Awantura o "krakowski Manhattan". Miasto zmusza dziesiątki firm do przeprowadzki

Zbudowanie Nowego Miasta, dzielnicy wieżowców, nieoficjalnie nazywanej "krakowskim Manhattanem", to dla miasta perspektywiczna inwestycja przewidziana na lata. Szkopuł w tym, że ma powstać na terenie przemysłowym o powierzchni blisko 700 hektarów.

Jesteśmy jedną z ponad stu dynamicznie działających na tym terenie firm, objętych planem Nowe Miasto, który całkowicie zmienia możliwości wykorzystania tego terenu i blokuje możliwości rozwoju dla większości podmiotów. Szacuję, że ich łączne roczne obroty to ponad 8-10 mld zł. Wypracowują one blisko miliard zysku i zatrudniają ok. 10 tys. osób - mówi money.pl Adam Zegiel, współwłaściciel Ateneum, dystrybutora książek, gier planszowych, zabawek i artykułów papierniczych.

Pomysł budowy Nowego Miasta oraz problem przedsiębiorców z tym związany opisywały zarówno media ogólnopolskie, jak i lokalne. Jak dowiedział się money.pl, do końca tego roku radni mają głosować nad uchwałą w sprawie przyjęcia strategicznego planu zagospodarowania przestrzennego. Jeśli wejdzie on w życie w obecnym kształcie, to firmy będą musiały poszukać sobie nowej lokalizacji.

Najbliższa możliwa lokalizacja, gdzie mogą przenosić się firmy z tego rejonu, znajduje się 30-40 kilometrów od Krakowa - wskazuje w rozmowie money.pl Remigiusz Tytuła, dyrektor Krajowych Zakładów Nawierzchniowych "Bieżanów", odpowiedzialny za komunikację i zarządzanie kryzysowe.

Dodaje, że dla jego firmy, zajmującej się skomplikowaną produkcją wyposażoną w ciężkie, specjalistyczne maszyny do obróbki stali i wykorzystującej non stop bocznicę kolejową w logistyce dostaw materiałów i wywozu gotowych produktów, przeprowadzka jest całkowicie nierealna.

Firmy poniosły duże koszty inwestycji w tym rejonie, dlatego nie zamierzają poddać się bez walki. Proponowały zmiany w planie, alarmowały ratusz o milionowych roszczeniach i ostrzegały przed olbrzymią wyrwą w krakowskim rynku pracy, a także w miejskim budżecie. Bezskutecznie.

- Na żadnym z dotychczasowych etapów Urząd Miasta Krakowa nie podjął samodzielnej inicjatywy informowania, dyskutowania czy konsultowania projektu z lokalnymi firmami choćby listownie. Sami próbowaliśmy śledzić kolejne etapy procedowania tego planu na stronach internetowych magistratu i kiedy to było możliwe, reagować na sytuacje drogą formalną. Odrzucono ponad 160 naszych uwag do planu - mówi współwłaściciel Ateneum.

Przedsiębiorcy w pismach do radnych proszą o wyrozumiałość i rozmowę, argumentując, że realizacja inwestycji bez zgłoszonych przez nich uwag do planu zabudowy, zafunduje miastu wzrost bezrobocia, niższe wpływy do budżetu i wieloletnie i kosztowne procesy zmierzające do zasądzenia wielomilionowych odszkodowań.

- Dotychczasowe postępowania w podobnych sprawach wskazują, że miasto z wielkim prawdopodobieństwem będzie musiało wypłacić podmiotom gospodarczym wysokie odszkodowania – w wypadku naszej firmy oszacowana kwota odszkodowania wynosiłaby między 18 a 25 mln zł - mówi Magdalena Bogucka, prezes zakładu farmaceutycznego Amara, który każdego dnia dostarcza do aptek i hurtowni ok. 400 substancji, będących podstawą do spersonalizowanych planów leczenia pacjentów.

Priorytetowa jest dbałość o zabezpieczenie ciągłości dostępu do leczenia pacjentów, a dla Amary, największego producenta substancji do receptury aptecznej w Polsce, plan Nowe Miasto to załamanie łańcucha dostaw, w konsekwencji przerwanie leczenia wielu pacjentów - ostrzega prezes.

Według prezes odszkodowania dla wszystkich przedsiębiorców będą ogromnym obciążeniem dla budżetu miasta, który już teraz jest nadszarpnięty licznymi inwestycjami. O szczegółowe szacunki w tym zakresie pokusił się współwłaściciel Ateneum.

- W momencie wywłaszczenia gruntu oraz ograniczenia przychodów przedsiębiorstwa będą występować o odszkodowania, których koszty zostaną koniec końców przerzucone na nas wszystkich, mieszkańców Krakowa. Zsumowana kwota roszczeń od podmiotów, z którymi mamy kontakt, to kwota wynosząca pond miliard złotych - mówi Adam Zegiel.

Z pytaniem o szacunkowe koszty zwróciliśmy się również do krakowskiego magistratu.

"Precyzyjne określenie takich potencjalnych odszkodowań na obecnym etapie nie jest możliwe. Kwestie te są bowiem rozstrzygane indywidualnie decyzjami administracyjnymi po uchwaleniu i wejściu w życie planu miejscowego" - informuje biuro prasowe Urzędu Miasta Krakowa.

Dla Krakowa to długodystansowa inwestycja. Włodarzy nie zniechęca nie najlepsza koniunktura, widmo kryzysu oraz 4,5 mld zł długu. Miasto liczy, że w długim terminie przedsięwzięcie się mu zwróci. W budżecie nie zabezpieczyło środków na jego realizację. Zrobi to, gdy projekt zostanie uchwalony.

"Kompleksowe przeobrażenie obszaru Nowego Miasta w kierunku atrakcyjnej, wielofunkcyjnej dzielnicy to ogromna szansa rozwoju Krakowa. Biorąc pod uwagę skalę i rangę tego strategicznego projektu, jego realizacja zaplanowana jest na dekady. Spodziewane pozytywne efekty należy więc rozpatrywać w skali długoterminowej" - informuje biuro prasowe Urzędu Miasta Krakowa w odpowiedzi na pytania money.pl.

Dalej podkreśla, że "przyszli mieszkańcy tej części miasta oraz usługi, jakie zostaną tu zlokalizowane, przełożą się na podatki, które zasilą budżet miasta".

"Nowe Miasto" to projekt z rozmachem, realizowany z myślą o 100 tys. mieszkańców. Skorzystają na tym też mieszkańcy pobliskiego Złocienia, słabo skomunikowanego z miastem. Zdaniem magistratu powodów "za" jest o wiele więcej.

"Niegdyś obrzeża miasta zyskały obecnie na znaczeniu i stają się atrakcyjną przestrzenią. Dlatego też w ostatnich latach coraz wyraźniej zaobserwować można proces wkraczania na obszar Płaszowa zabudowy mieszkaniowej wielorodzinnej, co w zderzeniu z dotychczasowymi funkcjami prowadzi do konfliktów funkcjonalno-przestrzennych" - informuje miasto.

Kraków przekonuje, że firmy wiedziały o planowanych zmianach w zabudowie tej części miasta, na co wskazywał kluczowy dokument - "Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego" z 2014 r. Drugim dokumentem odnoszącym się do budowy Nowego Miasta jest "Strategia Rozwoju Krakowa Tu chcę żyć. Kraków 2030". Prace nad nim ruszyły w 2013 r. Ponadto biuro prasowe urzędu wskazuje, że interesy przedsiębiorców zostały zabezpieczone w projekcie planu zabudowy stosownym zapisem:

Tereny, których przeznaczenie plan miejscowy zmienia, mogą być wykorzystywane w sposób dotychczasowy do czasu ich zagospodarowania zgodnie z planem".

Urząd przypomina również, że w trakcie prac nad planem Nowego Miasta wiceprezydent Krakowa Jerzy Muzyk spotykał się przedsiębiorcami i wskazał im alternatywne lokalizacje do prowadzania działalności na terenie miasta.

Obowiązujący plan zagospodarowania Płaszów-Rybitwy z 2013 r. został przyjęty mniej więcej równolegle ze wspominanymi wyższej dokumentami. Mało kto jednak traktował wtedy plan budowy dzielnicy wieżowców poważnie. Prace nad projektem planu Nowego Miasta w myśl dokumentów strategicznych ruszyły w 2019 r. Biznes dowiedział się o tym z mediów. Konsultacje formalne ruszyły w tym roku, co umożliwiło zgłaszanie uwag zgodnie z procedurą planistyczną.

- Wynajęliśmy uznanego krakowskiego urbanistę, aby zaproponować takie rozwiązania układu komunikacyjnego dla nowego planu zagospodarowania, które umożliwiłby nam funkcjonowanie na tym obszarze, ale magistrat je w całości odrzucił - mówi Remigiusz Tytuła.

Przedsiębiorcy obawiają się, że gdy projekt zostanie uchwalony, to niektórzy będą mieli niewiele czasu na przeprowadzkę. Funkcjonowanie będzie uzależnione od planów inwestycyjnych właścicieli danych terenów. W pierwszej kolejności, jak wskazuje miasto, będzie realizowany układ komunikacyjny. Drogi poprowadzone zgodnie z nowym planem zagospodarowania przestrzennego biegną przez sam środek niektórych zakładów. Problem dotyczy wielu firm. 

- Przez środek naszego zakładu poprowadzone są dwupasmowa droga i linia tramwajowa. Żebyśmy mogli funkcjonować, potrzebujemy bocznicy kolejowej, a projekt planu zagospodarowania przestrzennego w obecnym kształcie wyklucza jej funkcjonowanie, bo również przecina ją droga zbiorcza z tramwajem - mówi Remigiusz Tytuła.

Dodaje, że gdyby plan w obecnym kształcie wszedł w życie, to firma będzie zmuszona walczyć o jego uchylenie w zakresie dotyczącym obszaru i równolegle o odszkodowania liczone w setkach milionów złotych.

Innym firmom plan zabudowy uniemożliwia dalsze inwestycje oraz rozwój. Tak jest m.in. w przypadku firmy Consorfrut, importera i dystrybutora owoców oraz warzyw z całego świata.

- Wydaje się, że sposób, w jaki tworzony jest plan, odbiega od najbardziej podstawowych zasad warsztatu planistyczno-urbanistycznego. Pomijając jego utopijny charakter, wydaje się, że powstaje bez najmniejszej refleksji na temat narzędzi i instrumentów, które miałyby doprowadzić do sukcesu realizacji tego przedsięwzięcia nawet w perspektywie wielu dziesięcioleci - ocenia sytuację Jerzy Seweryn, dyrektor generalny Consorfrut.

Firma inwestuje w tym rejonie od lat, także przy wsparciu unijnych funduszy. W 2004 r. kupiła działki, a cztery lata później otrzymała pozwolenie na budowę. Obecnie ma tam dwie chłodnie, a w planach budowę trzeciej oraz biurowca. Dyrektor generalny firmy ostrzega, że w przypadku nieuwzględnienia ich uwag do miejscowego planu zagospodarowania przestrzennego Nowe Miasto, spółka będzie zmuszona wejść na drogę sądową w celu uzyskania odszkodowania od gminy.

Karolina Wysota, dziennikarka money.pl