi, których wprowadzenie inicjatywy będzie dotyczyło. Warto skonsultować to np. z pracownikami i poznać ich opinie, aby dopracować ostateczny kształt przedsięwzięć. Następnie wybrać priorytetowe obszary, które będą zarządzane w ramach działań CSR i dokonać analizy i oceny ryzyka. 

Drugi etap, skoncentrowany na działaniu, to ustalenie niezbędnych działań i towarzyszących im procedur, a także określenie celów. Ważnym elementem jest także nadzór nad procesami i monitorowanie wyników, by móc zareagować, gdy zaplanowane efekty nie będą pokrywać się z rzeczywistymi. Następnie należy poinformować wszystkie strony o wynikach i celach. 

Trzeci etap to wdrożenie systemu, który traktowany powinien być jako proces zakorzenienia systemu, gdyż poprzednie etapy zawierały szereg działań, które mogą być traktowane jako projekt wdrożeniowy. W tym miejscu firma koncentruje się na tym, by monitorować wyniki, w razie potrzeby podejmować działania korygujące i przeprowadzać audyty wewnętrzne. 

Ostatni czwarty etap to zarządzanie, które skupia się na tym, by wypracowane wcześniej procesy monitorować, aktualizować oceny szans i ryzyka, a także zająć się oceną skuteczności wprowadzonych rozwiązań.