Trump przyciśnie Orbana? Węgry mają alternatywę dla ropy z Rosji

Prezydent USA Donald Trump podczas przemówienia na 80. sesji Zgromadzenia ogólnego ONZ ponownie skrytykował państwa Europy, które kupują gaz i ropę naftową z Rosji. Choć do tej pory nie wymieniał konkretnych krajów, to podczas spotkania z prezydentem Ukrainy Wołodymyrem Zełenskim padły słowa, które musiały wywołać niepokój w rządzie Viktora Orbana i pośrednio również szefa rządu Słowacji Roberta Ficy.

Prezydent Ukrainy przypomniał, że w Europie rosyjską ropę sprowadzają obecnie dwa państwa: Węgry i Słowacja. Jak pisaliśmy w money.pl, tylko w sierpniu Budapeszt kupił rosyjski surowiec za 176 mln euro - wynika z szacunków analityków CREA (Centre for Research on Energy and Clean Air).

Słowacja zaś kupowała w analogicznym miesiącu ropę od Putina za 204 mln euro. Jak ocenił Tymon Pastucha, analityk Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych, roczna wartość tego importu to ok. 5 mld euro. Oba te kraje zostały wyłączone spod europejskich obostrzeń w ramach tzw. wyjątku rurociągowego.

Zełenski podkreślił, że spotkał się z prezydentem Słowacji i rozmawiał na temat odejścia od rosyjskich surowców. - Oni potrzebują pewnych alternatyw, ale wesprą ten pomysł. Nie wiem, czy Węgrzy są gotowi - dodał.

Donald Trump stwierdził, że może zwrócić się do Viktora Orbana, by przestał kupować rosyjską ropę. - Cóż, on jest moim przyjacielem, nie rozmawiałem z nim, ale mam przeczucie, że gdybym go poprosił, to by to zrobił. I myślę, że to zrobię - powiedział prezydent USA.

Nie trzeba było długo czekać na reakcję ministra spraw zagranicznych Węgier. Peter Szijjarto jeszcze tego samego wieczora w jednym z wywiadów stwierdził, że "Węgry nie zaprzestaną kupowania rosyjskiej ropy, nawet jeśli poprosi o to ich sojusznik".

W innym wywiadzie mówił, że import surowca "to nie kwestia polityki czy ideologii, ale geografii". - Gdy jest się krajem śródlądowym z określoną infrastrukturą, większość możliwości dostaw energii jest z góry określona - powiedział minister w rządzie Viktora Orbana.

- Jeśli Donald Trump uważa, że może przekonać przyjaciela Orbana, to niech naciska. Efekty jego działań pokażą, czy prezydent USA poważnie podchodzi do swoich deklaracji i rzeczywiście zamierza wywrzeć presję, by Węgrzy odeszli od ropy z Rosji - zaznacza w rozmowie z money.pl dr Szymon Kardaś, analityk European Council on Foreign Relations.

Gdyby zechciał faktycznie wymusić decyzję polityczną na rządzie Węgier czy Słowacji, to ma do tego potężne narzędzia. Biorąc pod uwagę "asymetrię potencjałów", uzyskałby efekt bardzo szybko. Jeśli jednak nie dojdzie do zmiany stanowiska w Budapeszcie i Bratysławie, to będzie znaczyło, że były to jedynie słowa - dodaje dr Kardaś.

Węgry znalazły się bardzo trudnej sytuacji w kontekście bliskich relacji Orbana zarówno z Trumpem, jak i Putinem.

Kwestia rosyjskiej ropy i gazu to wspólny interes Węgier i Słowacji. Oba kraje korzystają z taniego rosyjskiego surowca i pogłębiają swoje powiązania energetyczne z Rosją. I dlatego łączy je stanowisko ws. importu surowców energetycznych z Rosji, ale i ścisła współpraca, choćby przy dystrybucji i przerobie ropy naftowej poprzez koncern MOL, który jest właścicielem firmy Slovnaft.

Jak twierdzi dr Kardaś, mimo ostrych wypowiedzi premiera Ficy, Słowacja była dużo bardziej elastyczna, jeśli chodzi o ostatnie unijne pakiety sankcyjne wymierzone w Rosję czy plany działań wobec kraju Putina. - Budapeszt jest większym problemem. Ale i tu może nastąpić zmiana - ocenia analityk.

Węgry od lat tłumaczą sprzeciw wobec odcięcia się od rosyjskich dostaw brakiem alternatyw. I teraz minister Szijjarto powoływał się na ograniczenia geograficzne oraz brak dostępu do morza.

- Jesteśmy krajem śródlądowym - argumentował, cytowany przez Bloomberga, Szijjarto. - Byłoby wspaniale, gdybyśmy mieli dostęp do morza, moglibyśmy zbudować rafinerię lub terminal LNG na wybrzeżu i moglibyśmy wykorzystać cały światowy rynek. Ale tak nie jest - dodał.

Mimo że Węgry i Słowacja miały trzy lata, aby zmniejszać zależność od Rosji, to wciąż nie poczyniły w tym kierunku znaczących kroków.

Przypomnijmy jednak, że początkowo również Czechy korzystały z wyjątku w systemie unijnych sankcji i mogły wykorzystywać rosyjską ropę, która tworzyła około 50 proc. całości dostaw tego surowca. To również kraj bez dostępu do morza, a jednak definitywne zakończyły import rosyjskiej ropy w pierwszej połowie 2025 r. Zamiast sprowadzać surowiec z Rosji, zwiększyły dostawy z południa przez rurociąg TAL.

To wyłącznie polityczny wybór. Techniczne możliwości są i były od samego początku. Węgry mogą w każdej chwili wykorzystać południowy korytarz rurociągiem przez Chorwację - tłumaczy dr Kardaś.

Węgrzy skarżą się jednak na rurociąg Adria przebiegający przez Chorwację - podkreślają jego małą przepustowość (200 tys. baryłek dziennie) i wysokie opłaty tranzytowe. Rosyjskie dostawy po prostu kalkulują się im biznesowo.

Budapeszt jest "ważnym partnerem" Moskwy w zakresie dostaw ropy południową nitką ropociągu Przyjaźń. Rosja odpowiada za około 87,5 proc. dostaw ropy na Węgry.

W 2024 roku dostarczyła Węgrom około 4,8 mln ton ropy naftowej. A tylko w pierwszej połowie 2025 roku (do czerwca) Węgry importowały 2,78 mln ton surowca (o 5,35 proc. w porównaniu do tego samego okresu roku poprzedniego).

Orban, zamiast ograniczać zależność od Moskwy, pogłębia ją, inwestując za sprawą MOL-a choćby w ropociąg, którym transportowana będzie rosyjska ropa z Serbii.

Wcześniej również Polska zaoferowała europejskim krajom wsparcie w różnicowaniu importu. - Widzimy możliwe rozwiązania i będę prosił Słowację i Węgry o to, by usiadły i porozmawiały o tych możliwościach - mówił w ubiegłym tygodniu w Brukseli wiceszef polskiego MSZ Ignacy Niemczycki.

Tymczasem minister Szijjarto w rozmowie z brytyjskim "The Guardian" uparcie powtarza, że choć rozumie podejście Donalda Trumpa i nazywa Stany Zjednoczone "przyjacielem", to bez rosyjskiej ropy lub gazu rząd Węgier nie może zapewnić bezpiecznych dostaw dla swojego kraju.

W oczy rzuca się też inna niekonsekwencja stanowiska Budapesztu. Jak pisaliśmy w money.pl, jeszcze w marcu 2023 r. węgierski rząd chwalił się dostawami ropy z wykupionych przez MOL azerskich pól naftowych.

Ropa Azeri Light wydobywana z pola naftowego Azeri-Chirag-Gunashli (tzw. ACG), w którym MOL Group posiada 9,57 proc. udziałów, trafia na Węgry i Słowację przez port w Ceyhan w Turcji do Omisalj w Chorwacji, a następnie 90 tys. ton ropy naftowej transportowane jest do jedynej rafinerii na Węgrzech w Duna pod Budapesztem oraz do Bratysławy przez wspomniany rurociąg Adria.

W 2020 r. MOL kupił od amerykańskiego Chevrona za 1,57 mld dol. niespełna 10 proc. udziałów w polu naftowym ACG oraz 8,9 proc. w rurociągu BTC (Baku-Tbilisi-Ceyhan). Jest trzecim największym inwestorem w tym projekcie wydobywczym, po BP i SOCAR. To pole stanowi 15 proc. całkowitej produkcji Grupy MOL i 25 proc. całkowitych rezerw Węgier.

Przemysław Ciszak, dziennikarz money.pl