Donald Tusk obiecuje odsunięcie prezesa NBP. Czy to w ogóle możliwe?

– Wyprowadzę Glapińskiego z NBP – stwierdził Donald Tusk, warunkując to wygraną w wyborach. – Adam Glapiński jest nie tylko niekompetentny, nie tylko nieprzyzwoity w tym, co robi. Adam Glapiński jest też nielegalny. Nie będzie ani dnia dłużej prezesem NBP. Nie trzeba będzie ustawy – przekonywał lider PO.

Mówiąc o nielegalności prezesa NBP, Tusk odwoływał się do wątpliwości, które pojawiły się przed powołaniem Glapińskiego na obecną kadencję. Jak opisywaliśmy, chodziło o przepis, wedle którego jedna osoba nie może być prezesem NBP dłużej niż "dwie kolejne kadencje", a ten sam zapis stosuje się również do wiceprezesów NBP.

Tymczasem Adam Glapiński zasiadał w zarządzie banku centralnego od lutego 2016 r., kiedy to zastąpił w nim Eugeniusza Gatnara, odchodzącego do Rady Polityki Pieniężnej.

Pierwsza kadencja Glapińskiego w NBP przypadałaby tym samym na okres luty-czerwiec 2016 r., a druga od 2016 r., kiedy to powołano go już na prezesa banku. Według takiej interpretacji, Glapiński nie powinien być powoływany na kolejną - obecną - kadencję.

Wątpliwości te miały wystąpić m.in. w opiniach prawnych posiadanych przez Kancelarię Prezydenta. Wówczas jednak nie było zgody wśród konstytucjonalistów co do obowiązującej wykładni przepisów.

Część prawników wskazywała bowiem, że nie należy utożsamiać funkcji członka zarządu NBP z funkcją prezesa NBP, gdyż m.in. są oni powoływani w inny sposób oraz są inaczej umocowani w konstytucji. Jak tłumaczył m.in. konstytucjonalista prof. Ryszard Piotrowski z Uniwersytetu Warszawskiego w "Rzeczpospolitej":

Do prezesa nie stosuje się przepisów dotyczących członków zarządu NBP – on nie jest członkiem zarządu, ale jest samodzielnym konstytucyjnym organem NBP, podobnie jak zarząd. Kompetencje tych odrębnych organów są wyraźnie uregulowane i gdybyśmy uznali, że prezes NBP jest członkiem zarządu, to byśmy przekreśli jego status konstytucyjny.

Eksperci wskazywali tym samym, że nie wyklucza to trzeciej kadencji w zarządzie NBP, o ile nie jest to trzecia kadencja na tym samym stanowisku.  

Ostatecznie Glapiński został powołany na kolejną kadencję jako prezes NBP przez Andrzeja Dudę. – Mamy opinie prawne, że jego ponowne powołanie jest dopuszczalne i zgodne z prawem – zapewniał w maju szef gabinetu prezydenta Paweł Szrot.

Tymczasem trzeba podkreślić, że ustawa o NBP przewiduje kilka sytuacji, w których możliwe jest odejście prezesa NBP ze stanowiska. Jego kadencja wygasa w przypadku: upływu okresu sześcioletniego, śmierci, złożenia rezygnacji lub odwołania.

Odwołanie prezesa Narodowego Banku Polskiego możliwe jest zaś tylko w czterech przypadkach, gdy:

• nie wypełnia on swoich obowiązków na skutek długotrwałej choroby;
• został skazany prawomocnym wyrokiem sądu za popełnione przestępstwo;
• złożył on niezgodne z prawdą oświadczenie lustracyjne, stwierdzone prawomocnym orzeczeniem sądu;
• Trybunał Stanu orzekł wobec niego zakaz zajmowania kierowniczych stanowisk lub pełnienia funkcji związanych ze szczególną odpowiedzialnością w organach państwowych.

Donald Tusk twierdzi jednak, że będzie w stanie, jeśli wygra wybory, odsunąć Glapińskiego z NBP. – Wystarczyłaby dużo mniejsza wątpliwość, aby wyprowadzić gościa z NBP. I ja to zrobię, ja to wam gwarantuję – deklarował Tusk. Nie wyjaśnił jednak, w jaki sposób i na jakiej podstawie prawnej miałoby się to odbyć.

Zapytaliśmy o podstawy prawne i formalną drogę takiego "wyprowadzenia" rzecznika PO Jana Grabca. Czekamy na odpowiedź.